Η κολοσσιαίων διαστάσεων δομική κρίση στις σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών και Ρωσικής Ομοσπονδίας, και η συστημική σύγκρουση μεταξύ Ουάσινγκτον και Μόσχας, εδαφική έκφανση της οποίας αποτελεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, έχει ως βασικό της επίδικο τη μετάβαση προς μια νέα παγκόσμια τάξη στην πλανητική διάσταση, και στην ηπειρωτική, την μοίρα της Ευρώπης.
Οι ηγεσίες, τα κράτη και οι λαοί της Ευρώπης ουσιαστικά βρίσκονται αντιμέτωποι με το δίλημμα εάν η ήπειρός τους θα είναι αυτόνομος δρων, καταλαμβάνοντας τη δική της μοναδική θέση ως ιδιαίτερο υποκείμενο, στο πλαίσιο ενός υπό διαμόρφωση πολυπολικού κόσμου και μιας νέας πλανητικής τάξης, ή εάν θα ζήσουν ως ακόλουθοι, πελάτες, συνεργάτες, εταίροι και σύμμαχοι των Η.Π.Α, σε μια προσπάθεια μερικής ανάκτησης της μονοπολικής κυριαρχίας στο πλαίσιο μιας αναμορφωμένης παγκόσμιας τάξης.
Προσώρας η απάντηση έχει δοθεί. Παρ’ όλα αυτά, τα ονομαστικά μεγέθη της Ε.Ε., τα οποία βέβαια δεν αντιστοιχούν σε ουσιαστικές δυνατότητες στην πράξη, είναι πολύ μεγάλα για να αποτελέσει η ήπειρος προέκταση των πολιτικών της Ουάσινγκτον. Η μη διαφοροποίηση και η ταύτιση Η.Π.Α-Ε.Ε. αποτελεί ανωμαλία πρώτου μεγέθους εάν ειδωθεί μεσοπρόθεσμα και στο πλαίσιο συστημικών μεταβολών που λαμβάνουν χώρα στον πλανήτη.
Η Ρωσία ως απειλή και εχθρός εξυπηρετεί τα σχέδια της Ουάσινγκτον, όχι μόνο διότι Γερμανία και Γαλλία αποδυναμώνονται στο εσωτερικό του διατλαντικού ευρωαμερικανικού χώρου vis-à-vis των Η.Π.Α, αλλά κυρίως επειδή δίχως τον ρωσικό κίνδυνο αργά ή γρήγορα, αλλά ουσιαστικά και τελικά, η πορεία για τις Η.Π.Α είναι προδιαγεγραμμένη: το αμερικανικό κράτος χάνει τον ρόλο του «εγγυητή ασφάλειας» της Ευρώπης, η αμερικανική επιρροή στις ευρωπαϊκές ηγεσίες σταδιακά αλλά σταθερά μειώνεται, κράτη της Ε.Ε. δημιουργούν κάποια μορφή ευρωκεντρικής στρατιωτικής δομής και, τελικά, απαιτούν το κλείσιμο των αμερικανικών βάσεων επί ευρωπαϊκών εδαφών: η απώλεια ελέγχου επί του ευρωπαϊκού πυρήνα οδηγεί την διατλαντική αμερικανική αυτοκρατορία σε κατάρρευση συμπαρασύροντας και το κέντρο, τις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Η πλουσιότερη και σημαντικότερη επαρχία της παν-μεσογειακής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ο πυρήνας της, ήταν η Αίγυπτος με την Αλεξάνδρεια ― το κέντρο της, ήταν η Ρώμη και η Ιταλική Χερσόνησος. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο Βόρειος Ατλαντικός για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ουάσινγκτον είναι ό,τι ήταν η Αίγυπτος και η Mare Nostrum για την Ιταλία και τη Ρώμη. Το λειτουργικό ισοδύναμο. Όπως ήταν αδιανόητο για τους Ιταλούς Λατίνους να χάσουν την Αίγυπτο, δηλαδή την πλουσιότερη επαρχία και τον πυρήνα της αυτοκρατορίας τους, η κατάκτηση της οποίας έθεσε τα θεμέλια της περίφημης «Pax Romana», έτσι κάτι ανάλογο είναι αδιανόητο για τους εκφραστές, τους διαμορφωτές και τους διαχειριστές της διατλαντικής αμερικανικής αυτοκρατορίας.
