Πλήρης ημερών, έφυγε χθες από τη ζωή στα 91 του χρόνια ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, και βραβευμένος με το Νόμπελ Ειρήνης για τον ρόλο του στην ύφεση της σύγκρουσης Ανατολής-Δύσης, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ.
Έχοντας μικτή ρωσική και ουκρανική καταγωγή, ο Μιχαήλ Σεργκέγιεβιτς Γκορμπατσόφ γεννήθηκε στο Πριβόλνογιε του Κράι Σταυρούπολης σε μια φτωχή οικογένεια αγροτών, στις 2 Μαρτίου του 1931.
Σπούδασε στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας, από όπου πήρε το πτυχίο του το 1955. Μετακόμισε στη Σταυρούπολη, όπου εργάστηκε για την τοπική Κομσομόλ. Διορίστηκε Γραμματέας της Περιφερειακής Επιτροπής της Σταυρούπολης το 1970. Το 1974 μετακόμισε στη Μόσχα για να γίνει ο Πρώτος Γραμματέας του Ανωτάτου Σοβιέτ και το 1979 έγινε υποψήφιο μέλος του πολιτικού γραφείου του κόμματος.
Μέσα σε τρία χρόνια από τον θάνατο του Σοβιετικού ηγέτη Λεονίντ Μπρέζνιεφ και μετά τις σύντομες θητείες των Γιούρι Αντρόποφ και Κονσταντίν Τσερνιένκο, το πολιτικό γραφείο εξέλεξε τον Γκορμπατσόφ ως Γενικό Γραμματέα, ντε φάκτο επικεφαλής της κυβέρνησης, το 1985, σε ηλικία μόλις 54 ετών.
Αν και υποσχόταν τη διατήρηση του Σοβιετικού κράτους και της σοσιαλιστικής ιδεολογίας, ο Γκορμπατσόφ πίστευε στην ανάγκη για σημαντική μεταρρύθμιση, ιδιαίτερα μετά το ατύχημα του Τσερνομπίλ τον Απρίλιο του 1986 και προχώρησε σε μια σειρά οικονομικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων, γνωστές ως «περεστρόικα» ενώ εισήγαγε την πολιτική της «γκλάσνοστ», για τον ανοικτό διάλογο και τη διαφάνεια.
Ξεκίνησε στις συνόδους κορυφής με τον Αμερικανό πρόεδρο Ρόναλντ Ρέιγκαν για τον περιορισμό των πυρηνικών όπλων και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, μέσα από τις οποίες υπεγράφη, το 1987, η συνθήκη INF για την εξάλειψη των βαλλιστικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς.
Αποσύρθηκε από τον Σοβιετοαφγανικό Πόλεμο, το 1989, ενώ προχώρησε και στην εξομάλυνση των σχέσεων με την Κίνα έπειτα από 30 χρόνια.
Ήταν ο πρώτος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης που είπε πως το Τείχος του Βερολίνου θα πέσει όταν «εξαφανιστούν οι συνθήκες που το γέννησαν» και εκείνος που το είδε να πέφτει, τέσσερις μήνες μετά στις 9 Νοεμβρίου του 1989.
Το 1990 εξελέγη για πέντε χρόνια πρόεδρος της ΕΣΣΔ, θέση που δημιουργήθηκε για πρώτη φορά και στην πορεία του «συναντήθηκε» με τον Μπόρις Γέλτσιν που εξελέγη πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας έξι μήνες αργότερα.
Πολλοί Ρώσοι δεν συγχώρησαν ποτέ στον Γκορμπατσόφ την πολιτική στροφή που επέλεξε, θεωρώντας τον εκ των βασικών υπευθύνων για τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και κρίνοντας εκ των υστέρων πως η επακόλουθη υποβάθμιση του βιοτικού τους επιπέδου ήταν ένα «πολύ υψηλό τίμημα» που κλήθηκαν να πληρώσουν για τον φερόμενο ως «εκδημοκρατισμό».
Το πέρασμά του από την εξουσία της ΕΣΣΔ κράτησε μόλις έξι χρόνια, έως το 1991, αποδείχτηκαν, όμως, αρκετά για να αλλάξει η εικόνα της χώρας για πάντα, να έρθει πιο κοντά με τη Δύση, αλλά και για να έρθει το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης.
O Μιχαήλ Γκορμπατσόφ πέρασε τα τελευταία είκοσι χρόνια ουσιαστικά στο περιθώριο της πολιτικής ζωής, κάνοντας κάποιες φορές και επιλογές που προκάλεσαν από θυμηδία έως εκνευρισμό, όπως η περιβόητη διαφήμιση γνωστής αλυσίδας πίτσας.
