Οι εκλογές στην Ανδαλουσία αποδείχθηκαν ακόμη πιο καταστροφικές για την Αριστερά και κινδυνεύουν να μεταβάλουν, ενόψει και εθνικών εκλογών, την πολιτική ατζέντα της κυβέρνησης μειοψηφίας PSOE/Podemos. Η συντριπτική επικράτηση του δεξιού υποψηφίου Χουάνμα Μορένο, με απόλυτη πλειοψηφία (από 26 έδρες το 2018 κατέλαβε 58) στο πάλαι ποτέ άπαρτο κάστρο των Σοσιαλιστών (που από 33 έμειναν στις 30), συνοδεύθηκε από την κάθετη πτώση της Αριστεράς. Τα λάθη και οι αργοπορίες που στοίχισαν μία κοινή κάθοδο, αλλά και η διάσπαση του προηγούμενου μετώπου της ανανεωτικής Αριστεράς, είχαν ως αποτέλεσμα οι δύο σχηματισμοί (Por Andalucia και Adelante Andalucia) να χάσουν τις μισές (7 από 14) έδρες που είχαν καταλάβει στην προηγούμενη αναμέτρηση.
Πλέον το δεξιό συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ) ελέγχει την πολυπληθέστερη αυτόνομη Περιφέρεια της χώρας και δείχνει ότι έχει καταλάβει πλέον ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του εκλογικού σώματος, καθώς επιβεβαιώθηκε πως απορρόφησε σχεδόν στο σύνολό της την προηγούμενη εκλογική δύναμη των Ciudadanos, οι οποίοι έμειναν έξω από την τοπική Χούντα (Κοινοβούλιο). Την ίδια στιγμή η μετρημένη και όχι μισαλλόδοξη εκστρατεία του έπεισε πολλούς μετριοπαθείς ψηφοφόρους του PSOE και εκείνους που είχαν απογοητευθεί από τα σκάνδαλα των σοσιαλιστικών κυβερνήσεων, τη διασπάθιση των κονδυλίων και την πελατειακή πολιτική τους να τον ψηφίσουν, επιτυγχάνοντας το sorpaso (προσπέρασμα), όταν στις προηγούμενες εκλογές του 2018 ο Μορένο είχε ηττηθεί και κατόρθωσε να διοικήσει χάρις στην «ανίερη στήριξη» της κυβέρνησης μειοψηφίας του με Ciudadanos από το Vox. Παράλληλα, η κατά κράτος νίκη του Μορένο απάλλαξε το διοικείν από την προηγούμενη εξάρτησή του από το ακροδεξιό Vox, επιτρέποντάς του πλέον να διακυβερνά με ατζέντα διαφορετική από εκείνη που του επέβαλαν οι Ακροδεξιοί προκειμένου να στηρίξουν την κυβέρνηση μειοψηφίας του.
Ο Μορένο βγήκε ιδιαίτερα κερδισμένος από τα αποτελέσματα. Ουσιαστικά ξαναγεννήθηκε πολιτικά, όταν πριν τρεισήμισι χρόνια η αδυναμία του να επιβληθεί στην κυβέρνηση συμμαχίας ωθούσε τον τότε ηγέτη του ΡΡ Πάβλο Κασάδο να ορίσει διευθύνουσα επιτροπή. Πλέον ο Μορένο λογίζεται ως ένας επιτυχημένος πολιτικός που βάζει θεμέλια και για μία μελλοντική ηγεσία στο κόμμα.
Εκείνος όμως που αισθάνεται περισσότερο κερδισμένος και ευτυχής από τη νίκη του ΡΡ στην Ανδαλουσία, είναι ο επικεφαλής του κόμματος Αλβέρτο Νούνιεθ Φεϊχόο. Στο στρατηγείο του κόμματος στη Μαδρίτη από χθες ψιθυρίζεται πως η νίκη στην Ανδαλουσία ισοδυναμεί με νίκη του Φεϊχόο, ο οποίος πλέον αποδεσμεύεται από τον βραχνά μίας πιθανής προεκλογικής συμφωνίας για συνεργασία με το Vox και ως εκ τούτου μπορεί να προωθεί ένα πρόγραμμα που πλέον δεν θα λαμβάνει υπόψη του να ικανοποιήσει τις φιλοδοξίες των ακροδεξιών ψηφοφόρων.
