Υπό κανονικές συνθήκες, και εάν δεν σκίαζε την διεθνή επικαιρότητα ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ομιλία που εκφώνησε στις 13 Απριλίου στο Ατλαντικό Συμβούλιο η Αμερικανίδα υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν θα είχε γίνει πρωτοσέλιδο και δεν θα περνούσε στα «ψιλά» του διεθνούς Τύπου. Και αυτό γιατί ένα σημαντικό μέρος της ομιλίας της, που απευθυνόταν στην Κίνα, συμπεριελάμβανε μία έμμεση πλην σαφή απειλή που ελάχιστα διαφέρει με προειδοποίηση για εξαπόλυση οικονομικού (και όχι μόνον….) πολέμου.
«Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας αναδεικνύουν τον καίριο ρόλο της Κίνας. Η Κίνα εδώ και καιρό ισχυρίζεται πως κρατά το ιερό κλειδί των διεθνών αρχών, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων της Χάρτας του ΟΗΕ, για σεβασμό στην κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα. Όποιες και να είναι οι στρατηγικές και οι προθέσεις της Κίνας, δεν βλέπουμε αγαθή ερμηνεία της Ρωσικής εισβολής, ούτε των επιπτώσεών του στην διεθνή τάξη. Η Κίνα δεν μπορεί να περιμένει πως η διεθνής κοινότητα θα σεβαστεί οποιεσδήποτε μελλοντικές εκκλήσεις από το Πεκίνο σχετικά με την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα, αν δεν σεβαστεί αυτές τις αρχές στην Ουκρανία τώρα που έχει σημασία».
Διαβάζοντας κανείς κάτι, έστω και ελάχιστα, από τις γραμμές μπορεί κανείς να αντιληφθεί το εξής: Εάν η Κίνα δεν ευθυγραμμιστεί τώρα με τη στρατηγική αντιπαράθεση της Δύσης έναντι της Κίνας, τότε ας περιμένει τη…σειρά της σε ό,τι αφορά επιχειρήσεις διακύβευσης και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της και της εδαφικής της ακεραιότητας.
Εάν νομίζετε πως πρόκειται για μία τολμηρή ή ακραία «ερμηνεία» της παραπάνω προειδοποίησης, τότε ας πάμε στην αμέσως επόμενη φράση της Γέλεν, με την οποία δεν άφησε καμία αμφιβολία για τις άγριες προθέσεις των ΗΠΑ. Η Γέλεν αποκάλυψε πως εάν η Κίνα δεν «πράξει τα δέοντα» τότε με το που θα κατακαθίσει ο κουρνιαχτός από την κλιμάκωση των δυτικών κυρώσεων και του ασφυκτικού κλοιού στη Ρωσία, το επόμενο πεδίο σύγκρουσης θα εκτυλιχθεί ξεκάθαρα στην Ανατολική Ασία με πιθανό «ορεκτικό» την Ταϊβάν και κύριο πιάτο…το Πεκίνο.
«Η στάση του κόσμου απέναντι στην Κίνα και την προθυμία της να επιτύχει περαιτέρω οικονομική ολοκλήρωση, μπορεί κάλλιστα να επηρεαστεί από την αντίδραση της Κίνας στο κάλεσμά μας για αποφασιστική δράση απέναντι στη Ρωσία».
Και πρόσθεσε:
«Η Κίνα πρόσφατα επιβεβαίωσε την ειδική σχέση με τη Ρωσία. Ελπίζω πως θα αξιοποιήσει θετικά αυτή τη σχέση και να βοηθήσει να τελειώσει αυτός ο πόλεμος. Θα είναι πολύ δύσκολο να διαχωριστούν τα οικονομικά ζητήματα από ευρύτερες πλευρές εθνικού συμφέροντος, συμπεριλαμβανομένης της εθνικής ασφάλειας. Η στάση του κόσμου έναντι της Κίνας και η προθυμία της να πετύχει περισσότερη οικονομική ολοκλήρωση μπορεί να επηρεαστεί από την αντίδρασή της στην έκκλησή μας για «αποφασιστική δράση» έναντι της Ρωσίας».
Με λίγα λόγια, το παραμύθι δεν έχει μόνον αρκούδα, αλλά και κινέζικο δράκο. Ενδεχομένως δε, με την τροπή που έχουν πάρει διεθνώς οι ανταγωνισμοί, ο πολυτάραχος και αιματηρός 20ος αιώνας να μοιάζει με «παιδική χαρά» μπροστά στις συγκρούσεις που γεννά και κυοφορεί παράλληλα ο 21ος αιώνας.
Τι προτείνει η Γέλεν για μία νέα διεθνή οικονομική τάξη
Ας επιστρέψουμε στη σημαντική ομιλία της Γέλεν της 13ης Απρίλη στο Ατλαντικό Συμβούλιο γιατί δεν συμπεριελάμβανε μόνον απειλές και προειδοποιήσεις πολέμου αλλά και προτάσεις για τη νέα, υπό διαμόρφωση διεθνή οικονομική τάξη.
