Η Λιζ Τρας, Υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωνε πρόσφατα ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία την μετατρέπει σε κράτος-παρία και καλούσε τις χώρες-μέλη του ΟΗΕ να λάβουν όλες τις απαραίτητες αποφάσεις, ώστε η Μόσχα να απομονωθεί οικονομικά, πολιτικά και διπλωματικά. Το σύνολο του Δυτικού κόσμου, με τις ΗΠΑ στην ηγεσία του, έχει υιοθετήσει ένα πακέτο σκληρών κυρώσεων που στοχεύουν στο γονάτισμα της ρωσικής οικονομίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ αποφάσισαν την αποβολή πολλών ρωσικών τραπεζών από το σύστημα SWIFT, δέσμευσαν το τμήμα των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Τράπεζας της Ρωσίας που ήταν στο εξωτερικό, ενώ παγώνουν τα περιουσιακά στοιχεία των Ρώσων μεγιστάνων που δραστηριοποιούνται σε ολόκληρο τον κόσμο. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η ρωσική οικονομία θα υποφέρει από τις κυρώσεις, όπως υποφέρει ήδη από τις κυρώσεις που της επιβλήθηκαν το 2014 για την προσάρτηση της Κριμαίας. Μπάιντεν και Μακρόν έκαναν σαφές στα διαγγέλματα τους πως η αναστάτωση που θα προκληθεί στην διεθνή ροή κεφαλαίων και αγαθών θα επηρεάσει φυσικά και το δυτικό στρατόπεδο, καθώς η έντονα παγκοσμιοποιημένη οικονομία θα μπει σε μια μακρά διαδικασία αναπροσαρμογής στα νέα δεδομένα. Η σκληρότητα των κυρώσεων δεν είναι πρωτοφανής. Το Ιράν είχε υποστεί σχεδόν τους ίδιους περιορισμούς όταν οι ΗΠΑ επιχειρούσαν να αποτρέψουν την Ισλαμική Δημοκρατία από το να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Η διαφορά σε αυτήν την περίπτωση είναι ότι ποτέ στην πρόσφατη ιστορία δεν έχει υποστεί τόσες κυρώσεις μία οικονομία του μεγέθους της Ρωσίας.
Φαντάζει απίθανο η Μόσχα να μην είχε εκτιμήσει έστω κατά προσέγγιση τις συνέπειες μίας πολεμικής περιπέτειας στην Ουκρανία, παρά το γεγονός ότι κάποιες πλευρές της σφοδρής αντίδρασης της Δύσης μπορεί να αιφνιδίασαν το Κρεμλίνο. Όπως και στο Ιράν, όμως, η πιθανότητα να προκαλέσουν οι κυρώσεις ανατροπή πολιτικού σκηνικού στην Μόσχα είναι από μικρές έως ανύπαρκτες. Ακόμα περισσότερο, η στάση του υπόλοιπου πλανήτη μάλλον αποκαλύπτει ότι η ρωσική ηγεσία δρα με βάση ένα σχέδιο που έχει καταρτιστεί με το βλέμμα στραμμένο σε ολόκληρο τον κόσμο και όχι αποκλειστικά στην Δύση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η επίσκεψη του Πακιστανού πρωθυπουργού Ιμράν Χαν στην Μόσχα τις πρώτες μέρες της εισβολής, κατά την οποία συμφωνήθηκε και η απορρόφηση μέρους της παραγωγής σιταριού της Ρωσίας από το πολυπληθές ασιατικό κράτος. Οι συνεχώς αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες του Πακιστάν θα καλυφθούν από το ρωσικό φυσικό αέριο, ενώ ήδη σχεδιάζεται και η κατασκευή νέου αγωγού που θα σταθεροποιήσει την ενεργειακή σχέση μεταξύ των δύο χωρών.
