Ταραχή προκάλεσε στο Υπουργείο Πολιτισμού, αλλά και στον καθηγητή Μανόλη Κορρέ, το δημοσίευμα του βρετανικού περιοδικού Economist, που συμπεριέλαβε, πρώτη-πρώτη την Ακρόπολη στη λίστα με τις πιο ολέθριες παρεμβάσεις σε μνημεία κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Το δημοσίευμα, με έναν ειρωνικό τόνο, γράφει πως «όσο η προσοχή είχε αποσπαστεί, οι αρχές [μερικών χωρών] πραγματοποίησαν ορισμένες αμφιλεγόμενες παρεμβάσεις. Πάρτε την Ακρόπολη. Ο Ξέρξης το έκανε. [λογοπαίγνιο που αναφέρεται στις μεγάλες καταστροφές στην Ακρόπολη, μετά την κατάληψη της Αθήνας από τους Πέρσες το 480 π.Χ. ]. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου λοκντάουν, τον Οκτώβριο του 2020, εργάτες έφτιαξαν φαρδιά τσιμεντένια μονοπάτια γύρω από τους ναούς της. Οι αρχές λένε ότι τα μονοπάτια βελτιώνουν την προσβασιμότητα. Κριτικές λένε ότι προκαλούν πλημμύρες».

Συνεχίζοντας, σημειώνει πως τουλάχιστον σε αυτήν την περίπτωση «οι διαστρώσεις νοούνταν ως βελτίωση. Αλλού, μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς έχουν ισοπεδωθεί», περνώντας σε άλλα παραδείγματα μνημειακών καταστροφών. Το άρθρο κλείνει με μια ακόμη αναφορά στην Αθήνα, καθόλου κολακευτική και αυτή για την κυβέρνηση: «Όπως έμαθε με σκληρό τρόπο η Αθήνα, ο διάλογος πριν την υλοποίηση των σχεδίων είναι καλό πράγμα».

Έμαθε όμως πράγματι; Οι αντιδράσεις από την πλευρά του ελληνικού υπουργείου Πολιτισμού δεν το επιβεβαιώνουν. Όχι, αυτή τη φορά η Λίνα Μενδώνη επέλεξε να μην απαντήσει η ίδια στον Economist, όπως είχε κάνει τον περασμένο Μάιο, απαντώντας στο άρθρο-κόλαφο της Libération, με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Ακρόπολη, τσιμεντωμένη και βανδαλισμένη ομορφιά».

Η εκτενής και ιδιαίτερα επιθετική εκείνη απάντηση, πρόδιδε τον εκνευρισμό του ελληνικού υπουργείου Πολιτισμού για την διεθνή, όπως είχε ήδη εξελιχθεί, κατακραυγή, καθώς είχαν προηγηθεί, μεταξύ άλλων, τα δημοσιεύματα στην εφημερίδα Le Figaro με τίτλο «Αθήνα: Δάκρυα γύρω από τα τσιμεντένια νέα μονοπάτια της Ακρόπολης» (28 Απριλίου 2021), στο The Art Newspaper με τίτλο «Acropolis renovation plans spark accusations that it’s ‘just another way to fit in more tourists’» (28 Απριλίου 2021) , στο Smithsonian Magazine (29 Απριλίου 2021), στον Εθνικό Κήρυκα-The National Herald με τίτλο «World Archaeologists, Critics Blast Tourist-Friendly Acropolis Scheme» (30 Απριλίου 2021), ενώ στον χορό των επικριτικών για την κυβέρνηση δημοσιευμάτων του ξένου τύπου προστέθηκε στις 7 Μαΐου, μετά το δημοσίευμα της Libération, και η εφημερίδα Le Monde, με τον επίσης εντυπωσιακό τίτλο «Στην Ακρόπολη αρχαιολόγοι και ιστορικοί θρηνούν για την ιεροσυλία».

Η απάντηση εκείνη, το μόνο που είχε καταφέρει ήταν να ξανανοίξει, ατυχώς για το ίδιο το υπουργείο Πολιτισμού, τη συζήτηση σε όλα τα επιμέρους επίδικα ζητήματα που είχαν αναδειχθεί σχετικά με τις εργασίες στην Ακρόπολη από τα ιδιωτικά συνεργεία του Ιδρύματος Ωνάση.

