Η Τεργέστη μπήκε στην καθημερινότητα αυτήν την περίοδο ένεκα της ταραγμένης κατάστασης που επικρατεί στον εμπορικό λιμένα της χώρας και στην ίδια την πόλη, μετά τις απεργίες και τις κινητοποιήσεις των λιμενεργατών ενάντια στις διακρίσεις που εισάγει στους χώρους εργασίας η υποχρεωτικότητα του Πιστοποιητικού Εμβολιασμού (Green Pass).
Ωστόσο, το όμορφο, παλαιό μεγάλο εμπορικό κέντρο της Αυστροουγγρικής από τη Δευτέρα 13 Δεκεμβρίου, μάλλον θετικά απασχολεί τον Τύπο της Ιταλίας. Και τούτο γιατί δημοσιεύτηκε η νέα έκθεση για την πόλη της Ιταλίας με την καλύτερη «Ποιότητα Ζωής», που πραγματοποιεί η εφημερίδα Il Sole 24 Ore, και η οποία κατατάσσει την πρωτεύουσα της Περιφέρειας Τζούλια στην πρώτη θέση, με δεύτερη το Μιλάνο -αυτό κι αν είναι έκπληξη.
Η εν λόγω έκθεση είναι ουσιαστικά το αποτέλεσμα μιας ανάλυσης, η οποία «βαθμολογεί» τα αστικά κέντρα για το αν τηρούνται και σε ποιο βαθμό μια σειρά από πρότυπα για την ποιότητα της ζωής που προσφέρουν στους κατοίκους τους. Η κατάταξη καταρτίστηκε λαμβάνοντας υπόψη έξι ακριβείς δείκτες, την ευημερία και την κατανάλωση, το επιχειρείν και την εργασία, το περιβάλλον και υπηρεσίες, τα δημογραφικά στοιχεία, την κοινωνία και υγεία, τη δικαιοσύνη και την ασφάλεια, τον πολιτισμό και τις υπηρεσίες αναψυχής. Στο υποδεκάμετρο των κατηγοριών αυτών, μπαίνουν όλες οι πόλεις από το βορρά προς το νότο της ιταλικής χερσονήσου και στην ουσία αποτελεί, για ένα χρόνο, το ποιοτικό vademecum (εγχειρίδιο) όσων θέλουν να διαπιστώσουν ποιες είναι εκείνες οι περιοχές που κάποιος αξίζει να ζει και να ανατρέφει τα παιδιά του και ποιες θα πρέπει να αποφεύγονται.
Σε σύγκριση με την κατάταξη του 2020-2021, η Τεργέστη έχει κερδίσει 4 θέσεις. Όμως η πραγματική έκπληξη είναι η κατάταξη στη δεύτερη θέση του Μιλάνου, καθώς έχει κερδίσει περισσότερες από δέκα θέσεις σε σχέση με την απογοητευτική του κατάταξη τον περασμένο χρόνο -κυρίως λόγω της κρίσης του κορονοϊού, που τότε αποδεκάτιζε τον πληθυσμό και απαξίωνε τον αστικό ιστό της πόλης. Πλέον η πρωτεύουσα της Λομβαρδίας ξανανεβαίνει στο βάθρο χάρις στις τιμές στα ενοίκια και την παροχή ποιοτικής στέγης, τις ετήσιες αμοιβές και τις online παροχές τραπεζικών υπηρεσιών και τη δημιουργία e-commerce επιχειρήσεων, που διευκολύνουν τη ζωή και συμβάλλουν στην ευημερία των κατοίκων. Από την άλλη, το Τρέντο επιβεβαίωσε εκ νέου από την ίδια, τρίτη, θέση της κατάταξης τη σταθερή καλή ποιότητα ζωής που εξασφαλίζει στους κατοίκους του.
