Ας ξεκινήσουμε με ένα γράφημα: Οι θάνατοι ανά εκατομμύριο από Covid-19 σε ΗΠΑ και Κίνα (με την Ελλάδα στην εικόνα για να έχουμε μια ιδέα για τις κλίμακες για τις οποίες μιλάμε):
Γρονθοκοπήματα και προπαγάνδα
Στην ενημερωτική ιστοσελίδα News 24/7 δημοσιεύθηκε στις 8/2 ένα άρθρο με τον πιασάρικο τίτλο «Στην Κίνα γρονθοκοπούν όσους σπάνε το lockdown για να βρουν φαγητό». Αναφέρεται στην πολιτική «μηδενικού COVID-19» στην Κίνα και ουσιαστικά αναπαράγει το ρεπορτάζ και τους ισχυρισμούς – επαυξημένους μάλιστα – ενός άρθρου των New York Times εν αναμονή των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στο Πεκίνο για το λοκντάουν στην πόλη Σι’άν της κεντρικής Κίνας. Έτσι, ακούσια, η αρθρογράφος μεταφέρει την προπαγανδιστική ατζέντα των NYT.
Η αξιοπιστία ακόμα και των πλέον έγκυρων αμερικανικών ΜΜΕ έχει παράδοση να κάνει νερά όταν η επικαιρότητα αφορά οποιονδήποτε άμεσο στόχο της Αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Και η κυβέρνηση ΗΠΑ στις ημέρες μας μοιάζει σαν να επιδιώκει να διεγείρει κάποιου είδους πολεμική έξαψη απέναντι σε δύο πυρηνικές δυνάμεις. Αρκεί να θυμίσουμε π.χ. τα προεόρτια του πολέμου στο Ιράκ, ή τη Λιβύη, ή την υιοθέτηση του πραξικοπήματος στη Βολιβία το 2019 και πρακτικά όλη την μεταπολεμική περίοδο μέχρι σήμερα…
Όπως σημειώνει και ο Νόαμ Τσόμσκι το βασικό «αμάρτημα» της Κίνας για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ είναι «πως υπάρχει», είναι ισχυρή και δεν μπορεί να εκβιαστεί από την αμερικανική υπερδύναμη. Η αντικινεζική υστερία και η κοινωνική μηχανική (ου μην και ο «υψηλός» ρατσισμός) που τη διασπείρει, είναι παντού στο μιντιακό σύμπαν των ΗΠΑ, της Βρετανίας, και των δορυφορικών τους κρατών όπως και στις δημόσιες τοποθετήσεις αξιωματούχων. Πρόκειται άλλωστε για ένα από τα πολλά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής στα οποία και τα δύο κόμματα εξουσίας των ΗΠΑ έχουν κοινή γραμμή «ψυχρού πολέμου», όπως βλέπουμε στην άλλη κλιμάκωση της φιλοπόλεμης ρητορικής, στο Ουκρανικό.
Στο θέμα της πανδημίας όμως, η επιτυχία της Κίνας στη συγκράτηση της ζημιάς από την πανδημία του κορονοϊού (παρά την αρχική αμηχανία και μπλοκάρισμα τις πρώτες εβδομάδες της εμφάνισής του), σε συνδυασμό με τη χείρα βοηθείας που εξ αρχής η Κινεζική ηγεσία έτεινε στις χώρες του πλανήτη, συνδράμοντας με υγειονομικό υλικό και – στη συνέχεια – με φτηνά εμβόλια, αποτελεί πλήγμα στη συγκριτική εικόνα των ΗΠΑ που είναι μια από τις σκληρότερα δοκιμαζόμενες από την πανδημία χώρες του κόσμου.
Θάνατοι, λοκντάουν και προτεραιότητες
Αυτό εξηγεί τα όσα μεταφέρονται από το άρθρο των NYT, αλλά όχι και την εξωφρενική απόφανση του Ελληνικού άρθρου «Η προτεραιότητα [στην Κίνα] είναι ο περιορισμός του ιού. Όχι οι ανθρώπινες ζωές».