Έτσι, τώρα, η Λίνα Μενδώνη επέλεξε να απαντήσει όχι στον Economist, αλλά στην… Σία Αναγνωστοπούλου. Η τομεάρχης Πολιτισμού της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, σχολιάζοντας το δημοσίευμα είχε σημειώσει πως «η Υπουργός Πολιτισμού είναι υπόλογη στην κοινωνία και στην ιστορία για αυτή την ανεπανόρθωτη καταστροφή, αλλά και για την στάση βαθιάς απαξίωσης της πολιτικής ευθύνης και λογοδοσίας των πεπραγμένων της, με τραγικές συνέπειες για την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Άξιος ο μισθός της λοιπόν, αφού κατάφερε να διασύρει την χώρα και τα ιστορικότερα μνημεία της στη διεθνή κοινότητα».

Μόνο που στην απάντησή του το υπουργείο Πολιτισμού έχει κάνει, όπως εύστοχα σημειώνει η δημοσιογράφος Ναταλί Χατζηαντωνίου, μια βολική επιλογή φράσεων, ενώ άλλες τις έχει παραλείψει απολύτως. Έχει παραλείψει, για παράδειγμα, τον τίτλο («Ενώ η πανδημία σάρωνε, η Ευρώπη γκρέμιζε ιστορικά κτίρια»), τον υπέρτιτλο («Μνημειώδη λάθη») και τον υπότιτλο («Ενώ οι άνθρωποι βρίσκονταν σε λοκντάουν, η κληρονομιά τους γκρεμιζόταν») του δημοσιεύματος, το λογοπαίγνιο με τον Ξέρξη, την αναφορά στις «αμφιλεγόμενες παρεμβάσεις», το σχόλιο περί της αξίας του επιστημονικού διαλόγου. «Πρώτη φορά», παρατηρεί η Ναταλί Χατζηαντωνίου, «όσα χρόνια κάνουμε ρεπορτάζ, βλέπουμε το ΥΠΠΟ να απαντά στον σχολιαστή και όχι στο σχόλιο και μάλιστα αν όχι με fake news, με ‘νέα’, πάντως, κομμένα και ραμμένα στη χαμένη του μετάφραση».

Επιπλέον, η απάντηση του ΥΠΠΟ κάνει μνεία στην «7η Διεθνή Συνάντηση για την αποκατάσταση των μνημείων Ακροπόλεως», η οποία πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα τον Νοέμβριο του 2021, όπου, κατά το ΥΠΠΟ, «τα έργα στην Ακρόπολη παρουσιάστηκαν και αξιολογήθηκαν θετικά από τους συμμετέχοντες». Για το πώς ακριβώς στήθηκε αυτή η συνάντηση, όχι για να προκαλέσει μια πραγματική διεθνή επιστημονική συζήτηση, δια της οποίας να προκύψουν με νηφαλιότητα και σύνεση εκείνες οι συνθέσεις που αρμόζουν σε ένα μνημείο όπως η Ακρόπολη, αλλά με αποκλειστικό σκοπό την τυπική και εκ των υστέρων νομιμοποίηση τετελεσμένων έργων και προειλημμένων αποφάσεων, έχουμε γράψει σε προηγούμενο κείμενό μας.

Ο Μανόλης Κορρές, οι πλημμύρες και οι… μηνύσεις

Αντί για το υπουργείο Πολιτισμού και την πολιτική του προϊσταμένη, αυτή τη φορά ήταν ο Μανόλης Κορρές, ο επικεφαλής της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης (ΕΣΜΑ) και εμπνευστής των παρεμβάσεων που έχουν ήδη γίνει, αλλά και αυτών που προγραμματίζονται στην Ακρόπολη, ο οποίος ανέλαβε να απαντήσει στο δημοσίευμα του Economist και να καθησυχάσει την ελληνική κοινή γνώμη.

Μιλώντας στις 3 Φεβρουαρίου στην εκπομπή «Συνδέσεις» της ΕΡΤ και στους δημοσιογράφους Κώστα Παπαχλιμίντζο και Χριστίνα Βίδου , ο Μανόλης Κορρές επανέλαβε επιχειρήματα που έχει επικαλεστεί και στο παρελθόν και έχουν αντικρουστεί επαρκώς από τους επικριτές των παρεμβάσεων στην Ακρόπολη: πως «το αρχαίο υλικό διάστρωσης που σώζεται πάνω στην Ακρόπολη […] είναι ένα μείγμα πολύ κοντά στο τσιμέντο», ότι «ενίοτε [επικρατεί] μια ιδεολογική αντιπαράθεση, στην οποία όσο έλλειμμα υπάρχει σε επιστημονικές γνώσεις υποκαθίσταται από αισθητικές ευαισθησίες», πως το τσιμέντο στη Ακρόπολη «υπάρχει 45 χρόνια, οι Αθηναίοι δεν ξέρω γιατί δεν το έχουν δει. Ίσως γιατί δεν ανεβαίνουν ποτέ ή όταν ανεβαίνουν βλέπουν άλλα πράγματα», πως «εμείς απλώς ανανεώσαμε το υλικό που υπήρχε 45 χρόνια πριν το οποίο είχε παλιώσει, είχε φθαρεί, είχε γίνει κομμάτια και στη θέση του φθαρμένου παλιού μπετόν ξαναβάλαμε καινούριο».

