Τελικά ο ακροδεξιός Βραζιλιάνος πρόεδρος Ζαΐχ Μπολσονάρου πέτυχε τον στόχο του. Την ώρα που η Μόσχα βρισκόταν στο προσκήνιο ενός έντονου διπλωματικού πήγαινε-έλα με φόντο την κρίση στην Ουκρανία, ο ακροδεξιός ηγέτης έκανε την εμφάνισή του στη ρωσική πρωτεύουσα με διαφορετική ατζέντα και είχε συνομιλίες με τον Βλαντίμιρ Πούτιν σε εντελώς άλλους τόνους.
Ενώ όλοι οι άλλοι αρχηγοί κρατών (Εμανουέλ Μακρόν, Όλαφ Σολτς) και λοιποί διπλωμάτες συναντούσαν τον Βλαντίμιρ Πούτιν για να αποτρέψουν μία γενικευμένη σύρραξη και να εκτονώσουν κάπως την ενεργειακή κρίση που η εκατέρωθεν επίδειξη δύναμης έχει προκαλέσει, ο Μπολσονάρου αναχώρησε το απόγευμα της περασμένης Δευτέρας (14/2) για τη Μόσχα, προκειμένου να ενισχύσει το πολιτικό του προφίλ αποκλειστικά για εγχώρια κατανάλωση.
Υπολειπόμενος κατά πολύ στις δημοσκοπήσεις (μόλις 21% έναντι 43%) έναντι του κύριου αντιπάλου του για τις προεδρικές εκλογές Λουΐς Ινάσιου «Λούλα» ντα Σίλβα, ο Μπολσονάρου απέβλεπε σημαντικά σε ένα επιτυχημένο αποτέλεσμα. Μία θερμή χειραψία στην προγραμματισμένη για τις 16 του μηνός συνάντηση με έναν από τους πιο σημαντικούς και πιο «δύσκολους» ηγέτες στον κόσμο, μία συμφωνία ακόμη στον αγροτοβιομηχανικό τομέα (ρωσικά λιπάσματα κλπ) και τον αμυντικό, στο μυαλό του ακροδεξιού ηγέτη θα έδιναν περισσότερο κύρος στην υποψηφιότητά του. Για τον λόγο αυτό, ο Μπολσονάρου παραμέρισε όλες τις αντιρρήσεις που είχαν εκφράσει πολλές σύμμαχες χώρες, με πρώτον τον σκεπτικισμό των ΗΠΑ, όπου πλέον ένοικος του Λευκού Οίκου δεν είναι ο «φίλος» του (και φιλικά προσκείμενος στον Πούτιν) Ντόναλντ Τραμπ.
Η ανάγκη του Μπολσονάρου για εσωτερική δημοφιλία και τόνωση της προεδρικής του εικόνας είναι μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη σκοπιμότητα. Ιδίως, κι εδώ εδραζόταν ο μόνος και κύριος φόβος του, εάν ο Μπολσονάρου γινόταν δεκτός με περισσότερη εγκαρδιότητα και κατά τη συνομιλία του με τον Ρώσο πρόεδρο να μην έχει την ίδια αντιμετώπιση με τους Μακρόν και Σολτς, που έγινε σε ένα μακρύ τραπέζι των 6 μέτρων. Ο Μπολσονάρου σε καμία περίπτωση δεν ήθελε μία φωτογραφία του με τον Πούτιν τόσα μέτρα μακριά του. Ιδίως όταν έχει προηγηθεί η επίσκεψη του ορκισμένου εχθρού του, προέδρου της Αργεντινής Αλβέρτο Φερνάντες, ο οποίος συνομίλησε στις 2 Φεβρουαρίου με τον Πούτιν σε διπλανές πολυθρόνες και φωτογραφήθηκε σε μία εγκάρδια χειραψία μαζί του. Ο Φερνάντες είχε συναντηθεί με τον Πούτιν, συνοδευόμενος μόνο από τον μεταφραστή του, όμως κάθισε και φωτογραφήθηκε δίπλα-δίπλα με τον Ρώσο πρόεδρο. Τέτοιον διπλό εξευτελισμό δεν θα τον άντεχε ο φανφαρόνος ακροδεξιός ηγέτης.