Θα πίστευε κανείς πως είναι κοινός τόπος πια μετά από δυο χρόνια, πως ο περιορισμός του ιού οδηγεί στη διαφύλαξη ανθρώπινων ζωών, αλλά το διάγραμμα στην αρχή του άρθρου ίσως το κάνει καθαρότερο: Αν η Κίνα ακολουθούσε πολιτικές τύπου ΗΠΑ, αν η προτεραιότητα των κινεζικών αρχών δεν ήταν ο περιορισμός του ιού, θα βρισκόταν σήμερα με περίπου 4 εκατομμύρια επιπλέον θανάτους από COVID-19. Χωρίς την πλεονάζουσα θνησιμότητα που η πανδημία θα επέφερε. Αφήνω στην άκρη το οικονομικό πανδαιμόνιο που η έκρηξη της πανδημίας θα προκαλούσε στο «εργοστάσιο του πλανήτη», κάτι που μέχρι και το Bloomberg επισημαίνει: χωρίς πολιτική μηδενικού Covid στην Κίνα η παγκόσμια οικονομία θα είχε επιπλέον σημαντικά προβλήματα.
Όμως παραπέρα, το άρθρο – με βάση τους NYT – κάνει μια άλλη λογική ακροβασία: αναφέροντας τον (αναμφισβήτητο) αυταρχικό χαρακτήρα της κινεζικής διακυβέρνησης, παραθέτει κάποια ακραία συμβάντα στην πρόσφατη καραντίνα της πόλης Σι’αν, που προέρχονται από μικροκαταχρήσεις εξουσίας κατώτερων και κατώτατων κρατικών λειτουργών καθώς και ένα κλίμα από φανατικούς της καραντίνας (και δόξα τω Θεώ είχαμε μπόλικους στην Ελλάδα, καθώς τα κανάλια μέχρι και κατασκεύαζαν περιπτώσεις «παραβίασης των περιορισμών», ενώ κόσμος στις πρώτες καραντίνες έφαγε πρόστιμο επειδή έκανε τζόγκινγκ μόνος του στην παραλία). Οι οποίοι μικροαξιωματούχοι και φανατικοί, μας λέει το ίδιο το άρθρο, πως υπό τη δημόσια αποδοκιμασία και την κατακραυγή – στα ΜΚΔ και στον τοπικό τύπο – κατά κανόνα αποπέμφθηκαν ή υπέστησαν συνέπειες. Που σημαίνει, κατ’ ελάχιστον, πως οι πολίτες σε αυτό το αυταρχικό καθεστώς, μπορούν να διαμαρτυρηθούν και να επιτύχουν αποτελέσματα – συγκρίνετε λίγο την κατάσταση με τους αστυνομικούς στην Ελλάδα που έσπαγαν στο ξύλο στη Νέα Σμύρνη ανθρώπους που απλά βρισκόντουσαν σε μια πλατεία και οι οποίοι πέραν μιας ΕΔΕ εξ όσων γνωρίζουμε, καμία συνέπεια δεν είχαν.
Επιπλέον, το Ελληνικό άρθρο, καθώς παίρνει πληροφορίες από το αμερικάνικο που είχε γραφτεί στις 11/1/22, παρουσιάζει την καραντίνα στο Σι’αν σαν κάτι εν εξελίξει στις 8/2. Όμως η καραντίνα στο Σι’αν, που επιβλήθηκε σε μια πόλη 13 εκατομμυρίων με λίγο περισσότερα από 100 νέα κρούσματα στα τέλη του Δεκεμβρίου και 95% εμβολιασμένους, έχει ήδη τερματιστεί 15 ημέρες πριν δημοσιευτεί το άρθρο. Και ήταν επιτυχημένη στο βαθμό που δεν υπήρξε ούτε ένας θάνατος.
Εδώ έχουμε να κάνουμε με δυο νίκες της Κίνας: από τη μία οι επιδόσεις των ΗΠΑ στη συγκράτηση της πανδημίας είναι ασύλληπτα χειρότερες όπως είδαμε, αλλά από την άλλη η Κίνα μηδένισε τα κρούσματα με λίγα, πολύ αυστηρά τοπικά λοκντάουν (που δεν κράτησαν το καθένα πάνω από δυόμιση μήνες και συνολικά επηρέασαν λιγότερο από το 4% του πληθυσμού της) και περιοριστικά μέτρα, των οποίων ο «δείκτης αυστηρότητας» (stringency index) των πανδημικών περιορισμών του πανεπιστημίου της Οξφόρδης (παρότι όντως χονδροειδής) δείχνει πως στο μεγαλύτερο διάστημα από την αρχή της πανδημίας είναι χαλαρότερα από εκείνα της Ελλάδας.
