Έντονη ανησυχία για το ενδεχόμενο εκ νέου βύθισης της χώρας στην αστάθεια και την επανάληψη της «ταινίας τρόμου Grexit» εκφράζει ο διεθνής Τύπος, αυτή τη φορά μέσω δημοσιεύματος στον ιστότοπο του ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters το οποίο υπογράφει ο δημοσιογράφος Hugo Dixon. Ορμώμενος από το σκάνδαλο υποκλοπών το οποίο αποτελεί επί σειρά ημερών αντικείμενο συζήτησης σε διεθνές και εγχώριο επίπεδο, ο δημοσιογράφος βάζει στο κάδρο το ζήτημα οικονομικής αστάθειας που αναμένεται να αναδειχθεί λόγω των εσφαλμένων πρακτικών της κυβέρνησης Μητσοτάκη, με φόντο τις επικείμενες εκλογές.
*To άρθρο μεταφράστηκε αυτούσιο από τον ιστότοπο του ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters όπου δημοσιεύτηκε αρχικά:
Έχουν περάσει μόλις λίγα χρόνια από το φινάλε της ταινίας τρόμου Grexit. Δυστυχώς όμως, οι πιστωτές, οι επενδυτές και οι σύμμαχοι της Ελλάδας πρέπει να αρχίσουν να ανησυχούν και πάλι για τη χώρα. Ένα σκάνδαλο υποκλοπών απειλεί την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και παρατείνει την πολιτική αστάθεια. Δεν πρόκειται για επανάληψη της κρίσης που απείλησε να εκδιώξει την Ελλάδα από το ευρώ, όμως το υψηλό έλλειμμα και το χρέος του κράτους (189% του ΑΕΠ) προκαλούν ανησυχία σε μια εποχή που οι τιμές της ενέργειας ανεβαίνουν και τα επιτόκια αυξάνονται.
Νωρίτερα αυτόν το μήνα ο ηγέτης του ΠΑΣΟΚ, ενός από τα κόμματα της ελληνικής αντιπολίτευσης, κατηγόρησε την υπηρεσία πληροφοριών της χώρας για παρακολούθηση του τηλεφώνου του, ενώ είχε προηγηθεί μια ανεπιτυχής προσπάθεια μόλυνσης της συσκευής του με το κατασκοπευτικό λογισμικό Predator, από άγνωστη πηγή.
Ο Κ. Μητσοτάκης, αρχηγός του κεντροδεξιού κόμματος της Νέας Δημοκρατίας, δήλωσε ότι δεν γνώριζε για την παρακολούθηση του τηλεφώνου και πως δεν θα την ενέκρινε είχε πληροφορηθεί σχετικά. Απομάκρυνε τον επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών, ενώ παραιτήθηκε επίσης ο Γενικός Γραμματέας της κυβέρνησης και ανιψιός του Κ. Μητσοτάκη, στον οποίο υπάγεται η υπηρεσία. Η κυβέρνηση αρνείται ότι αγόρασε ή χρησιμοποίησε το Predator. Παρ’ όλα αυτά, το ελληνικό κοινοβούλιο συνήλθε εκ νέου για να συζητήσει σήμερα το θέμα.
Πολιτική αστάθεια
Παρά την σταθερή πλειοψηφία που έχει ο Κ. Μητσοτάκης, οφείλει να προκηρύξει εκλογές το αργότερο μέχρι τον Αύγουστο του 2023, οι οποίες θα διεξαχθούν με αναλογική, με αποτέλεσμα κανένα κόμμα να μην αποκτήσει συνολική πλειοψηφία. Στη συνέχεια θα διενεργηθούν δεύτερες εκλογές, βάσει νέου νόμου, οι οποίες θα δώσουν στο πρώτο κόμμα μεγάλο αριθμητικό μπόνους βουλευτών.
Το προηγούμενο διάστημα, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι ο Κ. Μητσοτάκης θα κέρδιζε την πλειοψηφία σε αυτές τις δεύτερες εκλογές ή θα πλησίαζε πολύ κοντά. Μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου των υποκλοπών, όμως, αυτό δεν φαίνεται πλέον πιθανό Επιπλέον, θα του είναι δύσκολο να σχηματίσει συνασπισμό, καθώς ο προφανής εταίρος του, το ΠΑΣΟΚ, το κεντροαριστερό κόμμα ο ηγέτης του οποίου παρακολουθούταν μέσω του τηλεφώνου του, θα είναι εξαιρετικά απρόθυμο να συνταχθεί με τον Μητσοτάκη.
