Οι περισσότεροι από τους ορεινούς παγετώνες του κόσμου – απομεινάρια της τελευταίας εποχής των παγετώνων – υποχωρούν λόγω της κλιματικής αλλαγής. Αλλά εκείνοι στις Ευρωπαϊκές Άλπεις είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι επειδή είναι μικρότεροι με σχετικά μικρή κάλυψη πάγου.
Οι παγετώνες των Άλπεων αναμένεται να σημειώσουν τις υψηλότερες απώλειες μάζας τους σε τουλάχιστον 60 χρόνια τήρησης αρχείων, καθώς οι θερμοκρασίες στις Άλπεις αυξάνονται κατά περίπου 0,3 βαθμούς Κελσίου ανά δεκαετία, με σχεδόν διπλάσιο ρυθμό από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Ένας παγετώνας που λιώνει στις Άλπεις έχει μετατοπίσει τα σύνορα μεταξύ Ελβετίας και Ιταλίας, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την τοποθεσία ενός ιταλικού ορεινού καταφυγίου. Τα σύνορα εκτείνονται κατά μήκος ενός τμήματος αποστράγγισης – το σημείο στο οποίο το λιωμένο χιόνι θα τρέξει από κάθε πλευρά του βουνού προς την μία ή την άλλη χώρα.
Όμως η υποχώρηση του παγετώνα Theodul σημαίνει ότι η λεκάνη απορροής έχει παρεισφρήσει προς το Rifugio Guide del Cervino, ένα καταφύγιο για τους επισκέπτες κοντά στην κορυφή Testa Grigia των 3.480 μέτρων – και σταδιακά μετακινείται κάτω από το κτίριο.
Όταν το καταφύγιο χτίστηκε σε μια βραχώδη προεξοχή το 1984, τα 40 κρεβάτια και τα μακριά ξύλινα τραπέζια του βρίσκονταν εξ ολοκλήρου στην ιταλική επικράτεια. Αλλά τώρα τα δύο τρίτα του καταφυγίου, συμπεριλαμβανομένων των περισσότερων κλινών και του εστιατορίου, βρίσκονται τεχνικά στη νότια Ελβετία.
Το ζήτημα έχει έρθει στο προσκήνιο επειδή η περιοχή, η οποία βασίζεται στον τουρισμό, βρίσκεται στην κορυφή ενός από τα μεγαλύτερα χιονοδρομικά κέντρα του κόσμου, όπου λίγα μέτρα μακριά κατασκευάζεται ένας σταθμός τελεφερίκ.
Διπλωματικές διαπραγματεύσεις για την επίλυση του ζητήματος ξεκίνησαν το 2018 και ολοκληρώθηκαν με συμβιβασμό πέρυσι, αλλά οι λεπτομέρειες παραμένουν μυστικές. Η συμφωνία που σφυρηλατήθηκε στη Φλωρεντία τον Νοέμβριο του 2021 θα αποκαλυφθεί μόνο όταν επικυρωθεί από την ελβετική κυβέρνηση, κάτι που δεν θα συμβεί πριν από το 2023.
Ενώ το αποτέλεσμα παραμένει μυστικό, ο επιστάτης του καταφυγίου, ο 51χρονος Λούτσιο Τρούκο, έχει ενημερωθεί ότι θα παραμείνει σε ιταλικό έδαφος. «Το καταφύγιο παραμένει ιταλικό γιατί ήμασταν πάντα Ιταλοί», δήλωσε. «Το μενού είναι ιταλικό, το κρασί είναι ιταλικό και οι φόροι είναι ιταλικοί».
Από τον περασμένο χειμώνα, ο οποίος έφερε σχετικά λίγες χιονοπτώσεις, οι Άλπεις έχουν βιώσει δύο μεγάλους καύσωνες στις αρχές του καλοκαιριού, συμπεριλαμβανομένου ενός τον Ιούλιο που σημαδεύτηκε από θερμοκρασίες κοντά στους 30 βαθμούς Κελσίου στο ελβετικό ορεινό χωριό Ζερμάτ.
Κατά τη διάρκεια αυτού του καύσωνα, το υψόμετρο στο οποίο πάγωσε το νερό μετρήθηκε σε ύψος-ρεκόρ 5.184 μέτρων, σε σύγκριση με το κανονικό καλοκαιρινό επίπεδο μεταξύ 3.000 και 3.500 μέτρων.
Εάν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίσουν να αυξάνονται, οι παγετώνες των Άλπεων αναμένεται να χάσουν περισσότερο από το 80% της τρέχουσας μάζας τους έως το 2100. Πολλοί θα εξαφανιστούν ανεξάρτητα από οποιαδήποτε μέτρα για την μείωση των εκπομπών, χάρη στην υπερθέρμανση του πλανήτη λόγω των προηγούμενων εκπομπών, σύμφωνα με έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή από το 2019.
Ωστόσο, η δεινή κατάσταση φέτος εγείρει ανησυχίες ότι οι παγετώνες των Άλπεων ενδέχεται να εξαφανιστούν νωρίτερα από ό,τι αναμενόταν. «Βλέπουμε τα αποτελέσματα των μοντέλων που αναμένονται μερικές δεκαετίες στο μέλλον να συμβαίνουν τώρα», δήλωσε ο Ματίας Χας, επικεφαλής του Ελβετικού Παρατηρητηρίου Παγετώνων (GLAMOS). «Δεν περίμενα να δω μια τόσο ακραία χρονιά τόσο νωρίς στον αιώνα».
