Στο ποδόσφαιρο, το πάθος για την ομάδα συγχωρεί τα πάντα και αποκαθαίρει ακόμη και τα πιο σοβαρά ανομήματα των προέδρων τους, όταν πρόκειται για τις νίκες και τους θριάμβους της. Και τούτο το γνωρίζουν πολύ καλά οι επιχειρηματίες, που εδώ και πολλές δεκαετίες φροντίζουν να ελέγχουν, εξόν από τους μονοπωλιακούς συχνά ομίλους τους και κάποιες ιστορικές και μεγάλες ομάδες. Μόνο που κι η συνειδησιακή -μαζί με όποια άλλη, φορολογική ή δικαστική- αμνηστία που χαίρουν μεταξύ των φιλάθλων της ομάδας τους είναι δυνατόν να ανατραπεί, όταν ο ιδιοκτήτης δεν καλύπτει το φαντασιακό και τα οράματα, όπως και τη δίψα για νίκες, τρόπαια και ακλόνητη υπεροχή της ομάδας. Αυτό συνέβη πρόσφατα και με τον ιδιοκτήτη και πρόεδρο της Ρεάλ Μαδρίτης Φλορεντίνο Πέρεθ.

Το τελικό ναυάγιο της πολυαναμενόμενης μεταγραφής του Κιλιάν Μ’παπέ από την Paris Saint Germain στη Ρεάλ αντί για τα «ωσαννά» στο πρόσωπό του ξύπνησε εξόν από τα οπαδικά αναθέματα και πιο πολιτικά «κατηγορώ» ( j’ accuse) για τον μεγαλοεπιχειρηματία Πέρεθ και την κατασκευαστική του εταιρεία ACS. Γιατί πολλοί φανατικοί της ομάδας, που εμφορούνται κι από άλλα ιδεώδη εκτός από τα οπαδικά, ξέχασαν την tacitu consensu αμνηστία στο επιχειρείν του προέδρου και μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ξεδίπλωσαν την οργή τους και στις εγκληματικές για το περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες της ACS στη Γουατεμάλα.

Το φαραωνικό υδροηλεκτρικό έργο που κατασκευάζει μία κοινοπραξία της ACS στον ποταμό Σαγράδο, ουσιαστικά υφαρπάζει τους υδάτινους πόρους και πραγματοποιεί παρεμβάσεις στο έδαφος, που επηρεάζουν καταστροφικά τη ζωή 30.000 ιθαγενών Κεκτσί (Quekchí) στην περιοχή Κααμπόν (Cahabón) κατά μήκος των  200 χλμ. της ροής του.

Το υδροηλεκτρικό συγκρότημα Renace, το οποίο αποτελείται από τέσσερις σταθμούς παραγωγής κατά μήκος του ποταμού, θα έχει ικανότητα παραγωγής 305 μεγαβάτ και, προβλεπόταν πως μέχρι να ολοκληρωθεί η πρώτη φάση του κι από το πρώτο τρίμηνο του 2018, θα ήταν σε θέση να ικανοποιήσει 15 % της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας από τη χώρα. Η κατασκευή των τριών τελευταίων φάσεων του έργου Renace πραγματοποιήθηκε από τον Όμιλο ACS (Construction and Services Activities) του Πέρεθ μέσω της θυγατρικής του Grupo Cobra. Το ίδιο το αφεντικό της Ρεάλ επισκέφτηκε τη Γουατεμάλα το 2014 για να παρουσιάσει τα εγκαίνια του Renace II.

Μολαταύτα, από την πρώτη στιγμή μια ισπανική μη κυβερνητική οργάνωση και μια περιβαλλοντική ομάδα της Γουατεμάλας επεσήμαιναν τους κινδύνους και απαιτούσαν την αναστολή της κατασκευής του υδροηλεκτρικού συμπλέγματος, έως ότου εκπονηθεί μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων που  να καλύπτει όλες τις φάσεις του Renace. Επιπλέον κατήγγειλαν πως με τα έργα κι εξαιτίας τους το ποτάμι στεγνώνει, κάτι που η κατασκευαστική εταιρεία αρνείται.

Ιερός για τις αυτόχθονες κοινότητες που ζουν στη λεκάνη του, ο ποταμός Cahabón έχει γίνει πηγή διαμάχης για περιβαλλοντικές οργανώσεις. Σύμφωνα με αυτές η κοινοπραξία έχει  δεσμεύσει σε αγωγούς το 80% των υδάτων του ποταμού, το υπόλοιπο 20% ρέει σε ανοικτά τσιμεντένια φρεάτια, με τους αυτόχθονες να χρειάζεται να περάσουν φυλάκια (checkpoints) της εταιρείας για να έχουν πρόσβαση σε υδάτινους πόρους, που ως τότε χρησιμοποιούσαν για ψάρεμα, για ύδρευση των καλλιεργειών τους και προσωπική κατανάλωση. Οι ΜΚΟ καταγγέλλουν μεγάλες παραβιάσεις στο περιβάλλον και το μικροκλίμα της περιοχής, αλλά και στα ανθρώπινα δικαιώματα των κατοίκων.

