Ποτέ άλλοτε οι εκλογές της Κυριακής 13 Φεβρουαρίου στην Περιφέρεια της Καστίλια-Λεόν δεν είχαν περιβληθεί με τόση σημασία, ώστε το αποτέλεσμά τους να ξεπερνά τα όρια της ισπανικής επαρχίας και να αντανακλά σε τέτοιο βαθμό στον πολιτικό χάρτη ολάκερης της χώρας.
Το αποτέλεσμα, μία Πύρρειος νίκη των συντηρητικών του PP και η συντριπτική άνοδος Vox και των αυτονομιστικών κομμάτων, όχι μόνον δημιούργησαν ένα αδιέξοδο σε τοπικό κυβερνητικό επίπεδο, με επικίνδυνες διαστάσεις, αλλά και κλυδωνισμούς ιδίως στο δεξιό αντιπολιτευτικό κόμμα. Τη στιγμή που το ΡΡ σπαράσσεται λόγω της αμφισβήτησης που κατέληξε στην παραίτηση από τη Βουλή του προέδρου του Πέδρο Κασάδο κι ενώπιον ραγδαίων εξελίξεων ενόψει της συνόδου των τοπικών προέδρων του ΡΡ τη Δευτέρα 28/2, οι εξελίξεις στην Καστίλια-Λεόν αποδείχθηκαν καταλυτικές.
Οι συσχετισμοί δυνάμεων που προέκυψαν, όσο και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά στη σημασία της ψήφου, αποτελούν έναν γενικό δείκτη για το πού πηγαίνουν οι εκλογικές τάσεις σε εθνικό επίπεδο, με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής κι όχι την μαγική εικόνα των μεγάλων κέντρων και των Περιφερειών τους.
Η νίκη του συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος (ΡΡ) και του επικεφαλής του Αλφόνσο Φερνάνδεθ Μουνιέκο, που άλλωστε ήταν αναμενόμενη, αποδείχθηκε ανεπαρκής. Μπορεί μεν οι Συντηρητικοί με 31 έδρες να αποσπούν την πρωτιά στην Περιφέρεια από τους Σοσιαλιστές (που έχασαν 7 έδρες και εξέλεξαν 28 βουλευτές), όμως μακρά απέχουν από το να σχηματίσουν αυτοδύναμη κυβέρνηση (41 έδρες). Και μάλιστα οι προοπτικές για να σχηματισθεί κυβέρνηση στην περιοχή περιπλέκονται, μιας και το αποτέλεσμα ουσιαστικά τους μόνους που βγάζει θριαμβευτές είναι το ακροδεξιό Vox (13 έδρες) και τα τρία αυτονομιστικά κόμματα, που μπαίνουν στη Βουλή (που ενισχύθηκαν σημαντικά, ιδίως το κίνημα Soria, Ya! και για πρώτη φορά εκλέγουν συνολικά 7 βουλευτές).
Συνεπώς, το αποτέλεσμα απέδειξε πως η πολιτική αμετροέπεια του ΡΡ κι ο εκλογικός καιροσκοπισμός του, που μεταφράσθηκε στη βιασύνη της κεντρικής ηγεσίας του και του Μανιουέκο να προκαλέσουν πρόωρες εκλογές, ώστε με το αποτέλεσμά τους να δείξει πως υπάρχει άνοδος του κόμματος σε όλη τη χώρα, στην ουσία προκάλεσε μία διαφορετική και ανεπιθύμητη, «χημική αντίδραση». Τα εκλογικά κέρδη–που όμως ποσοτικά μεταφράζονται σε λιγότερες ψήφους από τις προηγούμενες εκλογές–στην ουσία δημιούργησαν ένα Γκόλεμ στην περιοχή, το ακροδεξιό Vox, που και σε αυτήν την περίπτωση (όπως στην Ανδαλουσία, τη Μαδρίτη, την Καταλονία κι αλλού) μοιάζει πλέον να ξεφεύγει από τον έλεγχο της παραδοσιακής δεξιάς κι όπως δείχνουν τα αποτελέσματα θα αποτελέσει τον αποφασιστικό παράγοντα για τις γενικότερες εξελίξεις στην πολιτική της Ισπανίας στο μέλλον.
Πιο άμεσα στην Καστίλια-Λεόν, οι ακροδεξιοί είναι οι μόνοι που μπορούνε να εξασφαλίσουν στον Μανιουέκο την πλειοψηφία στην τοπική Βουλή, με όλες τις συνέπειες που αυτό μπορεί να έχει στον καθορισμό της πολιτικής ατζέντας. Πλέον, η Καστίλια-Λεόν μπορεί να μετατραπεί σε μία δεύτερη Περιφέρεια της Μαδρίτης, όπου η Ισάβελ Αγιούσο ήδη είναι έρμαιο της πολιτικής του Vox -άσχετα εάν η υπερφιλόδοξη Κυβερνήτης σε πολλά σημεία συμφωνεί με το πρόγραμμα της ακροδεξιάς. Ωστόσο, μία τέτοια προοπτική για νέα συνεργασία με το Vox ενδεχομένως θα δημιουργήσει εκτεταμένους φόβους σε άλλες περιοχές της χώρας και να στρέψει μετριοπαθείς ψηφοφόρους της δεξιάς σε άλλες λύσεις, προκειμένου να μην εμφιλοχωρήσει η ακροδεξιά σε μία κυβέρνηση.
