Μαζική διαρροή στοιχείων από μια από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές τράπεζες του κόσμου, την Credit Suisse , αποκάλυψε τον κρυμμένο πλούτο πελατών που εμπλέκονται σε βασανιστήρια, διακίνηση ναρκωτικών, ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, διαφθορά και άλλα σοβαρά εγκλήματα.

Σύμφωνα με την έρευνα, μεταξύ των πελατών της τράπεζας φέρονται να ήταν ένας πρώην δικτάτορας των Φιλιππίνων, ένας επικεφαλής κατασκόπων της Υεμένης, καταδικασμένοι εγκληματίες και διεφθαρμένοι πολιτικοί. Ανάμεσά τους ήταν επίσης αξιωματούχοι της Νιγηρίας, της Βενεζουέλας και διεφθαρμένοι πολιτικοί από την Αίγυπτο μέχρι την Ουκρανία.

Μεταξύ των ερευνόμενων λογαριασμών, υπάρχει και ένας ιδιοκτησίας του Βατικανού που χρησιμοποιήθηκε για να δαπανηθούν 350 εκατομμύρια ευρώ σε μια αμφισβητούμενη επένδυση σε ακίνητα στο Λονδίνο που βρίσκεται στο επίκεντρο μιας συνεχιζόμενης ποινικής δίκης.

Σύμφωνα με την έρευνα, η προέλευση ορισμένων λογαριασμών χρονολογείται από τη δεκαετία του 1940, αλλά πάνω από τα δύο τρίτα άνοιξαν μετά το 2000. Πολλοί δε από τους λογαριασμούς ήταν ακόμη ενεργοί την τελευταία δεκαετία και ένα μέρος τους παραμένουν ανοιχτοί ακόμα και σήμερα, όπως  επισημαίνει ο Guardian. 

Η έρευνα υπό την ηγεσία της γερμανικής εφημερίδας Süddeutsche Zeitung και του Organised Crime and Corruption Reporting Project, που υποστηρίζεται από 46 άλλους οργανισμούς μέσων ενημέρωσης, ξεκίνησε από άτομο που εργαζόταν για την Credit Suisse και παρείχε στοιχεία για 18.000 τραπεζικούς λογαριασμούς και 30.000 πελάτες της τράπεζας από όλον τον κόσμο, αφορά δε σε καταθέσεις ύψους τουλάχιστον 80δισ ευρώ.

Ο συνασπισμός των δημοσιογράφων ερευνητών δεν περιλάμβανε εταίρους ελβετικών μέσων ενημέρωσης, καθώς ένας ελβετικός νόμος από το 2015 ενίσχυσε το ελβετικό τραπεζικό απόρρητο, εκθέτοντας τους δημοσιογράφους στον κίνδυνο ποινικής δίωξης και ποινής φυλάκισης εάν δημοσίευαν πληροφορίες για πελάτες ελβετικών τραπεζών.

«Πιστεύω ότι οι ελβετικοί νόμοι περί τραπεζικού απορρήτου είναι ανήθικοι», ανέφερε ο πληροφοριοδότης από τον οποίο ξεκίνησε η έρευνα. «Το πρόσχημα της προστασίας της οικονομικής ιδιωτικότητας είναι απλώς ένα φύλλο συκής που καλύπτει τον επαίσχυντο ρόλο των ελβετικών τραπεζών ως συνεργατών φοροφυγάδων» συμπλήρωσε.

Οι αποκαλύψεις δεν θα μπορούσαν να έρθουν σε χειρότερη στιγμή για την Credit Suisse. Τον Ιανουάριο παραιτήθηκε ο πρόεδρός της, Αντόνιο Χόρτα- Οσόριο, έπειτα από δύο παραβιάσεις των μέτρων για τον κορoνοϊό. Αυτό τον μήνα έγινε η πρώτη ελβετική τράπεζα που αντιμετωπίζει ποινικές κατηγορίες- τις οποίες αρνείται- σχετικά με καταγγελία ότι βοήθησε στο ξέπλυμα χρήματος από το εμπόριο κοκαΐνης, για τη βουλγαρική μαφία. 

Αντιδρώντας στην έρευνα μέσω Twitter, η Ελβετή σοσιαλίστρια βουλευτής Σαμίρα Μάρτι ανακοίνωσε ότι οι Σοσιαλδημοκράτες θα προτείνουν αλλαγή του νόμου κατά την επόμενη σύνοδο του ελβετικού κοινοβουλίου.