Βέβαια, η κατασκευάστρια εταιρεία κι οι υπεύθυνοι της Ενεργειακής Μονάδας της Corporación Multi Inversiones (CMI), από την αρχή έκαναν λόγο για μία ενορχηστρωμένη εκστρατεία των οργανώσεων για να βλάψουν το έργο. Ο πρόεδρος της CMI Χουάν Κάρλος Μέντες προσήψε στους ακτιβιστές άρνηση για διάλογο και εμμονές που δεν θα φέρουν ευκαιρίες για ανάπτυξη στην τοπική κοινότητα. Για την CMI, μια ισχυρή επιχειρηματική κοινοπραξία που εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1920 με παρουσία σε 13 χώρες και της οποίας οι επιχειρήσεις περιλαμβάνουν μύλους, κτηνοτροφική βιομηχανία, χρηματοδότηση, τον ενεργειακό τομέα, καθώς και τη γνωστή αλυσίδα εστιατορίων Pollo Campero, πίσω από τις επικρίσεις  για το έργο, υπάρχουν «ομάδες που είναι κατά της ανάπτυξης και των ιδιωτικών επενδύσεων». Μάλιστα για τον Μέντες, το όνομα του Πέρεθ κι η εικόνα του ως προέδρου της Ρεάλ Μαδρίτης χρησιμοποιείται με αρνητικό τρόπο για να δυσφημισθεί το έργο.

Ο ίδιος ο Πέρεθ είχε χαρακτηρίσει «υποδειγματικό» τον «τρόπο με τον οποίο πραγματοποιήθηκε αυτό το έργο στη Γουατεμάλα», ενώ κι ο Μέντες τόνισε τη «μεγαλειώδη» σχέση με τις αυτόχθονες κοινότητες. Μάλιστα σε έκθεση της CMI με τίτλο «Renace:  στοίχημα για το μέλλον. Απαντήσεις στην εκστρατεία παραπληροφόρησης που προωθείται από ενδιαφερόμενες ομάδες», και σε άλλες εκθέσεις της η κοινοπραξία υποστήριζε πως υπήρξαν επενδύσεις 140 εκατ. δολαρίων για να ωφεληθούν 15.000 άνθρωποι ετησίως από θέσεις εργασίας. Επιπλέον έχουν κατασκευασθεί αγροτικοί δρόμοι και 14 σχολεία κι έχουν εφαρμοσθεί επτά προγράμματα κοινωνικής ανάπτυξης.

Διαφορετική ήταν η γνώμη των περιβαλλοντικών οργανώσεων και των ομάδων για τα δικαιώματα στην περιοχή εκτέλεσης του έργου στην Άλτα Βεραπάς, ένα από τα φτωχότερα διαμερίσματα της χώρας. Η Αλμουδένα Μορένο, συντονίστρια του Προγράμματος Βιώσιμης Τοπικής Ανάπτυξης της Συμμαχίας για την Αλληλεγγύη (ALS), με έδρα τη Μαδρίτη, τόνιζε πως το πρόγραμμα Renace πρέπει να αναθεωρηθεί και να σταματήσουν τα έργα. «Κάτι που δυνητικά θα ήταν πολύ καλή ιδέα για ένα επενδυτικό σχέδιο δεν πληρούσε τις ελάχιστες προϋποθέσεις για να διασφαλίσει ότι θα έχει θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον και στον τοπικό πληθυσμό», καθώς σύμφωνα με την έκθεση της Συμμαχίας, το «υδροηλεκτρικό συγκρότημα καταπατά δικαιώματα στη Γουατεμάλα» και δεν είχε εκπονήσει μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων που να καλύπτει ολόκληρο το έργο. «Το έργο έχει κατασκευασθεί σε φάσεις και ως εκ τούτου απέχει πολύ από την πραγματικότητα, γιατί οι κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις δεν μπορούν να διατμηθούν και να διαχωριστούν».

Η κοινοπραξία υποστήριξε πως ο νόμος τους επιβάλλει να κάνουν «ξεχωριστές» μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων και ότι είναι αρμοδιότητα του υπουργείου Περιβάλλοντος να εκπονήσει συνολική μελέτη. Κι επιμένει πως η λύση στη διαμάχη δεν είναι η διακοπή της κατασκευής επειδή δεν είναι περιβαλλοντικό ή κοινωνικό ζήτημα, «είναι πολιτικό ζήτημα», με υποκινητές τους «εχθρούς της προόδου».