Εκείνος ο τομέας που πραγματικά ανέδειξε την πόλη στην αξιοζήλευτη τούτη πρωτιά είναι εκείνος του Πολιτισμού και της αναψυχής. Το πάλαι ποτέ ακμάζον εμπορικό κέντρο -που μάλιστα συγκέντρωνε σημαντική ελληνική παροικία- μετά τον Πολιτισμό και την αναψυχή ήταν δεύτερo στο επιχειρείν και την εργασία, τέταρτο στο Περιβάλλον και τις υπηρεσίες. Πιο μέτριες ήταν οι επιδόσεις της Τεργέστης στην κατηγορία δημογραφία, κοινωνία και υγεία (30η) και ευημερία και κατανάλωση (31η). Ενώ πολύ μακριά έμεινε από άλλες ανταγωνίστριες όσον αφορά την κατηγορία της δικαιοσύνης και ασφάλειας (97η): θέση που όμως οφείλεται όχι τόσο στην προφανή αναταραχή με τις απεργίες στο λιμάνι, αλλά από το υψηλό ποσοστό καταγγελιών στις αρχές και τη δεδηλωμένη από τους κατοίκους της έλλειψη εμπιστοσύνης προς το Δημόσιο.
Εκεί που πραγματικά παραμένει απλησίαστη η Τεργέστη είναι η κατηγορία του Πολιτισμού, λοιπόν. Η πόλη, που ακόμη και σήμερα περηφανεύεται πως μετρά μέσα στους μεγάλους ζωντανούς παγκόσμιους δημιουργούς των καιρών μας τον ασύγκριτο συγγραφέα του «Δούναβη» και του «Μικρόκοσμου» Κλάουντιο Μάγκρις, αποτελεί ένα πραγματικό ευρετήριο μεγάλων λογοτεχνών που πέρασαν και δημιούργησαν εκεί. Από τους αυτόχθονες Ίταλο Σβέβο και Ε. Σάμπα, τον τραγικά μοναδικό Μίκαελ Μικελστάντερ, στους ξένους που μαγεύτηκαν από το περιβάλλον της κι ένοιωσαν στον ορμητικό άνεμο της Μπόρα την πνοή ενός άλλου είδους οίστρου. Εκεί πέρασαν μεγάλο μέρος της ζήσης τους και ζυμώθηκαν με το κοσμοπολίτικο και ανοικτόμυαλο πνεύμα της, την πανσπερμία της γλωσσικής Βαβέλ της και την ανοικτοσύνη που η θάλασσα και το λιμάνι της εμπνέει, και οι Τζέιμς Τζόις (που μάθαινε ελληνικά με τον Κεφαλλονίτη Παύλο Φωκά) και ο λυρικός Ράινερ Μαρία Ρίλκε. Ενώ μεγάλη ήταν και η συμβολή των αναγκαστικά πολύγλωσσων και εθνοτικά πολυποίκιλων κατοίκων -συγγραφέων της όχι μόνον στα ιταλικά γράμματα, αλλά και στα Σλοβένικα (Μπόρις Παχόρ) και τα γερμανικά (Φάιτ Χάινεχεν).
Η πόλη αυτο-εξάρεται για την πρωτοκαθεδρία της στον δείκτη ανάγνωσης, με μέση κυκλοφορία 34,4 αντιτύπων εφημερίδων, μηνιαίων και εβδομαδιαίων ανά 100 κατοίκους, αλλά κυρίως για τις δαπάνες του Δήμου για τον πολιτισμό (53,3 ευρώ κατά κεφαλήν σε ορισμένα πεδία), ενώ είναι δεύτερος σε όλη την Ιταλία ως προς το πλήθος των Μουσείων και τρίτος στη δια βίου εκπαίδευση. Παράλληλα, με πρωτοβουλία και καθοδήγηση του Δήμου υπογράφηκε το «Σύμφωνο της Τεργέστης για την ανάγνωση κι έχει θέσει υποψηφιότητα για τον τίτλο «Δημιουργική πόλη για τη Λογοτεχνία» της UNESCO.
Αλλά και αναφορικά με τα οικονομικά στοιχεία της κατάταξης, οι επιδόσεις της Τεργέστης δεν είναι αμελητέες: το ποσοστό απασχόλησης για την ηλικιακή κατηγορία 20 – 64 ετών φτάνει το 75,2% (τέταρτο στην Ιταλία), όμως βρίσκεται στη δέκατη θέση με 13,9%, στην ομάδα νέων 15-29, που δεν εργάζονται λόγω σπουδών.