Διαψεύδει η τράπεζα

Σχολιάζοντας τα ευρήματα η Credit Suisse δήλωσε ότι οι αυστηροί νόμοι περί τραπεζικού απορρήτου της Ελβετίας την εμποδίζουν να σχολιάσει υποθέσεις που σχετίζονται με μεμονωμένους πελάτες.

Με ανακοίνωσή της, που εκδόθηκε το βράδυ της Κυριακής η Credit Suisse «απορρίπτει κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς και υπαινιγμούς σχετικά με τις υποτιθέμενες επιχειρηματικές πρακτικές της τράπεζας».

«Τα θέματα που παρουσιάζονται είναι κατά κύριο λόγο ιστορικά και οι λογαριασμοί που αφορούν σε αυτά, βασίζονται σε μερικές, ανακριβείς ή επιλεκτικές πληροφορίες, καταλήγοντας σε τετριμμένες ερμηνείες αναφορικά με την συμπεριφορά της τράπεζα» αναφέρεται χαρακτηριστικά, ενώ η τράπεζα υποστηρίζει ότι περίπου το 90% των λογαριασμών που ερευνήθηκαν έχουν κλείσει σήμερα ή βρίσκονταν σε διαδικασία να κλείσουν, πριν από τις δημοσιογραφικές έρευνες.

Καταδικασμένα στελέχη, απατεώνες και διεφθαρμένοι πολιτικοί

Όταν ο Ρόναλντ Λι Φουκ Σιού προσέγγισε τραπεζίτη για να ανοίξει λογαριασμό το 2000, είναι απίθανο να θεωρήθηκε ένας κοινός πελάτης. Ήταν πρώην πρόεδρος του χρηματιστηρίου του Χονγκ Κονγκ και ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στην πόλη. Όμως, ίσως ήταν περισσότερο γνωστός για την ποινή που εξέτισε σε φυλακή υψίστης ασφαλείας, επειδή έπαιρνε δωροδοκίες με αντάλλαγμα την εισαγωγή εταιρειών στο χρηματιστήριο. Παρόλα αυτά, μία δεκαετία αργότερα κατάφερε να ανοίξει έναν λογαριασμό, στον οποίο στη συνέχεια υπήρχαν 59 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα, σύμφωνα με τα στοιχεία που διέρρευσαν. 

Ο αποθανών πλέον Σιού, ήταν ένας από τους δεκάδες για τους οποίους- σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας- η Credit Suisse φέρεται να άνοιξε ή να διατήρησε λογαριασμούς ενώ είχαν σοβαρές καταδίκες. 

Όπως κάθε άλλη τράπεζα στον κόσμο, η Credit Suisse δηλώνει ότι διαθέτει αυστηρούς μηχανισμούς ελέγχου για τους επίδοξους πελάτες της προκειμένου να «διασφαλίσει ότι τηρούνται τα υψηλότερα πρότυπα συμπεριφοράς».

Αν αυτό ίσχυε, δεν θα ήταν δυνατόν να βρεθεί με λογαριασμό στην τράπεζα ο Ρόντολιουμπ Ραντούλοβιτς, ένας Σέρβος απατεώνας που το 2001 του άσκησε δίωξη η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ. Παρόλα αυτά, τα στοιχεία που διέρρευσαν δείχνουν ότι ήταν συνδικαιούχος σε δύο εταιρικούς λογαριασμούς στην Credit Suisse, με τον πρώτο να έχει ανοίξει το 2005, έναν χρόνο μετά την έκδοση απόφασης εναντίον του για απάτη. Ο ένας από τους λογαριασμούς ήταν ύψους 3,4 εκ. ελβετικών φράγκων, προτού κλείσει το 2010. Πρόσφατα ο Σέρβος καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 10 ετών από δικαστήριο του Βελιγραδίου, για τον ρόλο του στη διακίνηση κοκαΐνης.