Μέσω της επέκτασης και του μετασχηματισμού του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου οι Η.Π.Α εκτός του ότι χειραγωγούν, αναμοχλεύουν, αλέθουν και αφομοιώνουν την Ευρώπη.
Απόδειξη ότι στόχος του ΝΑΤΟ δεν είναι απλώς η ειρήνη και η ασφάλεια στην Ευρώπη υπό τη στενή έννοια, αποτελεί η προσπάθεια μετασχηματισμού του διηπειρωτικού οργανισμού με επίκεντρο τον Βόρειο Ατλαντικό σε πλανητικό εργαλείο μιας μονοπολικής αμερικανοκεντρικής αυτοκρατορικής παγκόσμιας τάξης, που ξεκίνησε με τον πόλεμο στο Αφγανιστάν (αλλά και τις ευρωπαϊκές αντιδράσεις για τον πόλεμο στο Ιράκ και τον «συνασπισμό των προθύμων»). Ο ιστορικός αυτός κύκλος ολοκληρώθηκε με την άνοδο του Τραμπ στην εξουσία, την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, την ήττα στο Αφγανιστάν, την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ (αλλά και τις ευρωπαϊκές αντιδράσεις για την υπογραφή της συμφωνίας AUKUS και τις ενδοΝΑΤΟϊκές εντάσεις), και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Όπως το 2001 η αδυναμία και τελικά η αποτυχία αποτροπής των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου οδήγησε στη συλλογική δράση του ΝΑΤΟ εκτός του βορειοατλαντικού χώρου στο πλαίσιο του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, έτσι και το 2022 η αποτυχία αποτροπής της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία οδηγεί στην περαιτέρω επέκταση και τον μετασχηματισμό του ΝΑΤΟ (που θα αυξήσει τις εσωτερικές αντιθέσεις και δυσλειτουργίες), στο πλαίσιο ενός ολοκληρωτικού μη κινητικού-φυσικού πολέμου στον άξονα Δύσης-Ανατολής στο εσωτερικό του παγκόσμιου Βορρά (G7 εναντίον Ρωσσίας), που εξελίσσεται με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ωστόσο, οι μετασχηματισμοί που προέρχονται είτε από αποτυχίες είτε από αδυναμίες, δεν περιορίζονται μόνο στο ΝΑΤΟ. Η αποτυχία να αποτραπεί η Κίνα από το να γίνει το μεγαλύτερο εμπορικό έθνος και η μεγαλύτερη οικονομία στον πλανήτη, θα οδηγήσει σε αλλαγές και μεταρρυθμίσεις στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα, καθώς και στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, δηλαδή σε ένα νέο Bretton Woods, στο πλαίσιο ενός επιδιωκόμενου νέου ψυχρού ή θερμού πολεμικού τύπου διπολισμού των Η.Π.Α vis-à-vis της Κίνας, με απώτερη στόχευση την επαναφορά του μονοπολικού ηγεμονισμού. Σε αυτή την περίπτωση, καταλύτης δεν είναι μια τρομοκρατική επίθεση στα κύρια εμπορικά και στρατιωτικά σύμβολα της αμερικανικής ηγεμονίας, όπως το 2001, ή ένας ασύμμετρος πόλεμος που καταλήγει σε εισβολή στις παρυφές των συνόρων του ευρωπαϊκού σκέλους του παγκόσμιου Βορρά (2014-2022), αλλά η νίκη και η επικράτηση της Κίνας επί της Δύσης μέσα στο δικό της παιχνίδι στα ίσια, με τους δικούς της κανόνες και στο πλαίσιο των δικών της θεσμών. Και είναι αυτή η ήττα ή η αποτυχία που οδηγεί τις Η.Π.Α σε αλλαγή των κανόνων του παιχνιδιού, φανερώνοντας παράλληλα την αξία τους στο πλαίσιο της περίφημης «διεθνούς τάξης βασισμένης σε κανόνες» (rules-based international order): όσο νικάμε οι κανόνες ισχύουν, μόλις αρχίσουμε να χάνουμε, οι κανόνες πρέπει να αλλάξουν.