Είπε ακόμη πως όσοι μιλάνε για πλημμύρες στην Ακρόπολη λένε ανοησίες, γιατί η κορυφή ενός λόφου δεν μπορεί να πλημμυρίσει λόγω των κλίσεων που υπάρχουν. Μόνο που με τον τρόπο αυτόν, ο διακεκριμένος επιστήμονας δεν «διαψεύδει» μόνο την πραγματικότητα για την πλημμύρα του Δεκεμβρίου του 2020, που οφείλονταν σε απουσία κάθε πρόβλεψης της υποτιθέμενης μελέτης των διαστρώσεων για παροχέτευση για την παροχέτευση των ομβρίων υδάτων, πλημμύρα την οποία αποκάλυψε με σχετικό οπτικό υλικό το Κοσμοδρόμιο, αλλά και την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού και τον ίδιο του τον εαυτό…

Γιατί; Διότι, μετά τον σάλο που προκλήθηκε από την αποκάλυψή μας εκείνη η οποία έκανε το γύρο του κόσμου, η μεν πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού κατηγόρησε την προηγούμενη κυβέρνηση που δεν είχε κάνει τα απαραίτητα έργα για να αποφεύγονται τα πλημμυρικά φαινόμενα στην Ακρόπολη, ο δε ίδιος πρωτοστάτησε στην εκ των υστέρων επίλυση, υποτίθεται, του «ανύπαρκτου» ζητήματος, εμπλεκόμενος τόσο στην μελέτη για την απορροή και αποστράγγιση των ομβρίων υδάτων όσο και στην διαδικασία έγκρισής της από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) του οποίου είναι μέλος.

Εκεί όμως που ο καθηγητής Κορρές ξεπέρασε τον εαυτό του ήταν όταν ρωτήθηκε αν υπάρχουν σκέψεις για νομική αντιμετώπιση της «δυσφήμησης». «Θα προβαίναμε σε κάτι τέτοιο», απάντησε, συμπληρώνοντας πως «ο μόνος λόγος που δεν θα το κάνουμε είναι ότι οι νομικές διαδικασίες είναι πολύ χρονοβόρες».

Θα είχε ενδιαφέρον να είχαν ρωτήσει οι δημοσιογράφοι τον έγκριτο καθηγητή ποιους εννοεί με το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο. Μήπως το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο; Κάνει μηνύσεις σε περιοδικά και εφημερίδες, εγχώρια ή της αλλοδαπής, το ΚΑΣ ή η ΕΣΜΑ, της οποίας προΐσταται ο ίδιος;

Ή μήπως εννοούσε το υπουργείο Πολιτισμού και την πολιτική του ηγεσία; Αυτούς εκπροσώπησε στην συνέντευξή του ο Μανόλης Κορρές;

Σε αρκετούς πάντως, η αναφορά αυτή θύμισε την προαναγγελία μήνυσης που θα έκανε το 2012 ο υπουργός, Δημόσιας τάξης τότε, Νίκος Δένδιας στον Guardian για δημοσίευμά του σχετικά με καταγγελίες για «βασανιστήρια και ταπείνωση τύπου Αμπού Γκράιμπ» στην ΓΑΔΑ εις βάρος μελών αντιρατσιστικής κίνησης. Φυσικά, η μήνυση δεν έγινε ποτέ…

Άλλοι πάλι, παλαιότεροι, θυμήθηκαν τον αείμνηστο Δημήτρη Μαρούδα, όταν στα τέλη της δεκαετίας του ‘80, την εποχή που το μονοπώλιο της ΕΡΤ στην τηλεόραση απειλούνταν από ιδιωτικούς σταθμούς, είχε απαντήσει ως κυβερνητικός εκπρόσωπος της κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου, πως αν επιχειρηθεί να εκπέμψουν οι ιδιώτες δορυφορικά «θα καταρρίψουμε τους δορυφόρους με πυραύλους»…

Κάπως έτσι, εξανεμίζεται σταδιακά το όποιο κύρος και η όποια αξιοπιστία πολιτικών και επιστημόνων. Με λεονταρισμούς, αυτοδιαψεύσεις και αυτοεξευτιλισμό…