Τα μέλη του μεξικανικού κοινοβουλίου απέρριψαν χθες το βράδυ (σήμερα το πρωί ώρα Ελλάδας) πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος με σκοπό να ενισχυθεί ο κρατικός έλεγχος στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, μέτρο-φάρο του προέδρου Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ που όμως επέκριναν οι ΗΠΑ.

Το κόμμα MORENA του προέδρου και οι σύμμαχοί του δεν μπόρεσαν να εξασφαλίσουν την απαιτούμενη πλειοψηφία δύο τρίτων των μελών του κοινοβουλίου που ψήφισαν, ώστε να αναθεωρηθούν τρία άρθρα του Συντάγματος. Στην ψηφοφορία, υπέρ τάχθηκαν 275 κοινοβουλευτικοί, ενώ 222 τάχθηκαν εναντίον της αναθεώρησης του θεμελιώδους νόμου για να εξασφαλιστεί η ενίσχυση του ρόλου του κράτους στην παραγωγή και τη διανομή ηλεκτρισμού.

Ο πρόεδρος ΑΜΛΟ είχε υποστηρίξει ότι το νομοσχέδιο θα προστάτευε τους καταναλωτές και θα έκανε τη χώρα ενεργειακά πιο ανεξάρτητη, λέγοντας ότι η νομοθεσία ήταν ζωτικής σημασίας για τα σχέδιά του να «μεταμορφώσει» το Μεξικό.

Της ψηφοφορίας προηγήθηκε μια μαραθώνια συζήτηση δώδεκα και πλέον ωρών, κατά τη διάρκεια της οποίας το MORENA και οι σύμμαχοί του χαρακτήρισαν «προδότες» τους κοινοβουλευτικούς των τριών κυριότερων κομμάτων της αντιπολίτευσης που τάχθηκαν εναντίον της αναθεώρησης (του PRI, παράταξης που μονοπώλησε την εξουσία για δεκαετίες·του δεξιού PAN· και του κεντροαριστερού PRD).

Η πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος αποσκοπούσε στην ακύρωση, εν μέρει, της λεγόμενης απελευθέρωσης του τομέα του ηλεκτρισμού που προωθήθηκε το 2013 ώστε να μεγεθυνθεί ο ρόλος της δημόσιας επιχείρησης CFE (Ομοσπονδιακή Επιτροπή Ηλεκτρισμού) και να μειωθεί αυτός του ιδιωτικού τομέα και ξένων εταιρειών. Μεταξύ άλλων η πρόταση επέβαλε η CFE να παράγει τουλάχιστον το 54% της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας και η ρύθμιση της ενέργειας να μετατοπιστεί από ανεξάρτητους φορείς σε κρατικές ρυθμιστικές αρχές.

Οι επίμαχες προτάσεις δέχθηκαν πολλές επικρίσεις από επιχειρηματικούς ομίλους και τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον κορυφαίο εμπορικό εταίρο του Μεξικού, καθώς και άλλους συμμάχους που υποστήριξαν ότι θα παραβίαζε την περιφερειακή εμπορική συμφωνία, τη Συμφωνία Ηνωμένων Πολιτειών-Μεξικού-Καναδά (USMCA). Οι ΗΠΑ έκαναν επίσης λόγο περί ρίσκων για το περιβάλλον και για τις επενδύσεις δισεκατομμυρίων που έχουν κάνει αμερικανικές εταιρείες στο Μεξικό.

Ο Αμερικανός πρεσβευτής στο Μεξικό,Κεν Σαλασάρ, είχε προειδοποιήσει πως εάν εγκρινόταν η αναθεώρηση του Συντάγματος ήταν πιθανό να πυροδοτήσει «ατελείωτες προσφυγές στη δικαιοσύνη» δυνάμει της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου ΗΠΑ-Μεξικού-Καναδά.

Η Ισπανία φοβόταν επίσης ότι η μεταρρύθμιση του τομέα της ενέργειας θα έπληττε δικές της ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες δραστηριοποιούνται στη μεξικανική αγορά, όπως η Iberdrola.

Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας υποβάθμισε την πιθανολογούμενη ήττα της πρότασης αναθεώρησης του Συντάγματος στο κοινοβούλιο. «Ό,τι κι αν συμβεί, είμαστε θωρακισμένοι έναντι της προδοσίας. Θα το εξηγήσω εκ νέου αύριο» (σήμερα Δευτέρα), ανέφερε μέσω Twitter ο πρόεδρος ΑΜΛΟ μερικές ώρες πριν από την ψηφοφορία.

Ο πρόεδρος κατά τα φαινόμενα αναφερόταν σε απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου πριν από δέκα ημέρες σύμφωνα με την οποία το σχέδιο αναβάθμισης του ρόλου της CFE στην αγορά ενέργειας είναι σύμφωνο προς το Σύνταγμα.

Ο πρόεδρος ανήγγειλε εξάλλου την περασμένη εβδομάδα ότι σε περίπτωση αποτυχίας λόγω «προδοσίας» των βουλευτών της προσπάθειας να αναθεωρηθεί το Σύνταγμα, επρόκειτο να καταθέσει από σήμερα νόμο για τα ορυκτά, προκειμένου «τα κοιτάσματα λιθίου να παραμείνουν εθνική ιδιοκτησία». Ο νόμος αυτός, που εμποδίζει την εκχώρηση προς εκμετάλλευση σε ιδιωτικές εταιρείες των κοιτασμάτων λιθίου, ορυκτού στρατηγικής σημασίας για την κατασκευή μπαταριών, μπορεί να εγκριθεί με απλή πλειοψηφία.

Με πληροφορίες από Reuters, ΑΠΕ-ΜΠΕ