Σε δηλώσεις του σε τηλεοπτικό κανάλι της πατρίδας του, ο Ιμράν Χαν σκιαγράφησε και το πολιτικό υπόβαθρο την ανάπτυξης των εμπορικών σχέσεων με την Μόσχα: “Από την πρώτη στιγμή τόνισα ότι η χώρα μας δεν έπρεπε να συμμετάσχει στον Πόλεμο ενάντια στην Τρομοκρατία που εξαπέλυσαν οι ΗΠΑ. Χάσαμε ογδόντα χιλιάδες ανθρώπους σε αυτόν τον πόλεμο και είδαμε τον βασικό μας σύμμαχο να βομβαρδίζει το έδαφος μας!”, είπε αναφερόμενος στις επιθέσεις με drone των αμερικανικών δυνάμεων εναντίον υπόπτων ισλαμιστών κοντά στα σύνορα με το Αφγανιστάν. Από το 2001, η αμερικανική στρατηγική απέναντι στον ισλαμικό κόσμο δημιούργησε ισχυρές τάσεις απομάκρυνσης από το δυτικό στρατόπεδο προς αναζήτηση αντίβαρων στην χρεωκοπημένη πολιτική που ακολούθησε η Δύση. Το Πακιστάν δεν πρόκειται να διακόψει τις σχέσεις του με την Δύση – άλλωστε το ΔΝΤ είναι κομβικό για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας για τα επόμενα χρόνια. Διεκδικεί όμως το δικαίωμα να χαράσσει την δική του, ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική με γνώμονα τα συμφέροντα του. Την ίδια προσπάθεια καταβάλλουν και δεκάδες άλλες χώρες σε όλες τις ηπείρους καθιστώντας την Ρωσία και την Κίνα προνομιακούς συνομιλητές σε οικονομικό, διπλωματικό και πολιτικό επίπεδο.
Στην Λατινική Αμερική, η Ρωσία έχει αναπτύξει τις τελευταίες δεκαετίες οικονομική δραστηριότητα δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων, με αιχμή την ενεργειακή και στρατιωτική τεχνογνωσία της. Η αναζωογόνηση του κύματος προοδευτικών κυβερνήσεων στην ήπειρο ανοίγει νέες προοπτικές συνεργασίας με χώρες που η Δύση εχθρεύεται ή προσφέρει την συνεργασία της έναντι συγκεκριμένων πολιτικών ανταλλαγμάτων.
Στην Ασία, η γιγαντιαία οικονομική πρωτοβουλία της Κίνας “Μία Ζώνη – Ένας Δρόμος” παρουσιάζει ελκυστικές επενδυτικές ευκαιρίες στις οποίες προφανώς η Μόσχα υπολογίζει. Το Πεκίνο δήλωνε στις αρχές του έτους ότι “δεν υπάρχουν πλέον όρια στην στρατηγική συνεργασία με την Ρωσία”, προεικονίζοντας ένα μέλλον που η συμμαχία των δύο κρατών θα παίζει καθοριστικό ρόλο στην παγκόσμια σκακιέρα.
Τα επιτελεία χάραξης πολιτικής στην Δύση είναι δεδομένο ότι γνωρίζουν αυτή την σύνθετη πραγματικότητα. Η προσπάθεια αποκοπής της Ρωσίας από τον υπόλοιπο κόσμο σε πολιτικό, πολιτιστικό και αθλητικό επίπεδο (πέρα από την απόπειρα πρόκλησης οικονομικής ασφυξίας) θα πλήξει αναμφίβολα την ισχύ της, όμως ο κόσμος δεν εξαντλείται στα σύνορα της Δύσης όπως πασχίζουν να μας πείσουν τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης. Ενδέχεται πολλοί στο Κρεμλίνο να εκτιμούσαν ότι η στρατηγική ανάσχεσης της Κίνας και η εχθρότητα απέναντι στην Μόσχα που έχει υιοθετήσει η Ουάσινγκτον, θα οδηγούσε αργά ή γρήγορα σε μία νέα διχοτόμηση του κόσμου. Επομένως, η εισβολή στην Ουκρανία ίσως πρέπει να ιδωθεί υπό το πρίσμα της βίαιης απελευθέρωσης ήδη υπαρχουσών οικονομικών και πολιτικών δυναμικών, για τις οποίες Δύση και Ανατολή προετοιμάζονταν καιρό. Στην νέα ψυχροπολεμικού τύπου αντιπαράθεση που αντιμετωπίζουμε, η Ρωσία είναι ξανά απέναντι στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Δεν είναι όμως μόνη της, έχει την ανοχή ή και στήριξη ενός πολύ μεγάλου τμήματος του μη δυτικού κόσμου.