Ενδεικτικό επίσης του εκλογικού αποτελέσματος είναι πως πλέον μεγάλο μέρος των πολιτών στρέφεται προς τα τοπικά κόμματα, γυρίζοντας την πλάτη στους κύριους πολιτικούς συνδυασμούς, που αισθάνονται ότι αγνοούν τα ιδιαίτερα προβλήματα των περιοχών και των κατοίκων τους. Η «άδεια Ισπανία» (Espana Vacia), των περιοχών που αποψιλώνονται πληθυσμιακά λόγω της ανεργίας, της υποβάθμισης, της χαμηλής παραγωγικότητας και της έλλειψης πραγματικών επενδύσεων, έχει αρχίσει σταδιακά να εκφράζεται (όπως έδειξε και στις βουλευτικές εκλογές με τα κινήματα του Τερουέλ, της Ναβάρας, της Γαλικίας κλπ). Συνέπεια αυτού είναι να καταβαραθρώνονται πολιτικοί σχηματισμοί όπως οι Ciudadanos, που αλίευσαν στις αρχές της οικονομικής και εθνοτικής κρίσης την αγανάκτηση μεγάλου κλάσματος του πληθυσμού. Στις εκλογές της Καστίλιας-Λεόν οι Ciudadanos μετά βίας εξέλεξαν μία έδρα και πλέον το βάρος τους είναι ασήμαντο. Εξ ου και η έκκλησή τους για μεγάλη συμμαχία ώστε να αναχαιτισθεί μία είσοδος της ακροδεξιάς στην κυβέρνηση, έχει πέσει στο κενό.
Την άνοδο των τοπικών κομμάτων πλήρωσαν ακριβά ακόμη και οι Podemos, οι οποίοι πλήρωσαν την αδιαφορία τους για να απλωθεί το κίνημα σε τοπικό επίπεδο στη χώρα -πέρα από την επιρροή του στα αστικά κέντρα. Η παράταξη (που πάλι σε συνεργασία με την Ενωμένη Αριστερά IU)έχασε μία έδρα, εκλέγοντας μόλις έναν βουλευτή κι αυτόν σε συντηρητική εκλογική περιφέρεια. Το κόμμα της Αριστεράς πλήρωσε εν μέρει και τη δυσφημιστική εκστρατεία της δεξιάς, που διαστρέβλωσε τις δηλώσεις του ηγέτη της IU για την υπερ-βιομηχανοποιημένη παραγωγή κρέατος, προπαγανδίζοντας πως ο Αλβέρτο Γκαρθόν εννοούσε ότι η χώρα εξάγει «κακής ποιότητας κρέας»: κάτι που βλάπτει την κύρια παραγωγική δραστηριότητα και τις μονάδες της Καστίλια-Λεόν .Απεναντίας, τα οικονομικά σκάνδαλα, για την παράνομη χρηματοδότησή του προκειμένου να αναδειχθεί πρόεδρος του ΡΡ στην Καστίλι- Λεόν, που οσονούπω τον Μάρτιο θα εκδικασθούν στη Σαλαμάνκα, δεν έβλαψαν τον Μουνιέκο στον βαθμό που κανείς θα περίμενε.
Πλέον ο επικεφαλής του ΡΡ είναι ο πρώτος υποψήφιος για την θέση του Κυβερνήτη κι αναμένει ποιές θα είναι οι αποφάσεις του Κασάδο, σχετικά με ποιός θα είναι ο συνέταιρός του στην τοπική κυβέρνηση. Ο ηγέτης του ΡΡ βρίσκεται ενώπιον μίας δύσκολης απόφασης, καθώς διαψεύσθηκαν όλες οι προεκλογικές φιλοδοξίες του: και αυτοδυναμία δεν επετεύχθη και εξανεμίσθηκαν οι σύμμαχοι Ciudadanos και γιγαντώθηκε το Vox. Φυσικά, ο ηγέτης του Vox Σαντιάγο Αμπασκάλ αμέσως διεμήνυσε πως, έτσι όπως εκφράσθηκε φέρνοντας το κόμμα του στην τρίτη θέση, η λαϊκή ετυμηγορία έδειξε πως επιθυμεί την ακροδεξιά στην τοπική κυβέρνηση και διεκδίκησε την αντιπροεδρία της κυβέρνησης στην Περιφέρεια.