Γκουτέρες και άλλα συλλυπητήρια μηνύματα – «Άλλαξε τον ρου της ιστορίας»
Ο γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών εξέφρασε τη «βαθιά θλίψη» του για τον θάνατο του τελευταίου ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, αποτίνοντας φόρο τιμής στον «απαράμιλλο ηγέτη» που «άλλαξε τον ρου της ιστορίας». «Έκανε περισσότερα από οποιονδήποτε για να έρθει με ειρηνικό τρόπο το τέλος του ψυχρού πολέμου», σημείωσε ο Αντόνιο Γκουτέρες σε δελτίο Τύπου που δημοσιοποιήθηκε από τις υπηρεσίες του, κρίνοντας πως «ο κόσμος έχασε έναν τεράστιο παγκόσμιο ηγέτη, δεσμευμένο στην πολυμερή συνεργασία, ακούραστο υπερασπιστή της ειρήνης».
Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζο Μπάιντεν, έκανε λόγο για έναν «σπάνιο ηγέτη». «Ως ηγέτης της ΕΣΣΔ, συνεργάστηκε με τον (αμερικανό τότε) πρόεδρο (Ρόναλντ) Ρέιγκαν για να μειωθούν τα πυρηνικά οπλοστάσια των δύο χωρών μας, προς μεγάλη ανακούφιση των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο που προσεύχονταν να τερματιστεί η κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών. Έπειτα από δεκαετίες βάρβαρης πολιτικής καταστολής, υιοθέτησε δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις», ανέφερε ο κ. Μπάιντεν στο δελτίο Τύπου που δημοσιοποιήθηκε από τις υπηρεσίες του. Επρόκειτο για ενέργειες ενός «σπάνιου ηγέτη», που είχε «τη φαντασία να δει ότι ένα άλλο μέλλον ήταν εφικτό και το θάρρος να διακινδυνεύσει όλη του την καριέρα για να το επιτύχει. Το αποτέλεσμα ήταν ένας ασφαλέστερος κόσμος και μεγαλύτερη ελευθερία για εκατομμύρια ανθρώπους», πρόσθεσε.
Το Ίδρυμα Ρέιγκαν από την πλευρά του ανέφερε μέσω Twitter πως «θρηνεί την απώλεια» του ηγέτη που «ήταν κάποτε πολιτικός αντίπαλος του Ρόναλντ Ρέιγκαν και κατέληξε να γίνει φίλος του».
Ο πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλαντίμιρ Πούτιν εξέφρασε τα «βαθιά συλλυπητήριά» του για τον θάνατο του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, όπως δήλωσε σήμερα ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου. «Ο Βλαντίμιρ Πούτιν εκφράζει τα βαθιά του συλλυπητήρια μετά τον θάνατο του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, πρόκειται να στείλει το πρωί συλλυπητήριο τηλεγράφημα στην οικογένεια και στους οικείους» του πρώην ηγέτη της ΕΣΣΔ, ανέφερε ο Ντμίτρι Πεσκόφ, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS.
Μακρόν: Έφυγε ένας «άνθρωπος της ειρήνης»
Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν απέτισε σήμερα φόρο τιμής στον τελευταίο ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης, τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ευχαριστώντας τον για την «δέσμευσή του στην ειρήνη στην Ευρώπη». Ο κ. Μακρόν εξήρε μέσω Twitter τη μνήμη αυτού του «ανθρώπου της ειρήνης οι επιλογές του οποίου άνοιξαν έναν δρόμο για την ελευθερία στους Ρώσους. Η δέσμευσή του στην ειρήνη στην Ευρώπη άλλαξε την κοινή μας ιστορία».
«Είναι μια κληρονομιά που δεν θα ξεχάσουμε. Αναπαύσου εν ειρήνη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ», έγραψε η πρόεδρος της Κομισιόν, πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο Twitter.
Τζόνσον: «Πάντα θαύμαζα το θάρρος και την ακεραιότητά του»
Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον εξήρε «το θάρρος και την ακεραιότητα» του τελευταίου ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, που πέθανε χθες Τρίτη, κρίνοντας πως η «ακούραστη δέσμευσή του να ανοίξει τη σοβιετική κοινωνία» παραμένει «παράδειγμα», έξι μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
«Με θλίβει που έμαθα για τον θάνατο του Γκορμπατσόφ. Πάντα θαύμαζα το θάρρος και την ακεραιότητα που έδειξε τερματίζοντας ειρηνικά τον ψυχρό πόλεμο», ανέφερε ο κ. Τζόνσον μέσω Twitter. «Την περίοδο της επίθεσης του (ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ) Πούτιν στην Ουκρανία, η ακούραστη δέσμευσή του στο άνοιγμα της σοβιετικής κοινωνίας παραμένει παράδειγμα για όλους μας».