Τα στοιχεία που διέρρευσαν αφορούν πολλούς πολιτικούς που είχαν συνδεθεί με διαφθορά. Ανάμεσά τους είναι ο Πάβλο Λαζαρένκο, που διετέλεσε πρωθυπουργός της Ουκρανίας για έναν χρόνο, την περίοδο 1997-98, προτού κάνει αίτηση για άνοιγμα λογαριασμού στην Credit Suisse. Ένα μήνα αφότου εξαναγκάστηκε σε παραίτηση από τους αντιπάλους του, άνοιξε τον πρώτο από τους δύο λογαριασμούς του στην τράπεζα. Ο ένας από αυτούς στη συνέχεια είχε περίπου 8 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα. 

Την εποχή που συνεργαζόταν με τον Λαζαρένκο, η τράπεζα φαίνεται ότι είχε σχέσεις με το αιγυπτιακό καθεστώς υπό τον δικτάτορα Χόσνι Μουμπάρακ , ο οποίος ήταν πρόεδρος για τρεις δεκαετίες μέχρι το 2011. Στους πελάτες της τράπεζας περιλαμβάνονται οι γιοι του, Αλάα και Γκαμάλ, οι οποίοι ίδρυσαν επιχειρηματικές αυτοκρατορίες στην Αίγυπτο.

Η λεηλασία των Φιλιππίνων από το ζεύγος Μάρκος

Οι ελβετικές τράπεζες έχουν καλλιεργήσει την αξιόπιστη φήμη τους ήδη από το 1713, όταν το Μεγάλο Συμβούλιο της Γενεύης απαγόρευσε στους τραπεζίτες να αποκαλύπτουν λεπτομέρειες σχετικά με τις περιουσίες που καταθέτουν Ευρωπαίοι αριστοκράτες. Η Ελβετία έγινε σύντομα φορολογικός παράδεισος για πολλές από τις ελίτ του κόσμου και οι τραπεζίτες της έτρεφαν ένα «καθήκον απόλυτης σιωπής» για τις υποθέσεις των πελατών τους.

Το έθιμο κατοχυρώθηκε σε νόμο το 1934 με την εισαγωγή του νόμου περί τραπεζικού απορρήτου της Ελβετίας, ο οποίος ποινικοποιούσε την αποκάλυψη τραπεζικών πληροφοριών πελατών σε ξένες αρχές. Μέσα σε δεκαετίες, πλούσιοι πελάτες από όλο τον κόσμο συρρέουν σε ελβετικές τράπεζες. Μερικές φορές, αυτό σήμαινε πελάτες με κάτι να κρύψουν.

Μία από τις πιο διαβόητες υποθέσεις στην ιστορία της Credit Suisse αφορούσε τον διεφθαρμένο δικτάτορα των Φιλιππίνων Φερδινάνδο Μάκρος και τη σύζυγό του Ιμέλντα. Το ζευγάρι εκτιμάται ότι είχε αποσπάσει έως και 10 δισεκατομμύρια δολάρια από τις Φιλιππίνες κατά τη διάρκεια των τριών θητειών που ο Φέρντιναντ ήταν πρόεδρος, έως το 1986.

Από καιρό ήταν γνωστό ότι η Credit Suisse ήταν μια από τις πρώτες τράπεζες που βοήθησε το ζεύγος Μάκρος να λεηλατήσουν τη χώρα τους καθώς τους επέτρεψε να ανοίξουν λογαριασμούς με ψεύτικα στοιχεία. Γι’ αυτό το λόγο, το 1995 δικαστήριο της Ζυρίχης, διέταξε την Credit Suisse και μια άλλη τράπεζα να επιστρέψουν 500 εκατομμύρια δολάρια από κλεμμένα κεφάλαια στις Φιλιππίνες.

Τα στοιχεία που διέρρευσαν τώρα περιέχουν μεταξύ άλλων έναν λογαριασμό που ανήκε στην Έλεν Ριβίλα, μια δικηγόρο που καταδικάστηκε το 1992 για βοήθεια στο ξέπλυμα χρημάτων για λογαριασμό του Μάρκος.  Παρόλα αυτά, μπόρεσε να ανοίξει λογαριασμό στην τράπεζα.

Ένας πρώην υπάλληλος της Credit Suisse εκείνη την εποχή ισχυρίζεται ότι υπήρχε μια βαθιά ριζωμένη κουλτούρα στην τράπεζα «να κοιτάζουμε από την άλλη πλευρά όταν επρόκειτο για προβληματικούς πελάτες.».

Με πληροφορίες από Guardian, Euroactiv.com