Στις 18 Ιουνίου εγκαινιάζεται η 15η documenta, η σημαντικότερη διεθνής έκθεση σύγχρονης τέχνης που διοργανώνεται κάθε πέντε χρόνια στο Κάσσελ της Γερμανίας. Από το 1955, εναρκτήρια χρονιά της διοργάνωσης, η έκθεση της documenta χαρακτηρίζεται από πολύσημες και διαφορετικές θεματικές σε ποικίλα πεδία της σύγχρονης τέχνης. Στη 15η documenta βρίσκονται για ακόμα μια φορά στο επίκεντρο οι καλλιτεχνικές συλλογικότητες.
Η ινδονησιακή καλλιτεχνική συλλογικότητα «Ruangrupa» έχει αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση της Documenta 15. Αυτή η κολεκτίβα καλλιτεχνών με έδρα την Τζακάρτα έχει χτίσει τα θεμέλια της έκθεσης πάνω στις βασικές αξίες και ιδέες του lumbung (ινδονησιακός όρος για έναν κοινόχρηστο αχυρώνα ρυζιού). Το lumbung ως καλλιτεχνικό και οικονομικό μοντέλο έχει τις ρίζες του σε αρχές όπως η συλλογικότητα, η κοινή χρήση πόρων και η ίση κατανομή και ενσωματώνεται σε όλα τα μέρη της συνεργασίας και της έκθεσης.
Η «Ruangrupa» προσκάλεσε συλλογικότητες, οργανισμούς και ιδρύματα από όλο τον κόσμο με γνώμονα την κοινότητα με σκοπό να εξασκήσουν το lumbung μεταξύ τους και να εργαστούν πάνω σε νέα μοντέλα βιωσιμότητας και συλλογικές πρακτικές κοινής χρήσης.
Η καλλιτεχνική κολεκτίβα ζήτησε από τις άλλες συλλογικότητες που προσκλήθηκαν στην documenta να αναρωτηθούν τι παραπανίσιο έχουν, τι τους περισσεύει. Η απάντηση από την καλλιτεχνική συλλογικότητα KUNStrePUBLIK του Βερολίνου ήταν: «Εμάς μας περισσεύει μια στέγη!», η οποία έπρεπε όντως να αφαιρεθεί και να αντικατασταθεί από μια μεγαλύτερη στην παλιά αποθήκη, όπου στεγάζεται η ομάδα. Έτσι δημιουργήθηκε το σχέδιο της «citizenship». Μέχρι στιγμής έχουν εργαστεί 300 με 400 άτομα. Από τις περίπου 220.000 ευρώ για το κόστος του έργου οι 180.000 ευρώ προέρχονται από τον προϋπολογισμό της documenta.
Τεχνολογία και φύση
Η ιδέα της «citizenship», ενός πλωτού σκάφους σχεδιασμένο με προδιαγραφές φιλικές προς το περιβάλλον, του Κέντρου για την Τέχνη και την Πολεοδομία στο Βερολίνο μεταφέρεται κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού 55 ημερών μέσα από ποτάμια και κανάλια με πολιτιστικές εκδηλώσεις από τόπο σε τόπο μέχρι το Κάσελ.
Η «citizenship», έχει σχεδιαστεί για να είναι βιώσιμη με την έννοια της documenta. Τα ηλιακά πάνελ τροφοδοτούν τον ηλεκτροκινητήρα, η τεχνολογία ανήκει στην Roland Gaber από το Fraunhofer Institute στο Κάσελ μαζί με τρεις ειδικούς από τη VW.
Το πλωτό σκάφος βασίζεται στη μηχανική. Οκτώ παλιά ποδήλατα έχουν τοποθετηθεί και βιδωθεί στο ξύλινο κατάστρωμα, που είναι στην ουσία η αντεστραμμένη παλιά στέγη. «Για τις τρεις πρώτες εβδομάδες είμαστε κιόλας κλεισμένοι», αναφέρει ο Άινχοφ. Με 1,6 χιλιόμετρα την ώρα τα ποδήλατα μπορούν να κινήσουν το σκάφος. Υπάρχει επίσης υποστήριξη από έξω. Σύλλογοι κωπηλασίας κατά μήκος της διαδρομής θέλουν να ρυμουλκήσουν εν μέρει την κατασκευή. Επίσης ο συνδυασμός ηλεκτροκινητήρων, ποδηλάτων και κωπηλατών μπορεί σε πολλά τμήματα της διαδρομής, όπου υπάρχουν ισχυρά ρεύματα, να βοηθήσει στην κίνηση του σκάφους.
«Με δέκα χιλιόμετρα την ώρα από το αντίθετο ρεύμα, τα πράγματα γίνονται δύσκολα», λένε οι καλλιτέχνες. Σύμφωνα με το σχέδιο της διαδρομής, θα διανύονται 15 έως 20 χιλιόμετρα την ημέρα.
Νέες ιδέες, νέοι άνθρωποι, νέες προκλήσεις
Η «citizenship» των 18 τόνων είναι μάλλον νωθρή. Με μήκος 16 μέτρα, η κατασκευή της ανήκει στον τομέα των αθλητικών σκαφών. Η Γιούλια Μπλάβερτ είναι καπετάνισσα για το πρώτο δεκαήμερο του ταξιδιού. Η 38χρονη έχει σχετική εμπειρία με τα έργα τέχνης στο νερό. Το 2014 ταξίδεψε ως καλλιτεχνική διευθύντρια με το «Cogo» για επτά μήνες από τη Φραγκφούρτη μέσω του Μάιν και του Δούναβη στη Μαύρη Θάλασσα. Σε σταθμούς όπως η Βιέννη, η Βουδαπέστη ή το Βελιγράδι και άλλα σημεία, η ατσάλινη βάρκα έγινε σκηνή και εκθεσιακός χώρος για διάφορα πολιτιστικά πρότζεκτ.
Η προθυμία για υποστήριξη του έργου είναι μεγάλη. Στις πολιτιστικές συναντήσεις στις 55 στάσεις, 20 συλλογικότητες από καλλιτέχνες έχουν προετοιμαστεί να συμμετάσχουν. Οι συναντήσεις με καινούργιους ανθρώπους κατά τη διάρκεια του ταξιδιού είναι μια μεγάλη έκπληξη και πρόκληση. Από αυτές τις συναντήσεις προκύπτουν καινούργιες εμπειρίες και ιδέες, όπως για παράδειγμα μουσικά όργανα κατασκευασμένα από υλικά που βρίσκουν στους τόπους του ταξιδιού. Και γύρω στα μέσα της 15ης documenta η citizenship θα φθάσει αισίως στο Κάσελ.
Η έκθεση θα διαρκέσει 100 ημέρες. Μέσα σε αυτό το διάστημα βρίσκονται πολλά ενδιαφέροντα έργα τέχνης σε όλη την πόλη του Κάσσελ.