Η αγωνία δε, του κινεζικού καθεστώτος, πράγματι δεν αφορούσε μόνο τους κατοίκους της Κίνας, αλλά και τους επισκέπτες της. Καθώς σε λίγες εβδομάδες από την πρώτη εμφάνιση μαζικών κρουσμάτων θα ξεκίναγαν οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί στο Πεκίνο και εύλογα η Κίνα ήθελε να αποφύγει να έχει πανδημική έξαρση εν μέσω μιας παγκόσμιας γιορτής. Είναι ενδεικτικό νομίζουμε μεροληπτικότητας πως τα εξίσου αυστηρά μέτρα με εκείνα του Πεκίνου που πήρε η Ιαπωνία πριν τους καλοκαιρινούς Ολυμπιακούς του Τόκιο, δεν σχολιάστηκαν από τα Δυτικά ΜΜΕ σαν υποδείγματα αυταρχισμού.
Το μαύρο – άσπρο
Καθώς η Δύση μετακινείται στη λογική του «να μάθουμε να ζούμε με τον Covid-19», η Κίνα επιμένει στην πολιτική περιορισμού των πανδημικών θανάτων. Μπορεί κανείς να διαφωνεί ή να συμφωνεί με αυτή την τακτική, αλλά το γεγονός παραμένει πως μια τέτοια γραμμή θα θεωρείτο καταδικαστέα παντού έναν χρόνο πριν. Τώρα πλέον παράγει κατακραυγή από τους NYT παρότι η καταγγελία της υποβάθμισης της σοβαρότητας της πανδημίας ήταν π.χ. βασική γραμμή επίθεσης στον Τραμπ από τους Δημοκρατικούς. Είναι μάλλον βέβαιο, πως αν η Κίνα είχε μερικά εκατομμύρια νεκρούς από την πανδημία, οι ίδιοι περίπου δυτικοί σχολιογράφοι, θα μιλούσαν για κατάρρευση του Κινεζικού κράτους.
Δεν ξέρω αν η Κινεζική προσέγγιση είναι εφικτή παντού – αμφιβάλλω. Ξέρω πως η Κίνα – ακόμα και μια τάξη μεγέθους περισσότεροι να είναι οι θάνατοι από COVΙD-19 από τους δηλωθέντες – κατάφερε να περιορίσει τον πανδημικό θανατικό πολύ αποτελεσματικότερα από ό,τι η Δύση. Το έκανε με αυστηρότερα ίσως, αλλά εν τέλει όχι περισσότερα, λοκντάουν σε σχέση με τον πληθυσμό της από ότι η Δύση, με εντατική παρακολούθηση και τεστ, και με συνεχή εγρήγορση. Το αν θα συνεχίζει να το καταφέρνει είναι ένα ερώτημα (στο Χονγκ Κονγκ το νέο κύμα της πανδημίας το έφεραν τα … χάμστερ) αλλά σίγουρα είναι παράλογο να προσάπτεται ηθική μομφή στην κυβέρνησή της επειδή προσπαθεί να αποτρέψει τον ασφυκτικό θάνατο πολιτών της χώρας και την κατάρρευση του συστήματος υγείας της.
Ένα τελευταίο σημείο που ξεπερνά τα όρια του απλώς προπαγανδιστικού και περνά στα όρια του αθέμιτου, απλή αναφορά στους NYT που για κάποιο λόγο μεγεθύνεται στο Ελληνικό κείμενο: η φράση της Άρεντ για την «καθημερινότητα του κακού» αφορούσε το ναζιστικό καθεστώς, αφορούσε τον Άιχμαν. Η παράθεσή της Άρεντ για την εμμονική – ενδεχομένως – προσήλωση ενός γραφειοκράτη σε μέτρα προστασίας της κοινότητας από τον κορονοϊό, ίσως με τραγική κατάληξε, μπορεί να θεωρηθεί μέχρι και ύβρις. Αντίθετα, θα μπορούσε πολύ πιο εύκολα να πει κανείς πως είναι η «αλλαγή γραμμής» της Δύσης, υπαγορευμένη από οικονομικό υπολογισμό και όχι από υγειονομική υπόδειξη, και η εξοικείωση με τους χιλιάδες καθημερινούς θανάτους από κορονοϊό στις ΗΠΑ (και τους χιλιάδες μηνιαίους στην Ελλάδα) που είναι κάποιες λιγότερες τάξεις μεγέθους θανάτων πιο κοντά στην κατά Άρεντ Κοινοτοπία του Κακού.
