Δύο σχεδόν ταυτόσημα νομοσχέδια κατατέθηκαν τις τελευταίες μέρες στην ουκρανική βουλή, σύμφωνα με τα οποία τίθεται εκτός νόμου η «Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία» και δημεύεται όλη η περιουσία της (ναοί, μοναστήρια, ιδρύματα κ.ά.). Η «Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία» (UOC) είναι αυτής της οποίας ηγείται ο Μητροπολίτης Ονούφριος και πρόσκειται πνευματικά στο Πατριαρχείο Μόσχας.
Το ένα νομοσχέδιο φέρει τον μακροσκελή τίτλο «Σχέδιο νόμου για τροποποίηση του νόμου “για την ελευθερία της συνείδησης και τις θρησκευτικές οργανώσεις” προκειμένου να απαγορευθούν οι δραστηριότητες θρησκευτικών οργανώσεων που ανήκουν σε δομή το Κέντρο Διοίκησης της οποίας βρίσκεται εκτός Ουκρανίας, σε κράτος που αναγνωρίζεται πως διεξήγαγε στρατιωτική επίθεση κατά της Ουκρανίας ή/και κατέλαβε προσωρινά τμήμα του εδάφους της» (7213 / 26.03.2022) και υποβλήθηκε από βουλευτές του κυβερνητικού κόμματος «Υπηρέτης του Λαού» και του κόμματος «Φωνή» που ανήκει στην αντιπολίτευση.
Το άλλο επιγράφεται «Σχέδιο νόμου για την απαγόρευση του Πατριαρχείου Μόσχας στην επικράτεια της Ουκρανίας» (7204 / 22.03.2022) και κατατέθηκε από τη βουλευτή Οξάνα Σαβτσούκ που εμφανίζεται σαν ανεξάρτητη, στην πραγματικότητα όμως ανήκει στο ακροδεξιό κόμμα Σβόμποντα (Ελευθερία). Ο εκπρόσωπος του Σβόμποντα, Όλεγκ Βέρες, σχολίασε στη σελίδα του στο facebook το νομοσχέδιο που υπέβαλε η σύντροφός του, λέγοντας πως το κόμμα του έχει επανειλημμένα προτείνει παρόμοια νομοσχέδια από το 2005, τα οποία, όπως είπε, «αγνοήθηκαν πεισματικά». Και συμπλήρωσε: «Ελπίζω ότι τώρα, δεδομένης της κατάστασης, το νομοσχέδιο θα εγκριθεί. Είναι θέμα εθνικής ασφάλειας».
Διώξεις και εκβιασμοί
Τα νομοσχέδια δεν περιορίζονται στη διάλυση των εκκλησιαστικών δομών. Γίνεται ιδιαίτερη μνεία για ενδεχόμενη «αντι-ουκρανική» και «αντικρατική» δράση των ιερέων και των πιστών προς όφελος των Ρώσων και εξουσιοδοτείται η κρατική υπηρεσία ασφαλείας να ελέγχει όλες τις σχετικές καταγγελίες και να ασκεί ποινική δίωξη εναντίον των ενόχων. Οι υπόλοιποι κληρικοί υποχρεούνται μέσα σε 14 ημέρες από την ψήφιση του σχετικού νόμου να επιλέξουν σε ποια από τις «νόμιμες» ορθόδοξες εκκλησίες θα υπαχθούν.
Λίγες μέρες πιο πριν ο Δήμαρχος του Χμελνίτσκι είχε δηλώσει πως χάρη στις κρατικές υπηρεσίες ασφαλείας θα υπάρξει μία και μόνη εκκλησία στη χώρα. «Σύντομα οι μυστικές υπηρεσίες, οι υπηρεσίες ασφαλείας μας θα λειτουργήσουν και θα υπάρχει μία ουκρανική τοπική εκκλησία στην Ουκρανία, ουκρανικά πολιτικά κόμματα, και όλα θα είναι ουκρανικά. Δεν μπορεί να είναι αλλιώς. Μόνο έτσι θα νικήσουμε», έγγραψε σε μήνυμά του στο facebook.