Η υπουργός Οικονομικών ανάμεσα σε άλλα πρότεινε:
1. Να εκσυγχρονιστεί η πολυμερής προσέγγιση που έχει υιοθετηθεί για την «οικοδόμηση εμπορικής ολοκλήρωσης». Ο σκοπός, είπε, θα πρέπει να είναι η επίτευξη «ελεύθερου αλλά ασφαλούς εμπορίου». (Κάτι σαν τον «κατακερματισμό» του διεθνούς εμπορίου σε γεωπολιτικά οικονομικά μπλοκ που προέβλεψε αυτή τη βδομάδα η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα…)
2. «Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε σε χώρες που χρησιμοποιούν την θέση τους στην αγορά σε πρώτες ύλες-κλειδιά, τεχνολογίες ή προϊόντα να έχουν την δύναμη να διαταράσσουν την οικονομία μας ή να ασκούν ανεπιθύμητη γεωπολιτική μόχλευση». Ας εμβαθύνουμε την «οικονομική ολοκλήρωση και τις δυνατότητες που φέρνει ώστε να δουλέψει καλύτερα για τους Αμερικανούς εργαζόμενους με τις χώρες που ξέρουμε πως μπορούμε να βασιζόμαστε». (σ.σ. Αυτό θυμίζει το «Ας κάνουμε την Αμερική σπουδαία ξανά» του Ντόναλντ Τραμπ και τις προσπάθειές του για επαναφορά της βιομηχανικής παραγωγής στις ΗΠΑ που είχε προτάξει στη διάρκεια της πολυτάραχης θητείας του…).
3. Να σκεφθούμε την οικοδόμηση ενός δικτύου «πολυμερών εμπορικών διευθετήσεων για την ενσωμάτωση στοιχείων της σύγχρονης οικονομίας που αυξάνουν την οικονομική σημασία, ιδιαίτερα στις ψηφιακές υπηρεσίες».
4. Να εφαρμοστεί η περσινή απόφαση για έναν διεθνή εταιρικό φόρο. Περίπου 137 χώρες που αντιπροσωπεύουν το 95% του παγκόσμιου ΑΕΠ συμφώνησαν να ξαναγράψουν τους διεθνείς κανονισμούς φορολογίας και να επιβάλλουν έναν ελάχιστο διεθνή φόρο στα έσοδα ξένων εταιριών.
5. Να εξασφαλιστεί ότι το ΔΝΤ έχει τα εργαλεία για να εκπληρώσει το ρόλο του «χρηματοπιστωτικού πυροσβέστη» ενόψει σύγχρονων και πιθανώς πιο συχνών διεθνών κρίσεων. Δεν σχεδιάστηκε για να αντιμετωπίζει το εύρος και την πρωτοτυπία των τελευταίων δύο διεθνών κρίσεων. «Γι’ αυτό και η απάντησή του στην διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-09 «ήταν πολύ δειλή και κοντόφθαλμη».
6. «Να ξαναδούμε τις στρατηγικές, τις πολιτικές και τους θεσμούς για καλύτερη κινητοποίηση κεφαλαίου ώστε να στηριχθούν οι άνθρωποι σε αναπτυσσόμενες χώρες».
7. Να προωθήσουμε μία «παγκόσμια μετάβαση προς ένα πιο ασφαλές και πιο «καθαρό» μέλλον στον τομέα της Ενέργειας με περισσότερη πρόσβαση στην Ενέργεια για όλους».
8. Να ολοκληρωθεί «η προσπάθεια ενίσχυσης της διεθνούς αρχιτεκτονικής υγείας» για την βέλτιστη προετοιμασία απέναντι σε πανδημία (σ.σ. που σημαίνει πολύ απλά πως ΔΕΝ έχουμε ξεμπερδέψει με τους ιούς) δεδομένου του «απίστευτα υψηλού κόστους της ανεπαρκούς προετοιμασίας».
Δεύτερο Μπρέτον Γουντς;
Οι παραπάνω προτάσεις της Γέλεν από το πάνελ ομιλητών και συντονιστών της εκδήλωσης στο Ατλαντικό Συμβούλιο αντιμετωπίστηκαν σαν θέσεις για ένα δεύτερο, Μπρέτον Γουντς.
Οι ΗΠΑ εδώ και καιρό δείχνουν πως δεν είναι βρίσκονται σε απόλυτη θέση ισχύος ώστε να κανονίζουν μόνες τους και να προωθούν πάντα (όπως και όποτε θέλουν) τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα έναντι συμμάχων, εταίρων και ανταγωνιστών.
Μολονότι πολεμούν λυσσαλέα για να διατηρήσουν τα πρωτεία τους στη διεθνή πολιτική και οικονομική σκηνή, κάποιοι από τους εταίρους αλλά και τους ανταγωνιστές τους «οσμίζονται» βαθιές αλλαγές και προετοιμάζονται για τις επόμενες «αναταράξεις» και συγκρούσεις διακρίνοντας «ευκαιρίες».
«Προσδεθείτε»…