Επιστρέφοντας στο ΝΑΤΟ, και στο γεγονός ότι ο στόχος και ο λόγος ύπαρξής του δεν περιορίζεται στην ειρήνη και την ασφάλεια στην Ευρώπη, στόχο στον οποίο άλλωστε απέτυχε με την αδυναμία αποτροπής της εισβολής της Μόσχας στο κράτος του Κιέβου, αποκαλυπτική υπήρξε η παλαιότερη αμερικανική άρνηση να συζητηθεί σοβαρά η είσοδος της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ (όταν είχε θέσει το ζήτημα υπό τη μορφή ερωτήματος ο ίδιος ο Πούτιν), μέσω της οποίας όχι μόνο θα διαμορφωνόταν μια πανευρωπαϊκή δομή ασφάλειας, αλλά θα λάμβανε σάρκα και οστά το πρώτο πραγματικά διηπειρωτικό σύστημα συλλογικής ασφάλειας πλανητικού εύρους στην ιστορία της ανθρωπότητας, που θα κάλυπτε το σύνολο του βορείου ημισφαιρίου.
Οι Αμερικανοί αρνήθηκαν να συζητήσουν σοβαρά μια τέτοια προοπτική πολύ απλά διότι, πρώτον, η Ρωσία είναι πολύ μεγάλη και πολύ ισχυρή για να γίνει κράτος-πελάτης (client state) ή δορυφορικό, εξαρτημένο, προστατευόμενο ή υποτελές κράτος, και δεν θα δεχόταν ποτέ εντολές ούτε θα υποτασσόταν στη βούληση της Ουάσιγκτον, όπως συμβαίνει με κράτη της Ευρώπης, ορισμένοι ηγέτες των οποίων θυμίζουν (ευρω)Σατράπηδες του Μεγάλου (υπερατλαντικού) Βασιλέως και, δεύτερον, οι Η.Π.Α προτιμούν να ηγεμονεύουν απόλυτα στο πλαίσιο του βορειοατλαντικού χώρου (Γαλλία και Γερμανία θα ενδυναμώνονταν έναντι των Η.Π.Α με μια είσοδο της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ), χρησιμοποιώντας τον ως βάση και θεμέλιο για τις πλανητικές ηγεμονικές τους επιδιώξεις, παρά να κάνουν μη αναγκαίες παραχωρήσεις στο πλαίσιο του παγκόσμιου Βορρά.
Οι υποψηφιότητες για είσοδο στο ΝΑΤΟ μέχρι πρότινος στρατιωτικά ουδέτερων κρατών, ή καλύτερα αυτόνομων και μη ευθυγραμμισμένων κρατών από τη σκοπιά των συλλογικών δομών ασφάλειας, όπως η Φινλανδία, η Σουηδία και μελλοντικά πιθανόν η Ελβετία, δεν προκύπτουν απλώς από τη ρωσική απειλή, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη Στοκχόλμη και τη Βέρνη. Σηματοδοτούν την έναρξη μιας νέας εποχής, όπου το ΝΑΤΟ καλύπτει τα γεωπολιτικά κενά τελειώνοντας με τις εδαφικές ασυνέχειες (χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η Σουηδία και η Ελβετία). Η διαδικασία αυτή συσφίγγει φέρνοντας πιο κοντά ΝΑΤΟ και Ε.Ε., απομακρύνοντας παράλληλα την πιθανότητα μιας στρατηγικά αυτόνομης Ευρώπης. Επιπλέον, το ΝΑΤΟ αλλάζει την κλίμακά του, με δομές που έχουν στο επίκεντρό τους τις Η.Π.Α (AUKUS, QSD/QUAD) σε μια προσπάθεια είτε να έρθει πιο κοντά ο Βόρειος Ατλαντικός με κράτη του λεγόμενου Ινδοειρηνικού, όπως η Αυστραλία, η Ιαπωνία και η Ινδία (με την τελευταία βέβαια να έχει διαφοροποιηθεί: εμείς δεν θα γίνουμε Ευρώπη, θα είμαστε συνεργαζόμενοι μεν, στρατηγικά αυτόνομοι δε), είτε απλώς να παρακαμφθούν κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως συνέβη είκοσι χρόνια νωρίτερα με τον «συνασπισμό των προθύμων».
Ωστόσο, μια τέτοια προσπάθεια αποκατάστασης του αμερικανοκεντρισμού, του δυτικοκεντρισμού και του μονοπολισμού, έχει να αντιμετωπίσει ανυπέρβλητα εμπόδια και προβλήματα, τα κεντρικότερα από τα οποία θα εξετάσουμε σε αμέσως επόμενο κείμενο.