Βέβαια, τοπικοί ακτιβιστές, όπως ο Χούλιο Γκονθάλεθ της Colectiva Madreselva τόνιζε στο BBC Mundo πως το έργο επηρεάζει περίπου 30 χλμ του ποταμού κι έχουν γίνει αναγκαστικές απαλλοτριώσεις από τις γύρω περιοχές και κοινότητες. «Υπάρχει συστηματική απαλλοτρίωση των φυσικών πόρων της χώρας από επιχειρηματικούς ομίλους», τονίζει, «όχι προς όφελος του πληθυσμού, αλλά είναι οι  εταιρείες εκείνες που κερδίζουν από τη χρήση ενός δημόσιου αγαθού και δεν  αφήνουν περιθώρια για καλύτερες συνθήκες διαβίωσης στις κοινότητες». Απλώς έχουν «διατηρήσει ένα ελάχιστο σχέδιο εταιρικής κοινωνικής ευθύνης που στόχο  έχει μέσα από μικρά δωράκια, κάποια μικρά ανταποδοτικά έργα  να κρατήσουν τον κόσμο ήρεμο».

Επίσης ο ίδιος καταγγέλλει την ύπαρξη καταγγελιών για απειλές και ποινικοποίηση των αυτοχθόνων ηγετών που αντιτίθενται στο έργο κι αμφισβητούν την επωφέλεια στο σχέδιο Renace. Ανάλογα ερωτήματα για τις αρχές και καταγγελίες κατέθεσε το Συμβούλιο των Μάγια, που εκπροσωπεί κοινότητες στην ξεχασμένη επί πολλές δεκαετίες περιοχή, δημοσιεύοντας ένα βίντεο στο Facebook και δηλώνοντας πως θα υπερασπισθούν τη γη τους. Για καιρό μάλιστα είχαν εμφανιστεί «ανώνυμα φυλλάδια» με βαριές κατηγορίες για εγκλήματα κάθε είδους σε βάρος ορισμένων από τους βασικούς αντιπάλους των σχεδίων του Renace, στο πλαίσιο μίας οργανωμένης συκοφαντικής εκστρατείας ενάντια σε όσους εναντιώνονταν στα υδροηλεκτρικά εργοστάσια. Ενώ με ανάλογες συκοφαντίες οδηγήθηκε στη φυλακή ένας από τους ηγέτες του κινήματος, ο Μπερνάνδο Κάαλ, ενώ 32 άνθρωποι που συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις εναντίον του Renace δολοφονήθηκαν μεταξύ 2018-19 κατά τις 1.700 συγκρούσεις που είχαν σημειωθεί στην περιοχή.

Στις 4 Ιουνίου του 2019 οι αυτόχθονες έβαλαν γκολ και κατήγαγαν μία σημαντική νίκη εναντίον του Φλορεντίνο Πέρεθ, καθώς το Ανώτατο Δικαστήριο της Γουατεμάλας αναγνώρισε τα επιχειρήματά τους και διέταξε τη διακοπή του έργου έως ότου κατατεθεί συνολική κι εμπεριστατωμένη περιβαλλοντική και κοινωνική μελέτη για τις επιπτώσεις του έργου. Ενώ έναν χρόνο αργότερα  και διυπουργικό εποπτικό όργανο στην Ισπανία έκανε δεκτό ότι υπάρχουν παραβιάσεις ανθρωπίνων κι εργασιακών δικαιωμάτων από την ACS στη Γουατεμάλα και επικροτούσε την απόφαση των δικαστηρίων στη Γουατεμάλα. Παράλληλα έχουν οργανωθεί διεθνείς εκστρατείες για την υπεράσπιση του αγώνα των αυτοχθόνων κατά του έργου και της παραβίασης των δικαιωμάτων τους.

Τώρα, το αυτογκόλ του Πέρεθ με τη μεταγραφή του Μ’παπέ γίνεται αφορμή να θυμηθούν οι φίλαθλοι και άλλα αυτογκόλ, σαν ετούτο του Renace και να τονίσουν πως το ποδόσφαιρο δεν πρέπει να γίνεται το καθαρτήριο ή τα διαπιστευτήρια για τις επιχειρηματικές δραστηριότητες των ιδιοκτητών των ομάδων. Πολλοί υπενθυμίζουν στο Twitter πως η αποτυχημένη μεταγραφή δεν είναι το χειρότερο που έχει κάνει ο Πέρεθ και δημοσιεύουν το βίντεο των Μάγια της Γουατεμάλας. Επισημαίνουν, ότι αυτός χρησιμοποίησε το όνομα της Ρεάλ για να κάνει δουλειές στη χώρα αυτή, συνδυάζοντάς το και με τις «μπίζνες» του επίτιμου βασιλέα Χουάν Κάρλος στο Αμπού Ντάμπι.

Συνήθως το ποδόσφαιρο επιδιώκει να μην μπλέξει με την πολιτική ή τους επιχειρηματίες, που άλλωστε το διαγουμίζουν. Η εύθραυστη αμνηστία κι η επιφανειακή λήθη των φιλάθλων όμως, όταν αισθανθούν ότι τα έργα κι οι ημέρες των προέδρων τους αποβαίνουν ολέθρια για τις ομάδες τους, τότε ξεσπούν ως vox populi dies irae και στις επιχειρήσεις και τα πρόσωπα των ίδιων των προέδρων.