Για να αποφύγει κάθε κακοτοπιά, ο Μπολσονάρου δέχθηκε ασυζητητί να υποβληθεί στα απαραίτητα τεστ που απαιτεί η Μόσχα για να γίνει δεκτός ένας ηγέτης πλησιέστερα στον Πούτιν -κάτι που δεν είχαν δεχθεί οι Μακρόν και Σολτς. Λίγο πριν αναχωρήσει από τη Μπραζίλια, ο Μπολσονάρου ήδη είχε κάνει το 1ο τεστ. Η Ρωσία απαιτεί το τεστ αυτό να πραγματοποιείται έως και 48 ώρες πριν από την αποβίβαση στη Μόσχα, που είχε προγραμματιστεί για αργά το απόγευμα της Τρίτης (15 Φεβρουαρίου). Αρχικά, είχε ζητήσει να γίνουν άλλα δύο στη Μόσχα – από την άφιξη μέχρι τα λεπτά πριν τη συνάντηση με τον Πούτιν. Το ίδιο είχε ζητήσει και τα υπόλοιπα μέλη της αποστολής του Μπολσονάρου, που σύμφωνα με τη ρωσική πλευρά όφειλε να είναι όσο πιο ολιγομελής είναι δυνατόν.
Οι ίδιοι περιορισμοί ίσχυαν και για τους δύο υπουργούς Κάρλους Φράνσα (Εξωτερικών) και Βάλτερ Μπράγκα Νέτου (Άμυνας) που θα συναντιόνταν με τους ομολόγους τους Σεργκέι Λαβρόφ και Σεργκέι Σοϊγκού για να συζητήσουν τη διπλωματία και την ασφάλεια. Βέβαια, στην ημερήσια διάταξη, αλλά και στις προθέσεις του Μπολσονάρου, δεν ήταν προγραμματισμένο να θιγεί το ζήτημα της Ουκρανίας. Οι συμβουλές άλλωστε προς τον Μπολσονάρου ήταν να μην αναφέρει τίποτε για το θέμα, εξόν εάν ο ίδιος ο Πούτιν αναλάβει πρωτοβουλία να το θίξει.
Τελικά τα πράγματα εξελίχθηκαν με τον Μπολσονάρου ακριβώς όπως τα ήθελε. Χάρις στη συμμόρφωσή του προς τα υγειονομικά πρωτόκολλα του Κρεμλίνου και στην προνοητικότητα να μη θίξει το Ουκρανικό και να περιορισθεί στη διμερή ατζέντα, ο Βραζιλιάνος πρόεδρος πέτυχε την εγγύτητα στις συνομιλίες και την εγκάρδια χειραψία που επιζητούσε. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στην επίσημη λευκή αίθουσα με το χρυσό τζάκι.
Στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στη συνέχεια ο Μπολσονάρου είπε ότι η συνάντηση διήρκεσε δύο ώρες και ήταν «γόνιμη». Μολονότι δεν αναφέρθηκε στην κατάσταση στα σύνορα με την Ουκρανία, ο Βραζιλιάνος πρόεδρος υπογράμμισε τη σύμπνοια και την προσήλωση των δύο χωρών στην ιδέα της παγκόσμιας ειρήνης. «Κηρύσσουμε την ειρήνη και σεβόμαστε όλους όσους ενεργούν με αυτόν τον τρόπο, άλλωστε αυτό είναι το συμφέρον όλων μας: ειρήνη για τον κόσμο», τόνισε ενδεικτικά.
Σε μία άλλη αποστροφή της συνέντευξης Τύπου του, ο Μπολσονάρου στάθηκε επίσης στην εγγύτητα των αξιών που κατ’ αυτόν καλλιεργούνται από τα δύο έθνη: «Μοιραζόμαστε κοινές αξίες, όπως η πίστη στον Θεό και η υπεράσπιση της οικογένειας. Είμαστε επίσης αλληλέγγυοι με όλες τις χώρες που θέλουν και δεσμεύονται για την ειρήνη». Άλλωστε στο σημείο τούτο, των «αξιών» (οικογένεια, σεξουαλικός κι έμφυλος προσανατολισμός, θρησκοληψία) πολλές από τις απόψεις των δύο ηγετών ταυτίζονται απόλυτα και ως ένα βαθμό ο Πούτιν με την «πυγμή» που δείχνει διαρκώς στην τήρησή τους έχει εμπνεύσει ενδεδειγμένα τον ίδιο τον Μπολσονάρου. Οι δύο ηγέτες δεν παραλείπουν να φωτογραφίζονται κάνοντας επίδειξη της «ανδροπρεπούς» εικόνας τους και στην πράξη και στα λόγια.
