Ο Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας του Ιράν (AEOI) δήλωσε την Τετάρτη ότι θα αποσυνδέσει κάμερες και άλλο εξοπλισμό παρακολούθησης, αφήνοντας μόνο ό,τι απαιτείται βάσει της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων (NPT) και αφαιρώντας όσες έχουν εγκατασταθεί ως μέρος του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου.
Σε δήλωσή του ο AEOI υποστήριξε ότι η αποδοχή της παρακολούθησης από το Ιράν με βάση το Πρόσθετο Πρωτόκολλο ήταν «εθελοντική» και είχε σχεδιαστεί για να δείξει καλή θέληση προς την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA) του ΟΗΕ.
«Η Ισλαμική Δημοκρατία μέχρι τώρα έχει διατηρήσει εκτεταμένη συνεργασία με την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας, όμως δυστυχώς η υπηρεσία χωρίς να λαμβάνει υπόψη ότι αυτή η συνεργασία οφειλόταν στην καλή θέληση του Ιράν, όχι μόνο δεν έχει δείξει ευγνωμοσύνη, αλλά ακόμη και την ερμήνευσε ως καθήκον του Ιράν», αναφέρει ο ΑΕΟΙ. «Για αυτόν τον λόγο αποφασίστηκε να αποσυνδεθεί το Πρόσθετο Πρωτόκολλο OLEM και τα όργανα «μέτρησης ροής», εκδίδοντας την εντολή στους αξιωματούχους».]
Το διοικητικό συμβούλιο της IAEA, που συνεδριάζει αυτή την εβδομάδα στη Βιέννη, πρόκειται να εξετάσει ένα ψήφισμα από τους «Ε3» (Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο) και τις Ηνωμένες Πολιτείες στο οποίο επικρίνουν αυτό που ο γενικός διευθυντής της υπηρεσίας, Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, περιέγραψε ως αποτυχία του Ιράν να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με ανεξήγητα ίχνη ουρανίου που βρέθηκαν από επιθεωρητές της IAEA στο Ιράν.
Ένταση στη Βιέννη
Η ανακοίνωση του Ιράν ανέφερε ότι οι κάμερες παρακολούθησης που απαιτούνται βάσει της NPT – που αποτελούν το 80 τοις εκατό του εξοπλισμού της IAEA στο Ιράν – θα συνεχίσουν να λειτουργούν, αλλά η χρονική συγκυρία της κίνησής του θα αυξήσει τις εντάσεις στη Βιέννη, όπου η Κίνα και η Ρωσία επέκριναν το ψήφισμα των ΗΠΑ-Ε3 για την υπονόμευση των προσπαθειών για την αναβίωση της πυρηνικής συμφωνίας του Ιράν του 2015, το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA).
Το 2018 ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απέσυρε τις Ηνωμένες Πολιτείες από το JCPOA. Το 2019, το Ιράν άρχισε να ξεπερνά τα όρια της συμφωνίας για το πυρηνικό του πρόγραμμα και τώρα έχει συσσωρεύσει αρκετό, ή σχεδόν αρκετό, υψηλά εμπλουτισμένο ουράνιο για τη δημιουργία όπλου, στόχος που το Ιράν αρνείται.
Η Τεχεράνη έχει επίσης μειώσει από το 2021 την πρόσβαση των επιθεωρητών της IAEA, με αποτέλεσμα ο Γκρόσι να υποστηρίζει ότι η ικανότητα του οργανισμού να παρακολουθεί το πυρηνικό πρόγραμμα είναι σοβαρά περιορισμένη. Ο Γκρόσι κατέληξε σε μια προσωρινή συμφωνία τον Φεβρουάριο του 2021, η οποία αργότερα επεκτάθηκε, κατά την οποία το Ιράν θα διατηρούσε δεδομένα από ορισμένες κάμερες, συμπεριλαμβανομένων αυτών που βρίσκονται στα εργοστάσια που κατασκευάζουν φυγοκεντρωτές που χρησιμοποιούνται για τον εμπλουτισμό ουρανίου. Η συμφωνία δέχτηκε αυξανόμενη πίεση καθώς διαπραγματευτές από τους E3, την Κίνα, τη Ρωσία, το Ιράν και τις Ηνωμένες Πολιτείες αγωνίστηκαν στη Βιέννη για να καταλήξουν σε συμφωνία για την αναβίωση του JCPOA.
Μια δήλωση των E3 που εκδόθηκε την Τρίτη προειδοποιεί ότι με την ήδη περιορισμένη πρόσβαση της IAEA «ούτε η Υπηρεσία, ούτε η διεθνής κοινότητα, γνωρίζουν πόσους φυγοκεντρωτές διαθέτει το Ιράν στο απόθεμά του, πόσοι κατασκευάστηκαν και πού μπορεί να βρίσκονται, ακριβώς στο σημείο που επεκτείνει το πρόγραμμά του και τις δυνατότητες κατασκευής εξαρτημάτων και συναρμολόγησης φυγοκεντρητών». Οι Ευρωπαίοι τόνισαν ότι η IAEA είχε κρίνει ότι το έργο της επαλήθευσης είχε «επηρεαστεί σοβαρά» και ότι ακόμη και αν αναζωογονηθεί το JCPOA, η υπηρεσία ενδέχεται «να μην είναι σε θέση να αποκαταστήσει τη συνέχεια της γνώσης… δεδομένου του χρόνου που έχει παρέλθει».