Την ίδια ώρα, ο σχηματισμός συνασπισμού διαφαίνεται δύσκολος και για το μεγαλύτερο κόμμα της ελληνικής αντιπολίτευσης, τον αριστερό ΣΥΡΙΖΑ. Αν και θα προσπαθήσει να προχωρήσει σε μια συμφωνία με το ΠΑΣΟΚ, οι δύο παρατάξεις πιθανότατα δεν θα έχουν πλειοψηφία. Ενδεχομένως να μπορέσουν να την αποκτήσουν μόνο μέσω ενός ευφάνταστου συνασπισμού που θα περιλαμβάνει τους κομμουνιστές και την ακροδεξιά.
Υπάρχουν και άλλες εκδοχές: Η Νέα Δημοκρατία θα μπορούσε να αντικαταστήσει τον Κ. Μητσοτάκη με έναν ηγέτη πιο ελκυστικό για το ΠΑΣΟΚ. Ένα άλλο ενδεχόμενο είναι τα ελληνικά κόμματα να σχηματίσουν έναν μεγάλο συνασπισμό, με επικεφαλής έναν τεχνοκράτη. Αλλά κανένα από τα σενάρια δεν προμηνύει κάποια σταθερότητα. Εν τω μεταξύ, πολλά ερωτήματα σχετικά με το σκάνδαλο παραμένουν αναπάντητα. Σε περίπτωση που προκύψουν περαιτέρω επιζήμιες αποκαλύψεις, ο Κ. Μητσοτάκης ενδεχομένως να δυσκολευτεί να παραμείνει στην εξουσία μέχρι τις εκλογές.
Υψηλές προσδοκίες
Οι επενδυτές και οι σύμμαχοι της Ελλάδας ήταν γενικά ενθουσιασμένοι με την πρωθυπουργία του Μητσοτάκη. Η φιλοεπιχειρηματική του προσέγγιση και η υπόσχεσή του να εκσυγχρονίσει τη χώρα προσέλκυσαν κεφάλαια και η υπόσχεσή του να εφαρμόσει μια υγιή δημοσιονομική πολιτική καθησύχασε την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία κατέχει τη μερίδα του λέοντος του τεράστιου χρέους της χώρας. Διαχειρίστηκε καλά την πανδημία, προώθησε την ψηφιοποίηση της κυβέρνησης και έλαβε μέτρα για την απαλλαγή της οικονομίας από τον άνθρακα. Και η σταθερή γραμμή του κατά της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία απέσπασε επαίνους όχι μόνο από άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες αλλά και από την Ουάσινγκτον. Εκφώνησε μάλιστα ομιλία σε κοινή συνεδρίαση του αμερικανικού Κογκρέσου.
Υπάρχουν όμως και σκιές. Ο Κ. Μητσοτάκης δεν φάνηκε να ενδιαφέρεται τρομερά για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Καθάρισε επί της ουσίας το μητρώο πολλών χρηματιστών που κατηγορήθηκαν για καταχρήσεις και έδωσε κάτι που ισοδυναμούσε με αμνηστία σε μεγάλους φοροφυγάδες. Επίσης, συγκέντρωσε γύρω του την εξουσία, τροποποιώντας τον νόμο ώστε η εθνική υπηρεσία πληροφοριών να αναφέρεται στο γραφείο του.
Ταυτόχρονα, η δημοσιονομική πολιτική ήταν πιο χαλαρή από ό,τι θα περίμενε κανείς για μια χώρα που είχε πρόσφατα περάσει μια επιθανάτια εμπειρία. Η κυβέρνηση μοίρασε πολλά χρήματα για τη στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ξόδεψε επίσης μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ για να αμβλύνει τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης για καταναλωτές και επιχειρήσεις, σύμφωνα με το Bruegel, το think tank με έδρα τις Βρυξέλλες. Η κυβέρνηση οδεύει προς την εμφάνιση πρωτογενούς ελλείμματος (πριν από τις πληρωμές τόκων) περίπου 3,5% του ΑΕΠ φέτος, σύμφωνα με τη Μιράντα Ξαφά, Ελληνίδα οικονομολόγο.