Ο Βραζιλιάνος ηγέτης είπε επίσης ότι μεταξύ των θεμάτων που συζητήθηκαν στη συνάντηση ήταν η διμερής συνεργασία σε θέματα όπως η τεχνολογία, η γεωργία και η ασφάλεια. Ο Μπολσονάρου ευχαρίστησε επίσης τον Πούτιν για την υποστήριξη που έδειξε σε σχέση με την περιβαλλοντική πολιτική της Βραζιλίας. «Με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο, όταν ορισμένες χώρες αμφισβήτησαν τον Αμαζόνιο ως κληρονομιά της ανθρωπότητας, η παρέμβασή του ήταν πάντα με το μέρος μας και για την υπεράσπιση της κυριαρχίας μας. Σας ευχαριστώ πολύ», δήλωσε ο Μπολσονάρου.
Αλλά κι ο Πούτιν, που χάρις στην επίσκεψη Μπολσονάρου είχε την ευκαιρία να δείξει πως η χώρα του δεν αποτελεί απειλή για τη Δύση ή τον άλλο κόσμο και ιδού, την ίδια στιγμή που απειλείται από το ΝΑΤΟ μπορεί να συνεχίζει την κανονική διπλωματική της δραστηριότητα και να συνάπτει συμφωνίες, με τη σειρά του επιβεβαίωσε τη δέσμευσή του στη διεθνή ασφάλεια και την πολυμέρεια. «Οι χώρες μας υπερασπίζονται τη διαμόρφωση ενός πολυπολικού κόσμου με βάση το διεθνές δίκαιο και τον κεντρικό συντονιστικό ρόλο του ΟΗΕ. Με γνώμονα αυτό, έχουμε σταθερή δέσμευση στις αρχές της πολυμερούς προσέγγισης και επίλυσης συγκρούσεων με διπλωματικά και πολιτικά μέσα», τόνισε. Ο Ρώσος πρόεδρος δήλωσε επίσης ότι η χώρα του ενδιαφέρεται να εντατικοποιήσει τη συνεργασία με τη Βραζιλία κατά τη διάρκεια της μη μόνιμης θητείας της στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. «Δεδομένου ότι το 2022 και το 2023 η Βραζιλία θα έχει μια μη μόνιμη έδρα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, τείνουμε να εντείνουμε τη συνεργασία μας σε όλα τα θέματα της ατζέντας του ΟΗΕ», τόνισε. Προσθέτοντας δε, πως «αναμφίβολα θα συνεχίσουμε να αλληλεπιδρούμε με τους Βραζιλιάνους εταίρους μας στο πλαίσιο των BRICS, ενός αξιοσέβαστου διεθνούς ομίλου που κατέχει σημαντική θέση στον σύγχρονο πολυπολικό κόσμο και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία».
Η επιτυχία του Μπολσονάρου να συνομιλήσει χωρίς «παρεμβολές» με τον Πούτιν έγινε δεκτή με θριαμβολογίες από το στρατόπεδό του στη Βραζιλία. Μάλιστα πολλοί -μεταξύ τους ο πρώην υπουργός Περιβάλλοντος Ρικάρντου Σάλες και ο υπουργός Τουρισμού Ζίλσουν Μασάντου- έφθασαν στην υπερβολή: συνέδεσαν την επίσκεψη Μπολσονάρου με την αποχώρηση κάποιων ρωσικών δυνάμεων από τα σύνορα και πρότειναν να του δοθεί το Νόμπελ Ειρήνης! Μάλιστα στα σχετικά tweet τους τόλμησαν να κάνουν ένα μοντάζ με τον Μπολσονάρου να φιγουράρει ως νομπελίστας Ειρήνης στο περιοδικό Time! Άλλοι υπερέβαλαν σε υπερθετικό βαθμό την παραδοσιακή υποδοχή του ως προέδρου με στρατιωτικές τιμές και την επίσης παραδοσιακή ξενάγησή του στο Κρεμλίνο, ως μοναδικές αποδείξεις σεβασμού του Πούτιν προς το πρόσωπο και τον… ρόλο του! Η προεκλογική, λαϊκιστική, «μονταζιέρα» του Μπολσονάρου μπήκε σε λειτουργία για να πλημμυρίσει το διαδίκτυο με διαστρεβλωμένες εικόνες και πληροφορίες για το περιεχόμενο και τα αποτελέσματα της συνάντησής του.