Ο χαρακτηρισμός «Ρωσική εκκλησία» είναι ψευδής
Ας σημειωθεί ότι η UOC ήταν η αδιαμφισβήτητη κανονική ορθόδοξη εκκλησία της Ουκρανίας, αναγνωρισμένη από όλες τις υπόλοιπες ορθόδοξες εκκλησίες στον κόσμο μέχρι τα τέλη του 2018, αρχές 2019, όταν το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, συμπλέοντας με τους αμερικανικούς σχεδιασμούς, αποφάσισε να κινήσει τις διαδικασίες για την ίδρυση μιας άλλης εκκλησιαστικής δομής, της «Ορθόδοξης Εκκλησίας εν Ουκρανία» (OUC), στην οποία παραχώρησε καθεστώς «αυτοκεφαλίας». Έκτοτε οι άνθρωποι του Οικουμενικού Πατριαρχείου αποκαλούν την «Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία» Ρωσική, πράγμα το οποίο θα αποτελεί πλέον τη βασική κατηγορία για τον διωγμό εναντίον της.
Ο χαρακτηρισμός αυτός είναι είναι απολύτως ψευδής. Διότι ναι μεν η UOC υπάγεται «πνευματικά» στο Πατριαρχείο Μόσχας, διαθέτει όμως καθεστώς πλήρους διοικητικής αυτονομίας. Σε αντίθεση μάλιστα προς την «Ορθόδοξη Εκκλησία εν Ουκρανία», που υποτίθεται πως είναι αυτοκέφαλη, αλλά στην πραγματικότητα υπόκειται σε μια σειρά από διοικητικές εξαρτήσεις και ελέγχους από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αυτό ήταν άλλωστε που έκανε τον αρχιτέκτονα της αυτοκεφαλίας, τον Φιλάρετο Ντενισένκο, που αυτοαποκαλείται «Πατριάρχης Κιέβου», να εγκαταλείψει το πνευματικό του τέκνο, την OUC, και να επανέλθει στη δική του χωριστή Εκκλησία, πολλαπλασιάζοντας τη σύγχυση και το χάος στους κόλπους των Ουκρανών ορθοδόξων.
Ο χαρακτηρισμός «Ρωσική Εκκλησία», που αποδόθηκε στην UOC από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στο πλαίσιο της ενδοεκκλησιαστικής διένεξης, βαραίνει τώρα πάνω από τη μαρτυρική UOC σαν κατηγορία για εσχάτη προδοσία. Και αυτό, επαναλαμβάνω, είναι απολύτως ψευδές. Πολύ περισσότερο που ο Μητροπολίτης Ονούφριος και τα συνοδικά όργανα της UOC καταδίκασαν από την πρώτη στιγμή τη ρωσική εισβολή, χαρακτηρίζοντάς την έγκλημα.
Μαρτυρική η θέση της UOC
Δεν είναι εδώ η στιγμή για να περιγραφεί στο σύνολό της η δεινή κατάσταση στην οποία βρίσκεται η UOC μετά τη ρωσική εισβολή. Κατ’ αρχάς έχουν πολλαπλασιαστεί τα περιστατικά βίας εναντίον ιερέων και ναών, επειδή πρόσκεινται, υποτίθεται, στους εισβολείς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η επίθεση ενόπλων εναντίον ιερέα την ώρα της θείας λειτουργίας την Κυριακή 27 Μαρίου. Η κατάσταση έχει εκτραχυνθεί τόσο που ανάγκασε ακόμα και το Γραφείο του Ζελένσκι να εκδώσει ανακοίνωση εναντίον των βιαιοτήτων κατά της UOC.
Παράλληλα η UOC αντιμετωπίζει πρόβλημα συνοχής και διαφορετικές τάσεις διαγράφονται στους κόλπους της. Μερίδα ιεραρχών και ιερέων έχουν θέσει άμεσο θέμα πλήρους αυτονόμησης από τη Μόσχα, όχι μόνο διοικητικής, αλλά και πνευματικής, ενώ η επίσημη θέση της εκκλησιαστικής ηγεσίας είναι ότι όλα αυτά θα πρέπει εξεταστούν μετά το τέλος της δραματικής περιπέτειας και όχι εν θερμώ.
Τέλος, δρυός πεσούσης πας ανήρ ξυλεύεται, όπως λέει η αρχαία παροιμία. «Πρόκειται για μια ιστορική εξέλιξη για τα δεδομένα της ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ουκρανία και την ευρύτερη περιοχή αλλά και για μια ακόμη ιστορική ευκαιρία για το Οικουμενικό Πατριαρχείο προκειμένου να στηρίξει την εκεί αυτοκέφαλη Εκκλησία», γράφει σχολιάζοντας την είδηση η ελληνική εκκλησιαστική ιστοσελίδα orthodoxia.info.