Λαϊκισμός προ των πυλών
Μια νέα κυβέρνηση φαίνεται πιθανό να είναι λιγότερο φιλοεπιχειρηματική από τη σημερινή. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος ο Κ. Μητσοτάκης να προχωρήσει στη λήψη μέτρων με λαϊκιστικό πρόσημο σε μια προσπάθεια να κρατηθεί στην εξουσία, κυρίως δαπανώντας ακόμη περισσότερα χρήματα για να περιορίσει το κόστος στους λογαριασμούς ενέργειας.. Καθώς οι εκλογικές διαδικασίες διαδέχονται η μία την άλλη, τα άλλα κόμματα θα έχουν το κίνητρο να υποσχεθούν περισσότερες δημόσιες δαπάνες.
Οι πιστωτές της Ελλάδας θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι αυτό δεν έχει μεγάλη σημασία. Το χρέος της χώρας αναδιαρθρώθηκε στο πλαίσιο των προγραμμάτων διάσωσης και δεν χρειάζεται να αποπληρώσει το κεφάλαιο ή τους τόκους του χρέους που οφείλει στην ΕΕ μέχρι το 2033. Επιπλέον, αν και το χρέος αυξάνεται, ο συνδυασμός του πληθωρισμού και της οικονομικής ανάπτυξης σημαίνει ότι το βάρος έχει συρρικνωθεί ως ποσοστό του ΑΕΠ: το πρώτο τρίμηνο του έτους ο λόγος μειώθηκε κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες.
Εν τω μεταξύ, η ΕΕ μπορεί κάλλιστα να αποφύγει τις τριβές με την Ελλάδα, δεδομένης της γεωπολιτικής και οικονομικής κρίσης που διέρχεται η Ευρώπη. Έχει ήδη αναστείλει τους δημοσιονομικούς κανόνες του μπλοκ, οι οποίοι υποτίθεται ότι διατηρούν το εθνικό χρέος και τα ελλείμματα υπό έλεγχο, και ανησυχεί πολύ περισσότερο για την αστάθεια στην Ιταλία μετά την πτώση της κυβέρνησης του Μάριο Ντράγκι.
Αν και τα παραπάνω θωρακίζουν την Ελλάδα βραχυπρόθεσμα, μπορεί να αποδειχθούν ανεπαρκή εάν υπάρξει μια παρατεταμένη περίοδος αστάθειας. Εξάλλου, η κυβέρνηση εξακολουθεί να χρειάζεται να χρηματοδοτήσει το συνεχιζόμενο έλλειμμά της, ενώ από το 2033 ο λογαριασμός της για αποπληρωμές και τόκους θα εκτοξευθεί απότομα.
Υπάρχουν ήδη ενδείξεις ότι οι επενδυτές αρχίζουν να ανησυχούν. Το πρωί της Παρασκευής, τα ελληνικά 10ετή κρατικά ομόλογα σημείωσαν απόδοση 3,9%, αυξημένη κατά 93 μονάδες βάσης τον τελευταίο μήνα και 256 μονάδες βάσης υψηλότερα από τα αντίστοιχα γερμανικά ομόλογα. Ενώ οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων αυξάνονται σε όλο τον κόσμο, οι αποδόσεις του ελληνικού χρέους αυξήθηκαν πρόσφατα ταχύτερα ακόμη και από αυτές της Ιταλίας, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 34 μονάδες βάσης στο 3,6% τον τελευταίο μήνα.
Επιπλέον, όταν η γεωπολιτική και η ενεργειακή κρίση ξεπεραστούν, η ΕΕ μπορεί να μην είναι τόσο πρόθυμη να κάνει τα στραβά μάτια σε ό,τι συμβαίνει στην Αθήνα. Την περασμένη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τερμάτισε την “ενισχυμένη εποπτεία” της ελληνικής οικονομίας, με το σκεπτικό ότι η χώρα έχει επιτέλους ξεπεράσει τις δυσκολίες και βρίσκεται εκτός κινδύνου. Αυτή είναι μια απόφαση για την οποία ενδεχομένως τελικά να μετανιώσει.
Επιμέλεια κειμένου: Χριστίνα Χελά