Βέβαια κι οι επικριτές του Μπολσονάρου, αντιμετώπισαν με περισσό χιούμορ την «παράφωνη» επίσκεψή του, πλημμυρίζοντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με σαρκαστικά σχόλια και εικόνες. Φωτογραφίες με βραζιλιάνικα άρματα μάχης συνόδευαν το σχόλιο «ο Ουκρανός πρόεδρος τρέμει την επίσκεψη Μπολσονάρου στη Μόσχα», ή μοντάζ με τον Μπολσονάρου να καλύπτεται κάτω από το μακρύ τραπέζι του Πούτιν, ή να εμφανίζεται ως «Μποζο-νάρου» στη μέση της συνάντησης Πούτιν-Μακρόν! Η ως πειθήνιο σκυλάκι στα χέρια του ρώσου ηγέτη με τη λεζάντα «Ο Πούτιν υποδεχόμενος με εγκαρδιότητα τον Μπολσονάρου», αλλά και με μοντάζ με τον Πούτιν να καβαλά μία αρκούδα και τον Μπολσονάρου ένα παιδικό αλογάκι με κοντάρι!
Ωστόσο, εκείνο που μακροσκοπικά θα κρίνει την προεδρική εκλογή δεν είναι βέβαια η φωτογραφία με τη χειραψία στον Πούτιν. Στο μέτωπο της Covid-19, η Βραζιλία εξακολουθεί να μετρά πάνω από 1.000 νεκρούς, με 147.000 κρούσματα μέσα σε 24 ώρες και την κατάσταση να είναι τόσο τραγική που η άνοδος των κρουσμάτων προκάλεσε ακόμη και το κλείσιμο του αεροδρομίου του Ρίο ντε Ζανέιρο σε πτήσεις εκτός περιοχής. Και στον τομέα της περιβαλλοντικής προστασίας, οι εφιαλτικές και φονικές πλημμύρες στην Πετρόπολις, καταδεικνύουν πόσο καταστροφική ήταν η πολιτική του Μπολσονάρου, αλλά και πόσο ελλιπή είναι τα μέτρα για την καταπολέμησή της. Κι εάν προσθέσει κανείς και τα προβλήματα στην οικονομία, την κοινωνική προστασία και την ασφάλεια, τη γενικευμένη κοινωνική αγανάκτηση, όπως αυτή εκφράζεται με την κινητοποίηση των οδηγών φορτηγών και τις συνέπειές τους στην αγορά. Όπως επίσης και τους γενικότερους φόβους για μία εκτροπή, έπειτα από την «έμμεση» εμπλοκή των Ενόπλων Δυνάμεων στη διαδικασία και τον τρόπο διεξαγωγής των εκλογών, που κατά τον Μπολσονάρου εύλογα «εκφράζουν αμφιβολίες» για την ηλεκτρονική ψήφο.
Μάλιστα ο ακροδεξιός ηγέτης επέκρινε τον επικεφαλής του Ανωτάτου Εκλογοδικείου για τις «θλιβερές» δηλώσεις του, στις οποίες ανέφερε τη Ρωσία ως παράδειγμα παρέμβασης στις εκλογές, την ώρα μάλιστα που βρισκόταν επί ρωσικού εδάφους -εννοώντας ότι μπορεί να διακυβεύσουν την θερμή χειραψία του με τον Πούτιν! Ήδη όμως οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τον Λούλα να προηγείται με 40% έναντι 31% του Μπολσονάρου στον πρώτο γύρο και οι επιδόσεις της κυβέρνησής του δεν είναι ενθαρρυντικές και απ’ ότι φαίνεται θα χρειασθούν ακόμη πολλές επισκέψεις στη Μόσχα (αδελφοί μου, στη Μόσχα) για να αναστρέψουν το δυσμενές κλίμα ενόψει των προεδρικών εκλογών.