Ταυτόχρονα, η νίκη του Μορένο – που τον καθιστά τον «βαρόνο των βαρόνων» μέσα στο κόμμα – ενδυναμώνει ακόμη περισσότερο τη θέση του Φεϊχόο απέναντι στην υπερφιλόδοξη Περιφερειάρχη της Μαδρίτης Ισάβελ Αγιούσο, η οποία είναι υποχρεωμένη να κυβερνά χάρις στην ανοχή του Vox. Η Αγιούσο στη Μαδρίτη είχε κερδίσει με σύνθημα την «σοσιαλισμός ή ελευθερία» και συμπεριφερόταν ως εάν οι εκλογές ήσαν μία δική της «εθνική σταυροφορία» ενάντια στην «κόκκινη κυβέρνηση». Κι όμως δεν κατάφερε να κατακτήσει την αυτοδυναμία. Ο Μορένο με την πιο μετριοπαθή του πολιτική κατάφερε ό,τι δεν μπόρεσε με τον «τραμπικό» λαϊκισμό και την έξαλλη εθνικοφροσύνη της η Αγιούσο.
Η νίκη του Μορένο, σε συνδυασμό με την αυτοδυναμία του ίδιου του Φεϊχόο στην Περιφέρεια της Γαλικίας, μαζί με την απορρόφηση των Ciudadanos, επιτρέπει πλέον στον ηγέτη του ΡΡ να ανοιχθεί περισσότερο προς το κέντρο, με στόχο τους μετριοπαθέστερους ψηφοφόρους των Σοσιαλιστών ή κι εκείνων των συντηρητικών που αυτομόλησαν φοβούμενοι μία αγκίστρωση του κόμματος στην ακροδεξιά, προκειμένου να κυβερνήσει. Άλλωστε, πολλές εκτιμήσεις θεωρούν πως ο προεκλογικός εκβιασμός της υποψήφιας του Vox Μακαρένας Ολόνα, ότι θα απαιτήσει να μπει στην κυβέρνηση, για να στηρίξει όπως μέχρι σήμερα τον Μορένο, έσπρωξε το μετριοπαθές εκλογικό σώμα ή και σοσιαλιστές ψηφοφόρους ακόμη να δώσουν την ποθούμενη αυτοδυναμία στο ΡΡ. Η μέτρια απόδοση του Vox, μολονότι επιδρούσε στη διακυβέρνηση της Ανδαλουσίας, απέδειξε πως οι επικεφαλής του και τα διχαστικά τους μηνύματα δεν πείθουν, αντίθετα το μήνυμα του Μορένο πως «θα κυβερνήσει για όλους ανεξαιρέτως», προσέλκυσε περισσότερους ψηφοφόρους – τουλάχιστον από εκείνους που υπήρχαν στη δεξαμενή των Ciudadanos (που στην προηγούμενη Χούντα διέθεταν 21 έδρες).
Από την πλευρά του το PSOE προσπαθεί να απεξαρτήσει από το γενικότερο πολιτικό σκηνικό το ιστορικά πιο αποτυχημένο αποτέλεσμά του: από τη μία εκτιμούν πως η Ανδαλουσία πάντοτε ψήφιζε με γνώμονα τη δική της οντότητα και ανάγκες και πως δεν είναι απαραίτητο να συμπεριφερθεί πανομοιότυπα και στις βουλευτικές εκλογές. Κατά βάση αυτή η ανάγνωση είναι ορθή: οι Ανδαλουσιανοί πάντοτε κοιτάζουν με πραγματισμό πρώτα την περιοχή τους και τα οφέλη της. Όμως εκείνο που δεν είδαν οι Σοσιαλιστές είναι πως πλέον η βάση του πληθυσμού, ακόμη και των Σοσιαλιστών ψηφοφόρων μετακινήθηκε προς μία πιο κεντρώα αντίληψη, που επηρεάζεται από τις συμπεριφορές των πολιτικών. Το σχετικώς πρόσφατο σκάνδαλο των επιδοτήσεων της δεκαετίας 2000 επηρέασε πολλούς που προτίμησαν τον μετριοπαθή και αποτελεσματικό στην οικονομική διαχείριση Μορένο. Και δεύτερον, το PSOE πιστεύει πως οι σοσιαλιστές ψηφοφόροι δεν κινητοποιούνται εύκολα αφ’ ότου βρίσκεται στην κυβέρνηση ο Πέδρο Σάντσεθ και έπειτα από την απώλεια της διακυβέρνησης το προηγούμενο διάστημα. Όμως, στο PSOE εκτιμούν πως οι προοδευτικοί ψηφοφόροι θα οσμισθούν τον κίνδυνο για μια δεξιά απόκλιση στις επόμενες εκλογές και θα δραστηριοποιηθούν.
