Όταν δεν μεταφέρει τσιμεντόλιθους σε ένα εργοτάξιο στο βόρειο Ιράκ, ο Τζαμάλ Χουσεΐν αφιερώνει τον χρόνο του στη διατήρηση της ευγενικής τέχνης της αραβικής καλλιγραφίας.
Αν και έχει κερδίσει βραβεία σε πολυάριθμους διαγωνισμούς, ο Χουσεΐν είναι αδύνατον να ζήσει από την τέχνη του. «Έχω μια μεγάλη οικογένεια. Χρειάστηκε να βρω άλλη δουλειά», δηλώνει ο πατέρας 11 παιδιών, ο οποίος είναι 50 ετών και βγάζει τα προς το ζην δουλεύοντας σε εργοτάξια στην ιρακινοκουρδική πόλη Ράνια.
Την περασμένη εβδομάδα, η υπηρεσία του ΟΗΕ για την εκπαίδευση, την επιστήμη και τον πολιτισμό (UNESCO), ανακήρυξε την αραβική καλλιγραφία ως «άυλη πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας», μετά από εκστρατεία 16 χωρών με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία και συμπεριλαμβανομένου του Ιράκ.
«Η ρευστότητα της αραβικής γραφής προσφέρει άπειρες δυνατότητες, ακόμη και μέσα σε μια λέξη, καθώς τα γράμματα μπορούν να τεντωθούν και να μετασχηματιστούν με πολυάριθμους τρόπους για τη δημιουργία διαφορετικών μοτίβων» υπογραμμίζεται στην απόφαση.
Ο Χουσεΐν ελπίζει η απόφαση αυτή να ωθήσει την ιρακινή κυβέρνηση και την αυτόνομη περιοχή του Κουρδιστάν να υιοθετήσουν σοβαρά μέτρα για την υποστήριξη της καλλιγραφίας – «khat» στα αραβικά – και των καλλιτεχνών της.
Ο ίδιος ασχολείται με την τέχνη αυτή από τη δεκαετία του 1980 και η εμπειρία δεκαετιών και η συμμετοχή του σε διαγωνισμούς πιστοποιείται από περίπου 40 μετάλλια και πιστοποιητικά που εκτίθενται στο σπίτι του.
Τον Οκτώβριο ήρθε δεύτερος σε έναν αιγυπτιακό διαδικτυακό διαγωνισμό και τώρα εκπαιδεύεται για έναν διαγωνισμό τον επόμενο μήνα στην ιερή σιιτική πόλη Νατζάφ του Ιράκ.
Οι δημιουργίες του Χουσεΐν γίνονται με ένα στυλό από καλάμι που αγοράζει από την Τουρκία ή το Ιράν. Μερικές φορές πουλάει τα έργα του για αφίσες, βιτρίνες καταστημάτων, ακόμη και για ταφόπλακες, όπως είπε.
Για δεκαετίες, στα μεγάλα περιφερειακά κέντρα του Καΐρου, του Αμάν, της Βηρυτού ή της Καζαμπλάνκα, η καλλιγραφία κοσμούσε βιτρίνες καταστημάτων, τοίχους με δημοφιλή ρητά ή πινακίδες στις εισόδους κτιρίων γραφείων δικηγόρων και γιατρών.
Σήμερα, απομεινάρια αυτής της τέχνης μπορεί κανείς να βρει μ΄όνο στις ξεθωριασμένες προσόψεις των παλαιών καταστημάτων.
Παρόλα αυτά, η νοσταλγία για την vintage αισθητική έχει γίνει κάτι σαν τάση, καθώς οι χίπστερ της περιοχής δημοσιεύουν φωτογραφίες των ανακαλύψεών τους για τους ακόλουθούς τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Αλλά στο φτωχό, πληγωμένο από τον πόλεμο Ιράκ, δεν υπάρχει καμία υποστήριξη από την κυβέρνηση «είτε για την καλλιγραφία είτε για άλλες τέχνες», παραπονιέται ο Χουσεΐν.
«Η καλλιγραφία απαιτεί περισσότερο χρόνο, περισσότερη προσπάθεια και είναι πιο δαπανηρή. Οι άνθρωποι επιλέγουν τη φθηνότερη τεχνολογική παραγωγή».
Στην άλλη άκρη του Ιράκ, στη νότια πόλη της Βασόρας, ο Γουάελ αλ Ραμαντάν, ανοίγει το κατάστημά του που βρίσκεται σε ένα μικρό σοκάκι.
Ένας πελάτης καταφθάνει για να ζητήσει να του φτιάξει μια διοικητική σφραγίδα. Ο Ραμαντάν αρπάζει ένα από τα στυλό του με αιχμηρή μύτη και αρχίζει να ασχολείται με την τέχνη στην οποία τον μύησε ο πατέρας του όταν ήταν ακόμη παιδί.
Στο χαρτί αρχίζει σιγά σιγά να σχεδιάζει τις λέξεις, με αραβικά γράμματα που διακρίνονται για τις κομψές καμπύλες τους.
Όπως και ο Χουσεΐν, ο Ραμαντάν επικροτεί την UNESCO για τη μεγάλη υποστήριξή της προς την καλλιγραφία και τους καλλιγράφους σε όλο τον κόσμο.
Ο Ραμαντάν κερδίζει χρήματα διδάσκοντας το μάθημα στα σχολεία, αλλά πουλάει επίσης τις ικανότητές του για διαφημιστικούς σκοπούς.
«Η επιβίωση της αραβικής καλλιγραφίας εξαρτάται από την υποστήριξη του κράτους» δηλώνει ο 49χρονος Ραμαντάν και συμπληρώνει χαμογελώντας ότι ελπίζει τα παιδιά του να το διαδεχθούν, όπως ακριβώς ακολούθησε και ο ίδιος τα βήματα του πατέρα του.
Πηγή: AFP
