Μια κοινωνική αναταραχή που ξεκίνησε πριν από δύο περίπου χρόνια, έγινε εξέγερση και πέρασε μέσα από τις συμπληγάδες της άγριας καταστολής και της πανδημίας, οδήγησε στην προχθεσινή εκλογή του Γκαμπριέλ Μπόριτς, του κοινού υποψηφίου της Αριστεράς. Ο Μπόριτς εξελέγη με 12 μονάδες διαφορά από τον αντίπαλό του, τον ακροδεξιό, Χοσέ Αντόνιο Καστ. Είναι χρήσιμο να υπενθυμίσουμε και να παρουσιάσουμε μερικά πράγματα σχετικά με την επικράτησή του.

1. Ο Μπόριτς δεν είναι ο πρώτος αριστερός εκλεγμένος πρόεδρος της Χιλής μετά τον Αλιέντε. Η Μιτσέλ Μπατσελέτ, ηγέτιδα του Σοσιαλιστικού Κόμματος είχε εκλεγεί δυο φορές, το 2006 και το 2013. Μπορεί να έχει ο καθένας την άποψή του για το πόσο αριστερά κυβέρνησε και τον ρόλο της σήμερα, πλην όμως ήταν κυριολεκτικά η Πρόεδρος του κόμματος του Αλιέντε και το 2013 είχε εκλεγεί με έναν συνασπισμό κομμάτων που συμπεριλάμβανε το ΚΚ Χιλής – όπως και ο Μπόριτς. Η Μπατσελέτ παρά τον ρόλο της ως επικεφαλής της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, παρενέβη στον δεύτερο γύρο στηρίζοντας τον Γκαμπριέλ Μπόριτς.
2. Η «ελληνικής καταγωγής σύντροφος του Μπόριτς» εκπεφρασμένα δεν θέλει να λέγεται «Πρώτη Κυρία» γιατί δεν πιστεύει σε τέτοιους παραπολιτικούς ρόλους – το λέω για όσους σπεύδουν να την ονοματίσουν.
3. Ο εκλογικός χάρτης του Σαντιάγο δείχνει πως ο ακροδεξιός Καστ κέρδισε τον «Ανατολικό τομέα» στο Βορειοανατολικό Σαντιάγο, το αντίστοιχο των Βορείων Προαστίων της Αθήνας – και μόνο εκεί στην πρωτεύουσα.

4. Το – διασταλτικά οριζόμενο – αριστερό / κεντροαριστερό μπλοκ στο κοινοβούλιο είναι οριακά πλειοψηφικό. Στη Γερουσία δεν είναι. Η αριστερά έχει ευρεία πλειοψηφία αντίθετα στη «συντακτική εθνοσυνέλευση» για το νέο Σύνταγμα που θα αντικαταστήσει το Πινοτσετικό. Εκεί θα διεξαχθεί η μεγάλη θεσμική μάχη.
5. Η συμμετοχή στις εκλογές στη Χιλή έφτασε σε επίπεδα άνω του 50%, 55,65% για την ακρίβεια και είναι η υψηλότερη από το 2012 που καταργήθηκε η υποχρεωτικότητα της ψήφου και ξεκίνησε η αυτόματη εγγραφή των εκλογέων στους εκλογικούς καταλόγους. Η μόνη άλλη εκλογική διαδικασία που είχε περάσει το 50% της συμμετοχής πρόσφατα, ήταν το δημοψήφισμα για τη σύγκληση ή μη Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης, το 2020.
6. Η αύξηση της συμμετοχής μεταξύ πρώτου και δευτέρου γύρου ήταν τεράστια (περίπου 1,3 εκατομμύρια ψήφοι περισσότεροι από 7,1 εκατομμύρια τον πρώτο γύρο σε 8,4). Είναι ενδιαφέρον πως ο Καστ συγκέντρωσε τελικά περίπου το άθροισμα των ψήφων που πήρε ο ίδιος και τα (κεντροδεξιά και δεξιά) κόμματα που τον στήριξαν στον πρώτο γύρο. Αντίθετα, ο Μπόριτς υπερέβη κατά πολύ το άθροισμα των ψήφων του πρώτου γύρου των κομμάτων που τον στήριξαν στον δεύτερο. Είναι σαν όλη η αύξηση της συμμετοχής να έχει πάει στον Μπόριτς. Κάτι που επιβεβαιώνεται και από τις σχετικές έρευνες που έδειξαν μεγάλη αύξηση της συμμετοχής των νέων, που υπερψήφισαν 2 προς 1 τον Μπόριτς έναντι του Καστ.
7. Ο Μπόριτς κέρδισε στις προκριματικές εκλογές της αριστεράς τον Ντανιέλ Χαδουέ του ΚΚ Χιλής (εξαιρετικά επιτυχημένος δήμαρχος σε δήμο του Σαντιάγο, που φερόταν ως ο επικρατέστερος κοινός υποψήφιος) καθώς η βάση της αριστεράς προτίμησε τελικά – και παρά τις προβλέψεις – τη νεαρότερη και μετριοπαθέστερη επιλογή. Η ήττα του Χαδουέ είχε «χαιρετιστεί» από τις αγορές στη Χιλή ως η λιγότερο ακραία. Τώρα βέβαια οι ίδιες «αγορές», στη σοφία τους, έπεσαν με την εκλογή του Μπόριτς.
8. Ο ίδιος ο Μπόριτς μοιάζει να είναι όντως λιγότερο φιλόδοξος από τους συντρόφους του στο ΚΚ Χιλής. Το γεγονός ότι πρόσφατα καταδίκασε τις εκλογές στη Νικαράγουα, επέκρινε την Κούβα και τις εκλογές στη Βενεζουέλα, κατόπιν των πορισμάτων της Μπατσελέτ, δείχνει ίσως πως πρόκειται για έναν – προς το παρόν – αριστερό σοσιαλδημοκράτη, πιο κοντά στη φιλοσοφία του Λούλα (που ουδέποτε δεν αποκήρυξε αριστερό λατινοαμερικάνο Πρόεδρο πάντως), παρά του Τσάβες – όπως θα ήταν φυσικό.