Όσο και αν πασχίζει να ξορκίσει τη σημασία του αποτελέσματος αυτού, για μία φορά ακόμη το μήνυμα από το εκλογικό σώμα μοιάζει να δείχνει πως η κυβερνητική συμμαχία δεν μπορεί να επικοινωνήσει τις πράξεις της και δεν πείθει. Ουσιαστικά εκείνο που απομένει στον Σάντσεθ είναι να πείσει (στις επερχόμενες διεθνείς συνόδους όπως αυτή του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη) πως «έξω πάμε καλά», αλλά και να προετοιμάσει με τον καλύτερο τρόπο το κόμμα για τις δημοτικές εκλογές του επόμενου χρόνου, που εκείνες θα αποτελέσουν τον δείκτη για το πού βαδίζει το εκλογικό σώμα.
Την πικρή αλήθεια όμως για το τι θέλει η κοινωνία τη διδάχθηκε με τον πιο αλγεινό τρόπο (χάνοντας 135.000 ψήφους και 10 έδρες) η αριστερή παράταξη στην Ανδαλουσία. Μπορεί η Τερέσα Ροδρίγεθ – που είχε «αποβληθεί» από τους Podemos-Por Andalucia στο προηγούμενο Κοινοβούλιο – να μπήκε ως επικεφαλής δικής της παράταξης με δύο έδρες, όμως η αριστερή παράταξη έχασε κατά κράτος. Η διάσπαση και οι διαξιφισμοί ανάμεσα σε δύο συγγενείς χώρους στοίχισαν σοβαρά, το προοδευτικό εκλογικό σώμα δεν κινητοποιήθηκε, απογοητεύθηκε και παρέδωσε τα όπλα.
Η αποτυχία στην Ανδαλουσία απειλεί να κλυδωνίσει και τους ίδιους τους Podemos, που συμμετέχουν στην κυβέρνηση και την επιρροή τους σε αυτήν. Η αριστερή παράταξη στην Ανδαλουσία εξουδετερωμένη από τις εσωτερικές διαφορές και έναν προεκλογικό αγώνα που χρειάσθηκε να δώσει ακόμη και ενάντια στον εταίρο της στην εθνική κυβέρνηση, πλήρωσε ακριβά το τίμημα της αποχής από τις κάλπες. Σε πολλές από τις φτωχές συνοικίες, απ’ όπου παραδοσιακά αντλούσε τους ψηφοφόρους της, η αποχή έφθασε και το 90%, ενώ παρατηρήθηκε παράλληλα μία μετατόπιση των ψηφοφόρων προς το ΡΡ! Η Αριστερά μοιάζει να υποχωρεί σε μία από τις στρατηγικής σημασίας περιοχές, που κατά την άνοδο του κινήματος των Podemos είχε δώσει στο μη κοινοβουλευτικό ακόμη κόμμα τις πρώτες νίκες σε σημαντικούς δήμους, σπάζοντας το δικομματικό πλέγμα.
Σήμερα, τα αποτελέσματα φαίνεται να επιβεβαιώνουν μία επάνοδο του δικομματισμού, από την ανάποδη όμως. Το αποτέλεσμα στην Ανδαλουσία είναι ιστορικό από πολλές απόψεις και είναι βέβαιο πως θα σηματοδοτήσει πολλές εξελίξεις και αλλαγές στην ευρύτερη πολιτική σκηνή στην Ισπανία. Οι εκλογές του 2023 είναι σχεδόν επί θύραις, όμως σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να δοθούν από τα κόμματα μάχες πολύ πιο πολύπλοκες και περισσότερες σε αριθμό Περιφέρειες (52) και με πιο διαφορετική (ακόμη και εθνοτική) σύνθεση, προκειμένου να διεκδικήσουν την κυβέρνηση.
