Με μια πρωτοφανή στη σύλληψή της, επιπλέον δε νομικά και ηθικά απαράδεκτη, κίνηση η Ακαδημία Αθηνών ζητά την επιστροφή δεδουλευμένων ενός χρόνου από τρεις απολυθέντες βιβλιοθηκονόμους της.

Συγκεκριμένα, στις 24 Ιουνίου 2022, με εξώδικη εντολή που υπογράφει ο πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών Χρήστος Ζερεφός και επιδόθηκε στους υπαλλήλους με δικαστικό επιμελητή, η Ακαδημία ζητά από τρεις συμβασιούχους βιβλιοθηκονόμους της να επιστρέψουν ως «αχρεωστήτως καταβληθέντα» περί τις 13.000 ευρώ ο καθένας. Πρόκειται για τις αμοιβές που τους καταβλήθηκαν, όπως και στην ίδια την επιστολή Ζερεφού γίνεται παραδεκτό, για την περίοδο από τον Ιούνιο του 2019 ως και το Σεπτέμβριο του 2020, όταν οι εργαζόμενοι παρείχαν τις υπηρεσίες τους δυνάμει διαδοχικών δικαστικών αποφάσεων προσωρινών μέτρων.

Θα πρέπει να σημειωθεί πως οι δύο εκ των τριών βιβλιοθηκονόμων, οι Γιώργος Κατσαμάκης και Κυριακή Αδάμ, ξεκίνησαν να εργάζονται στην Ακαδημία το 2005, στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος για τον «Εκσυγχρονισμό της Βιβλιοθήκης της Ακαδημίας Αθηνών». Η αρχική σύμβαση ανανεωνόταν μέχρι και το 2008, οπότε έληξε η σχετική ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.

Ο κίνδυνος να μείνει η βιβλιοθήκη της Ακαδημίας χωρίς το απαραίτητο για τη λειτουργία της ειδικευμένο προσωπικό, οδήγησε το Ίδρυμα να υποστηρίξει με ίδιους πόρους τη συνέχιση των συμβάσεων των εργαζομένων του. Έτσι, το 2009 αναζητήθηκε και βρέθηκε κληροδότημα για τη χρηματοδότηση της ανανέωσης τόσο των συγκεκριμένων όσο και άλλων συμβάσεων.

Ως εκ τούτου, οι εργαζόμενοι συνέχισαν να παρέχουν την εργασία τους κανονικά, τόσο για την απαραίτητη βιβλιοθηκονομική υποστήριξη της υποστελεχωμένης Κεντρικής Βιβλιοθήκης, όσο και για την σύνταξη της ελληνικής βιβλιογραφίας του 20ου αιώνα, στο πλαίσιο του έργου «Βιβλιογραφική τεκμηρίωση της εργογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, βιβλιογραφική τεκμηρίωση εργογραφιών ακαδημαϊκών, δωρεών βιβλίων ακαδημαϊκών καθώς και καταγραφή της ελληνικής βιβλιογραφίας του 20ου αιώνος». Μάλιστα, για την υποστήριξη του συγκεκριμένου έργου, το 2010 αποφασίστηκε η πρόσληψη με σύμβαση ακόμη μίας βιβλιοθηκονόμου, με αποκλειστικό αντικείμενο αυτή τη φορά τη σύνταξη της βιβλιογραφίας του 20ου αιώνα, εργασία την οποία ανέλαβε επικουρούμενη από τους δύο προαναφερθέντες βιβλιοθηκονόμους, παράλληλα με τις εργασίες τους για τη Βιβλιοθήκη.

Πέρασαν άλλα εννέα χρόνια με το ίδιο εργασιακό καθεστώς, μέχρι που το 2019 ξέσπασε η γνωστή εκρηκτική διαμάχη μεταξύ ανταγωνιζόμενων ομάδων ακαδημαϊκών για τον έλεγχο του ιδρύματος. Όπως φαίνεται, οι συμβασιούχοι έγιναν τα θύματα αυτής της σύγκρουσης, παρά τις αρχικές υποσχέσεις αμφότερων των αντιμαχόμενων μερίδων πως οι συμβάσεις τους θα ανανεώνονταν. Προσωρινή λύση έδωσαν, μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2020, τα δικαστήρια στα οποία προσέφυγαν οι πρώτοι, αναμένοντας και την ομαλοποίηση της κατάστασης στο ίδρυμα, που ίσως θα έφερνε και μια οριστικά θετική λύση στην ιδιότυπη εργασιακή τους ομηρία.

