«Προκειμένου να αλλάξουν τα πράγματα εναποθέτουμε τις ελπίδες μας στους επόμενους κυβερνώντες. Αυτή είναι η απάτη των σύγχρονων, υπαρκτών δημοκρατιών. Να προσφέρεται η ψευδαίσθηση της αλλαγής είναι ο εξυπνότερος τρόπος που έχει βρεθεί μέχρι τώρα ώστε τα πράγματα να μένουν όπως έχουν», γράφει ο Μάριο Τρόντι στο βιβλίο του «Ο νάνος της θεολογίας και η κούκλα της ιστορίας: Η θεολογία ως γλώσσα της πολιτικής» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Σκαρίφημα (σ. 82).
Η παραπάνω διατύπωσή είναι βάσιμη και λογική όμως θα μπορούσε να καταστεί και αμφιλεγόμενη. Είναι αλήθεια πως, από μόνη της, η απλή εναλλαγή προσώπων στην εξουσία, δεν σηματοδοτεί πολλά. Όμως, αν αυτό το σκεπτικό σταθεί αποκομμένο και χωρίς κάποια εναλλακτική, τότε ενέχει ο κίνδυνος της καταφυγής σε κάποιο είδος πολιτικού αναχωρητισμού ή/και μοιρολατρία.
Ο Μάριο Τρόντι όντας για χρόνια μέλος του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος και παραμένοντας στον χώρο αυτό, σε όλα τα κεντροαριστερά σχήματα που το διαδέχτηκαν (Δημοκρατικό Κόμμα της Αριστεράς, Δημοκράτες της Αριστεράς, και πλέον Δημοκρατικό Κόμμα), δεν υπήρξε ποτέ απολιτικός. Αντιθέτως, παρέχει συγκεκριμένη προοπτική: «Για αυτό δεν πρέπει να επικεντρώνεστε στην αδύναμη ιδέα της αλλαγής, αλλά στη δυνατή η έννοια του μετασχηματισμού. Μεταξίωση όλων των μορφών: της παραγωγής, της ανταλλαγής, της κατανάλωσης, τώρα και πάντοτε των μορφών της εξουσίας και, στη σημερινή συγκυρία, – το δραματικό πρόβλημα– των μορφών επικοινωνίας.» (σ. 83)
Κι ερχόμαστε στην καρδιά του ζητήματος. Όντως, η «αλλαγή» προσώπων ή ακόμα και στρατηγικών, από μόνη της, δεν είναι ικανή να φέρει ανατροπές και να αλλάξει σε σημαντικό βαθμό την καθημερινότητα των ανθρώπων. Οι διαφορετικές προοπτικές και πολιτικές κατευθύνσεις που επιχειρούν συνειδητά και ενεργά να μετασχηματίσουν δομές και πτυχές της κοινωνίας, όμως, θα μπορούσαν.
Είναι δεδομένο πως υπάρχουν διαφορετικές πολιτικές και προοπτικές. Μέσα σε συγκεκριμένα πλαίσια και δομές, βέβαια, αλλά με διαφορετικούς, και σε πολλές περιπτώσεις αντίθετους, στόχους και κατευθύνσεις. Για παράδειγμα, ανεξάρτητα από το αν και κατά πόσο επιτυγχάνονται τα εκάστοτε επιδιωκόμενα, οι πολιτικές που απορυθμίζουν την οικονομία και την αγορά, είναι, εκ των πραγμάτων, σε διαφορετική κατεύθυνση από εκείνες που προτείνουν τον έλεγχο της.
Βέβαια, τα πρόσωπα και η εναλλαγή τους, παίζουν σημαντικό ρόλο καθώς αποτελούν εκφραστές και φορείς διαφορετικών αντιλήψεων, αρχών, πολιτικών, όμως η απλή εναλλαγή τους, εφόσον δεν επιδιώκεται ενεργά να εφαρμοστούν μετασχηματιστικές πολιτικές, τελικά, μάλλον δεν έχει και μεγάλη σημασία. Και για να είμαστε ρεαλιστές, ακόμα κι όταν γίνεται προσπάθεια να εφαρμοστούν πολιτικές ριζοσπαστικών τομών, ακόμα και τότε, αυτό επιδιώκεται με βάση συγκεκριμένα δεδομένα, με αποτέλεσμα να μην είναι πάντοτε εφικτή η επίτευξη όλων των προσδοκώμενων στόχων. Όμως δεν είναι όλα μάταια. Έχοντας βούληση να προχωρήσουμε με συγκεκριμένους στόχους, προγράμματα, οράματα και αξίες, ας το κάνουμε με τον τρόπο του Τρόντι: «ρίχνοντας το βέλος στο σημείο από το οποίο μπορώ να πετύχω τον κοντινότερο στόχο. Ρεαλιστικό όραμα. Είμαι διατεθειμένος, όμως, να διορθώσω τη στόχευση μου μαζί με άλλους επίλεκτους σκοπευτές. Κοινή προϋπόθεση για όλους πρέπει να είναι οι εξής: κατεβαίνουμε στο πεδίο της μάχης και όχι στην πίστα του χορού.» (σ. 86)