Η Τεργέστη είναι επίσης δεύτερη στη δημιουργία νέων επιχειρήσεων (5,2 ανά 100 εγγεγραμμένες), αλλά και στην παρουσία ξένων εταιρειών (0,2 ανά 100). Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου έφερε πάλι στο προσκήνιο την προνομιακή της θέση ως προς την ευρωπαϊκή ενδοχώρα και το λιμάνι της -όπου προορίζονται πάνω από μισό εκατ. ευρώ από το Υπερταμείο των Βρυξελλών- κεντρίζει επίσης το ενδιαφέρον των Κινέζων για αγορά. Ένα από τα αιτήματα των απεργών λιμενεργατών σχετίζεται και με το ξεπούλημα αυτό, που όμως προωθούν οι τοπικοί επιχειρηματικοί φορείς (όπως έκαναν και στον Πειραιά οι δικοί μας προτού το μετανιώσουν).
Όμως αυτοί οι αριθμοί μετριάζονται προσέτι, καθώς υψηλά βρίσκονται με 4 στις 100 εγγεγραμμένες και στις επιχειρήσεις που διέκοψαν τη δραστηριότητές τους. Στοιχείο που δεν μαρτυρά τόσο την έλλειψη επιχειρηματικού δαιμονίου στην πάλαι ποτέ εμπορικά σφύζουσα πόλη, αλλά μάλλον στην αδυναμία απορρόφησης των εργαζομένων στον οικονομικό ιστό της πόλης, όπου ο τομέας των υπηρεσιών -δημόσιο και ασφαλιστικές εταιρείες- είχε και έχει πάντα πρωταγωνιστικό ρόλο.
Εκεί όπου έχει το μόνο στοιχείο που υστερεί η Τεργέστη είναι η δημογραφία με 47,3 κατοίκους ηλικίας 65 ετών και άνω για κάθε 100 κατοίκους ενεργού ηλικίας (15-64 ετών). Ένα στοιχείο πολύ ανησυχητικό για μία από τις παλαιότερες πόλεις της Ιταλίας, της οποίας ο πληθυσμός για πρώτη φορά μετά από έναν αιώνα έπεσε κάτω από το 200 χιλιάδες κατοίκους. Η προβεβηκυία ηλικία των κατοίκων της Τεργέστης είχε επίσης να αντιμετωπίσει και τον κίνδυνο της Covid-19: σύμφωνα με τα στοιχεία στην έρευνα καταγράφηκαν 86,9 περιπτώσεις ανά χίλιους κατοίκους το 2021 ( 106η θέση σε εθνικό επίπεδο).
Πέρα από την έκπληξη της Τεργέστης ωστόσο, η κατάταξη της Il Sole αναδεικνύει και επικυρώνει για άλλη μία φορά τη βαθιά διαίρεση του ιταλικού κράτους στις πλούσιες περιοχές του Βορρά και τις εγκαταλελειμμένες του Νότου. Εκεί όπου στις τελευταίες θέσεις βρίσκονται μόνιμα εγκατεστημένες 57 πόλεις στην ξεχαρβαλωμένη «σόλα» της ιταλικής «μπότας» και των νησιών (Σικελία και Σαρδηνία).
Εκεί στις ξεχασμένες από το κράτος και την πρόνοια επαρχίες, τις παραδομένες στην παραοικονομία και την ανεργία, εκεί απ’ όπου φεύγουν οι επιχειρήσεις (Whirpool στη Νάπολη) και το κράτος αδιαφορεί. Εκεί που ακόμη όπως στον Ακράγαντα στη Σικελία χάνουν τη ζωή τους άνθρωποι από εκρήξεις στις εγκαταστάσεις φυσικού αερίου στα φτωχικά και καλοδιατηρημένα σπίτια. Πόλεις που καταντά στερεότυπο ότι αποτελούν «τρύπα στη γεωγραφία», ξεκινώντας από τον Κρότωνα στην Καλαβρία, που και φέτος δεν ξεκουνήθηκε από την τελευταία θέση, κάτω από την Φότζα στην Απουλήια και το Τράπανι στη Σικελία, που έπεσε κατά τέσσερις θέσεις από την περασμένη χρονιά.
Όσο για άλλες μεγάλες ιταλικές πόλεις, η πρωτεύουσα Ρώμη ανέβηκε στη 13η θέση, κάνοντας ένα τεράστιο άλμα από την περσινή 32η θέση και η Φλωρεντία από την 27η ανέβηκε στην 11η. Αντίθετα, το Τορίνο έχασε 11 θέσεις, πέφτοντας στην 31η θέση, ενώ το Μπάρι έρχεται στην 71η θέση, η Νάπολη στην 90η, παρόλο που ανέβηκε κατά δύο θέσεις.
