Διανοούμενοι και πρόσωπα από τον χώρο των Μέσων Ενημέρωσης και του πολιτισμού που ανήκουν στην κοινότητα των Ρομά της Ουγγαρίας χρησιμοποιούν τα ερτζιανά για να αναδιαμορφώσουν τις αφηγήσεις και να ενισχύσουν τη φωνή της μεγαλύτερης μειονοτικής ομάδας της χώρας, αυτής των Ρομά.
Το Radio Dikh – μια λέξη που στη γλώσσα των Ρομά σημαίνει «βλέπω» – βγήκε «στον αέρα» τον Ιανουάριο στα ερτζιανά της Βουδαπέστης, με 11 προγράμματά που επικεντρώνονται στη μουσική, τον πολιτισμό των Ρομά και τα ζητήματα που αντιμετωπίζει η κοινότητά τους, με στόχο την αναδιατύπωση του τρόπου με τον οποίο η ευρύτερη κοινωνία αντιλαμβάνεται τη συχνά σε μειονεκτική θέση μειονοτική ομάδα.
«Οι Ρομά γενικά δεν έχουν αρκετή εκπροσώπηση στα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης… και ακόμα κι αν έχουν, συχνά δεν βγαίνει η σωστή εικόνα», λέει η Μπετίνα Ποσκάι, συμπαρουσιάστρια μιας εκπομπής του σταθμού που εστιάζει σε κοινωνικά ζητήματα.
Το Radio Dikh, όπως λέει, στοχεύει «να δώσει φωνή στους Ρομά και να διασφαλίσει ότι η φωνή μας είναι επίσης παρούσα στα μέσα ενημέρωσης προβάλλοντας μια εικόνα με την οποία είμαστε ικανοποιημένοι».
Σύμφωνα με ορισμένες οι Ρομά στην Ουγγαρία αριθμούν σχεδόν 1 εκατομμύριο, ή περίπου το 10% του πληθυσμού και όπως και οι ομόλογοί τους σε όλη την Ευρώπη, υπόκεινται συχνά σε κοινωνικό και οικονομικό αποκλεισμό και αντιμετωπίζουν διακρίσεις και φτώχεια.
Στην περιθωριοποίησή τους προστίθενται τα στερεότυπα για τους ρόλους των Ρομά στην κοινωνία, όπου συχνά συνδέονται με τις παραδοσιακές τους ασχολίες ως μουσικοί, χορευτές, έμποροι και βιοτέχνες που χρονολογούνται αιώνες πίσω.
Αυτές οι προσδοκίες έχουν περιορίσει τις ευκαιρίες που έχουν οι Ρομά — ιδιαίτερα οι γυναίκες— να συμμετέχουν στην κοινωνική ζωή και να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους σε άλλους τομείς, λέει η Σζάντι Μινζάρι, παρουσιάστρια ραδιοφωνικού προγράμματος σχετικά με τις γυναίκες.
«Η πλειοψηφία του κόσμου μας αντιμετωπίζει στερεοτυπικά, γιατί τείνουν να πιστεύουν ότι είμαστε πολύ καλοί στο τραγούδι, στο χορό, στο να μιλάμε για γυναικεία θέματα και να μεγαλώνουμε τα παιδιά, και έως εκεί. Αλλά είμαστε πολύ περισσότερα» λέει η Μινζάρι.
Οι εκπομπές του σταθμού ειδικά για γυναίκες αφορούν ένα δίωρο πρόγραμμα κάθε ημέρα, με την εκπομπή της «Zsa Shej», που σημαίνει «Πάμε, κορίτσια» στη γλώσσα των Ρομά, και επικεντρώνεται σε τρέχοντα γεγονότα και παγκόσμια θέματα όπως η κλιματική αλλαγή και άλλα κοινωνικά ζητήματα.
Πολλές γυναίκες σε παραδοσιακές οικογένειες Ρομά εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα αρσενικά μέλη της οικογένειας, λέει η παρουσιάστρια, και η συμπερίληψή τους σε συζητήσεις για θέματα δημόσιου ενδιαφέροντος έχει σκοπό να χρησιμεύσει ως έμπνευση γι’ αυτές ώστε να ασχοληθούν με έναν διαφορετικό κόσμο.
«Θεωρούμε πολύ σημαντικό να μιλάμε για βαριά θέματα… δεν μιλάμε για βερνίκια νυχιών, χτενίσματα και μπότοξ», λέει, προσθέτοντας ότι θα ήθελε οι γυναίκες ακροάτριες να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι «Το πρόβλημα δεν είμαι εγώ. Θέλω περισσότερα από τη ζωή μου. Αυτά τα κορίτσια το κάνουν, και μπορώ να κάνω το ίδιο».
Το μότο του Radio Dikh, «Σχετικά με τους Ρομά, όχι μόνο για τους Ρομά», αντανακλά την πεποίθηση των συντελεστών του ότι ο σταθμός μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα μεταξύ Ρομά και Ούγγρων μη Ρομά και να σπάσει αφηγήσεις που τείνουν να συνδέουν την κοινότητά τους με τη φτώχεια και άλλα κοινωνικά προβλήματα.
Εκτός από τη συνδιοργάνωση της δικής της εκπομπής, η Ποσκάι στον ελεύθερο χρόνο της ξεναγεί κόσμο στη Βουδαπέστη με έναν τρόπο που να διορθώνει τις εσφαλμένες αντιλήψεις για τους Ρομά που κυριαρχούν τόσο στους Ούγγρους όσο και στους ξένους επισκέπτες της πόλης. Στην 8η συνοικία της πόλης, η οποία έχει υψηλή συγκέντρωση κατοίκων Ρομά, ο Ποκσάι έκανε πρόσφατα μια παρουσίαση σε μια ομάδα επισκεπτών από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Παρουσιάζοντας την ιστορία των 600 και πλέον ετών των Ρομά στην Ουγγαρία και αμφισβητώντας τις προκαταλήψεις, η Ποκσάι είπε ότι είχε ως στόχο να διασφαλίσει πως οι μελλοντικές γενιές Ούγγρων Ρομά δεν θα χρειαστεί να περάσουν τις προκλήσεις που αντιμετώπισε η ίδια ως παιδί.
«Θέλω να αλλάξω τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι Ρομά στην κοινωνία», λέει η Ποκσάι. «Θέλω να βεβαιωθώ ότι θα πέσει φως στις αξίες που παρείχε η κοινότητα των Ρομά μέσω της ιστορίας στην κοινωνία των μη Ρομά».
Πηγή: Associated Press