9. Αμέσως μετά την εκλογή του Μπόριτς άρχισαν να τον καλοπιάνουν με άρθρα τους από διάφορες πλευρές οι λατινοαμερικανικές «ελίτ» π.χ. το Americas Quarterly (όργανο του Council of the Americas, εργαλείο της Αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και του Αμερικανικού κεφαλαίου) ή ο Jorge G. Castañeda, ΥπΕξ του Μεξικανού πρώην προέδρου, Βινσέντε Φοφ (Vincente Fox). Εκτός όμως από τα καλοπιάσματα υπάρχει και η προετοιμασία για παν ενδεχόμενο: Τον Ιούλιο που μας πέρασε ο διευθυντής της CIA ταξίδεψε στη Βραζιλία για να συναντηθεί με τον Ζαΐγ Μπολοσονάρου, νεοφασίστα ηγέτη της χώρας στην άνοδο του οποίου, οι ΗΠΑ έπαιξαν κεντρικό ρόλο. Ο ίδιος ο Μπολσονάρου δεν κρατήθηκε να μην αποκαλύψει στα ΜΚΔ του την ατζέντα των συνομιλιών τους: Την ανησυχία για την επάνοδο αριστερών κυβερνήσεων στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, της Χιλής συμπεριλαμβανομένης.
10. Από την άλλη, η νίκη του χαιρετίστηκε από όλη την ανοδικά κινούμενη λατινοαμερικανική αριστερά, όλων των αποχρώσεων:

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως ο Μπόριτς θα βρεθεί υπό διασταυρούμενα πυρά με την ανάληψη της προεδρίας. Ο ίδιος σίγουρα έχει το ένστικτο ενός αριστερού σοσιαλδημοκράτη – εκλεγμένου σε μια από τις χώρες με τις μεγαλύτερες εισοδηματικές ανισότητες και ανισότητες πλούτου στον κόσμο. Και αν κρατήσει την υπόσχεσή του να δρομολογήσει τον «θάνατο του νεοφιλελευθερισμο΄ύ στη χώρα που τον γέννησε», θα χρειαστεί να τα βάλει με ισχυρότατα και παγιωμένα συμφέροντα.

Είναι όμως και παιδί ενός κινήματος που ξέσπασε το 2019 και ανέτρεψε τα πάντα στη Χιλή, πληρώνοντάς το με αίμα, αλλά και του προπομπού του, του δυναμικού και ισχυρού φοιτητικού κινήματος του 2011- 2013 που έβγαλε τη νεολαία στον δρόμο με αίτημα τη θεσμική εγκατάλειψη του πινοτσετικού νεοφιλελευθερισμού. Με τον κόσμο στους δρόμους και την άνοδό του στις πλάτες ενός τεράστιου κινήματος στο οποίο πρωταγωνίστησε η νεολαία, νομίζω πως γνωρίζει και αυτός πως το στοίχημα είναι βαρύ: Δεν μπορεί να προδώσει την ελπίδα που τον εξέλεξε.

Αλλιώς, ο αντίπαλος είναι ο νεοφασισμός του Καστ, που παραμονεύει…