Ο εκλεγείς, εν μέσω έντονων και δημόσιων αντιδικιών μεταξύ ακαδημαϊκών, τον Δεκέμβριο του 2020 νέος Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας, Χρήστος Ζερεφός, όχι μόνον αθέτησε τις υποσχέσεις του, αλλά ολοκλήρωσε την απομάκρυνση των εργαζομένων, που έχασαν και την προσφυγή τους στο Εφετείο – εκδικάστηκε τον Ιανουάριο του 2021 και η απόφαση κοινοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2022.

Η υπόθεση αυτή είναι από κάθε πλευρά της ντροπιαστική για την Ακαδημία Αθηνών. Αντί να προσλάβει κανονικά, με σταθερή εργασιακή σχέση, τους βιβλιοθηκονόμους της Βιβλιοθήκης της, τους απασχολούσε επί 15 και 10 χρόνια με αλλεπάλληλες συμβάσεις για να εκσυγχρονίσουν και να οργανώσουν τη Βιβλιοθήκη της, για να συντονίζουν την καθημερινή λειτουργία της και για να συντάξουν Βιβλιογραφία. Μετά τους πέταξε στο δρόμο. Και σαν να μην έφτανε η απαράδεκτη αυτή τακτική, τώρα επιχειρεί εκδικητικά και την εξόντωση τους, απαιτώντας να της επιστραφούν μισθοί που τους καταβλήθηκαν νόμιμα για εργασία που έκαναν, με βάση δικαστική εντολή, επί έναν ολόκληρο χρόνο…

«Ό,τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή σε εμάς», καταγγέλλουν οι εργαζόμενοι, «φαίνεται να είναι αυτό που από αύριο θα συμβαίνει και σε πολλούς άλλους εργαζόμενους που διεκδικούν το αυτονόητο δικαίωμά τους στην εργασία. Ως ερευνητές-πολυεργαλεία και έρευνα κάναμε συντάσσοντας ένα έργο εθνικής σημασίας, το οποίο σε άλλες χώρες είναι αντικείμενο των Εθνικών Βιβλιοθηκών, και συμβάλαμε καθοριστικά στον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη της υποστελεχωμένης Βιβλιοθήκης της Ακαδημίας Αθηνών κάνοντας τον πλήρη κύκλο εργασιών του βιβλιοθηκονόμου σε αυτήν. Δεν είναι μοναδική αυτή η απαίτηση από τους ερευνητές στη χώρα μας, να διεξάγουν το έργο τους με εξαιρετική δυσχέρεια και σύνθετες δυσκολίες και ταυτόχρονα να καλύπτουν τις πάγιες και διαρκείς αδυναμίες κι ελλείψεις των φορέων τους. Με τα Πανεπιστήμια πλέον να λειτουργούν ως Ανώνυμες Εταιρείες, τα φαινόμενα εργασιακής καταπίεσης, τρομοκράτησης όσων διεκδικούν τα αυτονόητα και εξόντωσης όσων απειθαρχούν θα πληθαίνουν. Σε ό,τι μας αφορά», καταλήγουν, «τη μάχη αυτή θα τη δώσουμε με κάθε μέσο, δεν την επιλέξαμε, αλλά δεν μπορούμε και να τη χαρίσουμε. Δεν θα αφήσουμε κανέναν να μας εξοντώσει οικονομικά και ηθικά». 

Για το εργατικό δίκαιο η απαίτηση επιστροφής δεδουλευμένων που καταβλήθηκαν βάσει ασφαλιστικών μέτρων και δικαστικής απόφασης είναι πρωτοφανής και παράνομη.

Πέραν τούτου, όμως, γεννάται και ένα επιπλέον ερώτημα πολιτικής και ηθικής τάξεως: τι είδους τακτικές είναι αυτές που ακολουθούνται από τον κ. Ζερεφό; Είναι δυνατόν ένα ίδρυμα όπως η Ακαδημία Αθηνών να κινείται με τέτοιο εκδικητικό μένος και αναλγησία απέναντι σε εργαζόμενους που επί χρόνια υπηρέτησαν στη Βιβλιοθήκη της;