Είχαμε γράψει σε αυτό το σάιτ τον Μάρτιο για την – όχι και πολύ βάσιμη όπως προέκυψε – βεβαιότητα του διοικητή της ΤτΕ κ. Γιάννη Στουρνάρα, περί ανθεκτικότητας των Ελληνικών νοικοκυριών στην ακρίβεια. Είχαμε σημειώσει μεταξύ άλλων πως η αύξηση των καταθέσεων συνολικά, δεν σήμαινε και την αύξησή τους οριζόντια: το 1,8% των καταθετών στην Ελλάδα κατείχε πάνω από το 50% των καταθέσεων, ενώ στο 80% των Ελλήνων, σύμφωνα με έρευνες, δεν περίσσευε ευρώ για να αποταμιεύσει.

Φανταστείτε λοιπόν την έκπληξή μας όταν διαβάσαμε αυτές τις ημέρες ότι οι Έλληνες είναι πλούσιοι. Δεν ήταν μόνο τίτλοι όπως αυτός:

ή άλλοι ανάλογοι από μικρές ή περιφερειακές διαδικτυακές εκδόσεις (που πάντως διακινήθηκαν στα ΜΚΔ), αλλά πηγές σαφώς εγκυρότερες. Μάλλον η αρχική οικοδόμηση της παρερμηνείας ξεκίνησε από το New Money το οποίο ισχυριζόταν προχθές τα εξής:

Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ):

• Το 41% με 42% των φυσικών προσώπων διαθέτει καταθέσεις μεταξύ 5.000 ευρώ και 50.000 ευρώ.

• Το 23% με 24% από 100.000 ευρώ έως 500.000 ευρώ.

• Το 19% – 20% από 50.000 ευρώ έως 100.000 ευρώ και μόλις

• Το 6% διαθέτει ποσά άνω των 500.000 ευρώ

Εδώ θα κάνω μια μικρή παράκαμψη από τη διδακτική μου εμπειρία: Είχα μαθητές και φοιτητές κατά καιρούς που έλυναν ασκήσεις καταλήγοντας σε διάφορα εξωφρενικά αποτελέσματα: ο Ήλιος ήταν στα 6 χιλιόμετρα από τη Γη, τα ηλεκτρόνια ζύγιζαν μερικά γραμμάρια το καθένα, η πυκνότητα του μολύβδου ήταν δυο τάξεις μεγέθους μικρότερη από εκείνη του νερού κ.ο.κ. Κοινό στοιχείο αυτών των ατυχών απαντήσεων ήταν η ποσοτική τυφλότητα: η αδυναμία να μεταφράσει κανείς τα μεγέθη του συστήματος που έλυνε στο χαρτί, σε εμπειρικά γνώριμες ποσότητες.

Αυτή λοιπόν η ποσοτική τυφλότητα δεν αφήνει τον αρθρογράφο να δει το εξωφρενικό της εκτίμησης πως το 50% των «φυσικών προσώπων» έχει καταθέσεις πάνω από 50k€ (ΝΒ: το διάβασαν και αυτό λάθος οι δευτερογενείς πηγές). Την παρεξήγηση του New Money ακολούθησε – μερικώς – και ο Οικονομικός Ταχυδρόμος σε στήλη του, παρότι το ρεπορτάζ του, τον Μάιο, απέφυγε αυτές τις παρερμηνευτικές κακοτοπιές και εστίασε στο ουσιώδες. Πέραν του ό,τι θα πρέπει να ζει κανείς στην Εκάλη για να έχει μια τέτοια εντύπωση για τις οικονομικές δυνατότητες των συμπολιτών του, γεννάται και το ερώτημα τι θα πει «φυσικά πρόσωπα»: όχι αυτό που φαίνεται πως σημαίνει πάντως. Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος αφορούν ιδιωτικές καταθέσεις στις οποίες συμπεριλαμβάνονται επιχειρηματικές καταθέσεις αυτοαπασχολούμενων. Για να δούμε πού πήγε στραβά όλο αυτό θα πρέπει να ανατρέξουμε στην πηγή, στην Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, της ΤτΕ τον Μάιο του 2022…

Γράφει η έκθεση λοιπόν στην σελίδα 124:

Όσον αφορά την ποσοστιαία σύνθεση των καταθέσεων φυσικών προσώπων με βάση το υπόλοιπο του λογαριασμού, παρατηρούνται στο σύνολο των τραπεζών σχετικά μικρές διακυμάνσεις διαχρονικά: το μεγαλύτερο μερίδιο στις καταθέσεις των φυσικών προσώπων στο τραπεζικό σύστημα έχει η κατηγορία υπολοίπου 5.000-50.000 ευρώ, η οποία αντιπροσωπεύει από το 2015 σχεδόν σταθερό ποσοστό, κυμαίνεται γύρω στο 41%-42%…

Η δεύτερη σε σημασία κατηγορία αφορά τους λογαριασμούς ύψους 100.000-500.000 ευρώ, με ποσοστό που κυμαίνεται γύρω στο 23-24%, και ακολουθεί η κατηγορία 50.000-100.000 ευρώ με 19%-20%. H χαμηλότερη κατηγορία λογαριασμών, κάτω των 5.000 ευρώ, αντιπροσωπεύει το 9-10% του συνόλου των καταθέσεων των φυσικών προσώπων, ενώ οι κατηγορίες άνω των 500.000 ευρώ αντιπροσωπεύουν γύρω στο 6% του συνόλου.