Η κυβερνητική εξίσωση, λοιπόν, θα απασχολήσει το ΡΡ αμέσως μόλις κοπάσουν οι θριαμβολογίες για τη νίκη. Μόνο που πλέον το κόμμα δεν μπορεί να στηρίζεται στους Ciudadanos -που χάρις σε αυτούς το 2019 μπόρεσε να κυβερνήσει ο Μανιουέκο, μολονότι είχε χάσει την πρώτη θέση από τους Σοσιαλιστές. Μπροστά στο φάσμα της ανοίκειας συνεργασίας με το Vox, το πιθανότερο σενάριο θα είναι η επανάληψη των εκλογών, μιας που φαντάζει αδύνατο να συνεργασθούν το ΡΡ και οι Σοσιαλιστές στις συνθήκες της ακραίας πόλωσης και ιδεολογικής επίθεσης που έχει σαλπίσει ο Κασάδο κατά της κυβέρνησης PSOE/Podemos του Πέδρο Σάντσεθ.
Οι Σοσιαλιστές στην περίπτωση που επαναληφθούν βρίσκονται πραγματικά με την πλάτη στον τοίχο. Όχι μόνο απώλεσαν την πρωτιά στις ψήφους, αλλά και ο υποψήφιός τους Λουΐς Τουδάνκα ανακοίνωσε την παραίτησή του, με αποτέλεσμα να χρειάζονται στον νέο γύρο της αναμέτρησης να βγάλουν έναν νέο άσσο από το μανίκι τους. Πράγμα δύσκολο και αντιπαραγωγικό.
Τα αποτελέσματα των εκλογών στην Καστίλια-Λεόν και οι ερμηνείες τους σε όλα τα επίπεδα θα σημάνουν ενδιαφέρουσες εξελίξεις και μέσα στα ίδια τα κόμματα. Τόσο οι νικητές, όσο κι οι ηττημένοι θα χρειασθεί να επανεξετάσουν τις τακτικές τους, αλλά και να αναλογισθούν τις νέες ισορροπίες που δημιουργούνται στο εσωτερικό τους. Το αποτέλεσμα της Κυριακής ίσως αποδειχθεί μοιραίο για την συνεργασία Podemos κι Izquierda Unida στο ισχύον σχήμα της. Οι Σοσιαλιστές θα πρέπει να ορθοτομήσουν τους λόγους για τους οποίους, όλο και περισσότερο, η αγροτική και περιφερειακή ψήφος στρέφεται προς το ΡΡ. Στο ίδιο το ΡΡ, η νίκη του Μανιούεκο σηματοδοτεί το τέλος της ιδιότυπης «εκεχειρίας» ανάμεσα στην Αγιούσο και τον Κασάδο αναφορικά με το μέλλον της ηγεσίας της, καθώς ο παρεμβατικός ρόλος της Περιφερειάρχη της Μαδρίτης στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας στην Καστίλια-Λεόν δικαιώθηκε από το νικηφόρο αποτέλεσμα και της προσδίδει μεγαλύτερο κύρος. Και δεν είναι μόνο η Αγιούσο κι ο Κασάδο, αλλά και άλλοι διεκδικητές της ηγεσίας (Φεϊχόο) που παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στο μέτωπο της Καστίλια-Λεόν. Οι δε Ciudadanos, μετά τη νιοστή επιβεβαίωση της κατάρρευσής τους, καλούνται να διαχειρισθούν την ανυποληψία και να ξαναδούν τις συμμαχίες τους σε τοπικές κυβερνήσεις, μήπως και αποφύγουν περαιτέρω φθορά και βελτιώσουν τα αποτελέσματά τους.
Η Καστίλια υ Λεόν, χωρίς να είναι η πιο σημαντική Περιφέρεια, λόγω της χρονικής συγκυρίας και της μεθόδευσης που ακολουθήθηκε, χρησίμευσε ως δοκιμαστικός σωλήνας για τον συσχετισμό των πολιτικών δυνάμεων σε εθνικό επίπεδο. Οι εντυπώσεις από ένα αποτέλεσμα, διαθετικά, επηρεάζουν την κοινή γνώμη και διαμορφώνουν απόψεις. Ακόμη και η πιο «μικρή» περιοχή μπορεί στο ευρύτερο πολιτικό παιχνίδι να αλλάξει δεδομένα και διαθέσεις, δίνοντας μία εικόνα και μία τάση που το ευρύτερο εκλογικό σώμα μπορεί κάλλιστα να εγκολπωθεί. Και το 2023, ως εκλογικό έτος, δεν βρίσκεται και τόσο μακριά, αλλά στον συμπυκνωμένο χρόνο των πολιτικών αποφάσεων το κάθε βήμα μετρά και το κάθε παραπάτημα κοστίζει. Η κάθε αποτυχία θα χρειασθεί να μεταφρασθεί σε αναγκαστικές συμμαχίες και συμβιβασμούς και θα σημάνει περισσότερες, μακροπρόθεσμες, απώλειες. Κι αυτό τα κόμματα στο κερματισμένο πλέον πολιτικό μωσαϊκό της Ισπανίας το έχουνε μάθει καλά τα τελευταία χρόνια.