Και μόνον επειδή ο τομέας των φυσικών προσώπων περιλαμβάνει, εκτός από τα νοικοκυριά, τους
ελεύθερους επαγγελματίες και τις ατομικές επιχειρήσεις, εικάζεται ότι ένα τμήμα των εν λόγω
καταθέσεων είναι δυνατόν να αφορά λογαριασμούς που χρησιμοποιούνται ως κεφάλαια κίνηση

Το 41-42% λοιπόν στην κατηγορία καταθέσεων μεταξύ 5-50.000 € αφορά αθροιστικά το ποσοστό των καταθέσεων αυτού του μεγέθους ως ποσοστό των συνολικών καταθέσεων, όχι ως ποσοστό των καταθετών. Οι καταθέτες άλλωστε δεν αντιστοιχούν ένας προς ένα σε λογαριασμούς μια και ένας καταθέτης μπορεί να έχει πάνω από έναν: περίπου 9-10 εκατομμύρια καταθέτες, λέει το Capital σε ένα διαφωτιστικότατο προφίλ του Έλληνα καταθέτη, κατέχουν κοντά 36 εκατομμύρια λογαριασμούς. Ομοίως και με τις άλλες κατηγορίες. Τι γίνεται όμως με τον αριθμό των καταθετών, τα πραγματικά δεδομένα της κατανομής των καταθέσεων στην Ελλάδα. Ο συνυπολογισμός των αυτοαπασχολουμένων στην εξίσωση, αλλά και η απουσία στοιχείων για καταθέσεις ανά ΑΦΜ, οδήγησαν την ΤτΕ να κάνει στην ίδια έκθεση [σ. 125] εκτιμήσεις – που επιβεβαιώνουν όσα γράφαμε για την αστοχία των εκτιμήσεων του διοικητή της:

… με βάση [μια πρόχειρη εκτίμηση της ΤτΕ] προκύπτει ότι το Δεκέμβριο του 2021 η κατηγορία λογαριασμών μέχρι 5 χιλ. ευρώ μπορεί να περιλάμβανε πάνω από 4,5 εκατ. λογαριασμούς, η κατηγορία 5 χιλ.-50 χιλ. ευρώ μπορεί να περιλάμβανε 2 εκατ. λογαριασμούς, η κατηγορία 50 χιλ.-100 χιλ. ευρώ 360 χιλιάδες λογαριασμούς, η κατηγορία 100 χιλ.-500 χιλ. ευρώ 110 χιλιάδες λογαριασμούς, η κατηγορία 500 χιλ.-1 εκατ. ευρώ 5.200 λογαριασμούς, η κατηγορία 1 εκατ.-5 εκατ. ευρώ 1.300 περίπου λογαριασμούς, η κατηγορία 5 εκατ.-10 εκατ. ευρώ περίπου 80 λογαριασμούς και η υψηλότερη κατηγορία, άνω των 10 εκατ. ευρώ, μπορεί να περιλάμβανε κατά το μέγιστο 84 λογαριασμούς.

(Σημειώστε πως και αυτά τα νούμερα δεν αθροίζονται ούτε στον αριθμό των δυνητικών καταθετών, ούτε στον αριθμό των νοικοκυριών. Με βαση αυτά πάντως, το 70% των καταθετών έχει κάτω από 5000€ καταθέσεις)

Η έκθεση της ΤτΕ προσθέτει πως σύμφωνα με την Household Finance and Consumption Survey της ΕΚΤ το 2018, είχε υπολογιστεί πως μόνο το 39% των νοικοκυριών είχε τη δυνατότητα να αποταμιεύσει, ενώ η διάμεση αξία κατάθεσης (το ποσό κάτω από το οποίο βρίσκονται οι μισές καταθέσεις, και πάνω από το οποίο οι άλλες μισές) ήταν μόλις 1000€. Σημειώνει δε πως η αντίστοιχη διάμεση αξία λογαριασμού καταθέσεων των αμερικανικών νοικοκυριών υπολογίζονταν στα 5.300 δολάρια – ένα καλό μέτρο σύγκρισης για να καταλάβουμε πόσο εξωφρενικός ηταν ο ισχυρισμός για διάμεση αξία λογαριασμών στην Ελλάδα δέκα φορές πάνω από την Αμερική….

Τι όμως συνέβη μέχρι τον Δεκέμβρη του 2021; Τα δεδομένα τα δίνει ο παρακάτω πίνακας της ΤτΕ [σ.127]:

Βλέπουμε πως η αύξηση από το ’20 (γιατί το ’21 υπήρξε μείωση) των καταθέσεων του 70+% των Ελληνικών νοικοκυριών ήταν κάτω από τον πληθωρισμό του 2021. Αντί να αυγατίζουν τα λεφτά τους και να πλουτίζουν οι «πάμπλουτοι Έλληνες», στην πλειονότητά τους είδαν τις λιγοστές καταθέσεις τους να χάνουν σε αγοραστική αξία…

Σημειώστε παράλληλα πως – σε συνέχεια αυτών που γράφαμε τον Μάρτιο – οι ανεξόφλητοι λογαριασμοί ενέργειας έφτασαν το 1 δισ. Ευρώ, ενώ οι ληξιπρόθεσμες οφειλές στην εφορία στο πρώτο πεντάμηνο του 2022 αυξήθηκαν κατά 4 δισ € (5,7 δισ. € είχαν αυξηθεί όπως γράψαμε τον Μάρτιο, μέσα στο 2021).

Υποψιαζόμαστε πως αυτή η σπουδή να επινοηθούν φανταστικά θετικά οικονομικά νέα, έχει να κάνει με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση και την διασκέδαση των ανησυχιών του κόσμου για τον πολύ δύσκολο χειμώνα που έρχεται. Εκτιμάμε όμως πως μάλλον θα εξοργίσει η «είδηση» αυτή παρά θα ανακουφίσει.

^{Photo by Marek Studzinski on UnsplashPhoto by Shane on Unsplash}