Παρά τη σύλληψη του δράστη της απόπειρας δολοφονίας της προέδρου της Γερουσίας (και πρώην προέδρου της Αργεντινής) Κριστίνας Κίρτσνερ και τα ερωτηματικά που γεννώνται για τα ελατήρια που ώθησαν τον Βραζιλιάνο φανατικό Χριστιανό και οπαδό της οπλοκατοχής Φερνάντου Αντρέ Σαμπάγκ Μοντιέλ, κανείς δεν μπορεί ν’ αρνηθεί πως η φιγούρα της αμφιλεγόμενης αυτής πολιτικού εξακολουθεί να διχάζει τη χώρα.
Δεν θα εκπλήσσει λοιπόν, αν αποδειχθεί ότι το κίνητρο που όπλισε το χέρι του Μοντιέλ ήταν το άσβεστο μίσος που προκαλεί η στάση και η διχαστική λαϊκιστική ρητορεία της Κίρτσνερ (που εν πολλοίς προβάλλεται ως η νέα Εβίτα Περόν) σε μεγάλη μερίδα της κοινωνίας. Εξάλλου, η επίθεση εκτελέστηκε έξω από την κατοικία της Κίρτσνερ, εν μέσω πλήθους φανατικών οπαδών της, που επί 5 ημέρες ξημεροβραδιάζεται σε ένδειξη συμπαράστασης στις νέες δικαστικές της περιπέτειες, δηλώνοντας πως «εάν πειράξουν την Κριστίνα, θα πάρουμε τα όπλα».
Την ίδια στιγμή που η χώρα βαδίζει ίσως ολόισια προς τη μεγαλύτερη οικονομική άβυσσο στην ιστορία της και βρίσκεται μόλις ένα βήμα πριν ακόμη μια χρεοκοπία, η αντιπρόεδρος (αλλά de facto Πρόεδρος) απασχολεί πάλι την πολιτική και δικαστική επικαιρότητα. Η πολύκροτη δίκη της ξεκίνησε με την κατηγορία ότι κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης της Αργεντινής από τον εκλιπόντα σύζυγό της Νέστορ Κίρτσνερ και από την ίδια (από το 2003 έως το 2015), στήθηκε ένα δίκτυο διαφθοράς που τα παράνομα έσοδά του έφθαναν τα 30 με 50 δισεκ. δολάρια, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του προέδρου των εμπειρογνωμόνων, Αλφρέδο Ποπρίτκι. Παράλληλα, ο παράγων Κίρτσνερ θεωρείται από ειδικούς και ως η βασική αιτία για τη ριζοσπαστικοποίηση της δεξιάς στην Αργεντινή, κατά τα πρότυπα των ΗΠΑ του Τραμπ ή της Βραζιλίας επί Μπολσονάρου (από τα σπάργανα ίσως της οποίας να προέρχεται και ο παρ’ ολίγον δολοφόνος της).
Η εικόνα που παρουσιάζει η χώρα και η οικονομία της σήμερα δεν δικαιώνει καμία από τις υποσχέσεις που είχε δώσει ο πρόεδρος Αλβέρτο Φερνάντες και η (ουσιαστικά κυβερνώσα) αντιπρόεδρος Κίρτσνερ. Τη στιγμή που ο πληθωρισμός κυμαίνεται μεταξύ 6,5-7% και με την κυβέρνηση να πελαγοδρομεί για το πώς θα τον συγκρατήσει, τη στιγμή μάλιστα που τα δάνεια του ΔΝΤ στραγγαλίζουν την όποια δυνατότητα για δημοσιονομικούς ελιγμούς, οι Αργεντινοί πληροφορούνται πως η αντιπρόεδρος έχει αυξήσει κατά 96% την περιουσία της (48,6 εκατ. δολάρια, από 16,4 το περασμένο έτος)– ενώ ο Φερνάντες την αύξησε σε 17 εκατ. και ο γιός της Μάσιμο Κίρτσνερ σε 253 εκατ. δολάρια!
Είναι φυσική λοιπόν η αμφιθυμία του κόσμου απέναντι σε μία ζάμπλουτη γυναίκα και τη δική του κατάσταση. Τη στιγμή μάλιστα που, σε αντίθεση με τον προηγούμενο πρόεδρο, τον αυτοδημιούργητο Μαουρίσιο Μάκρι, η ίδια είναι η αδιάψευστη απόδειξη του νεποτισμού και του καισαρισμού στην εξουσία της Αργεντινής, που σε γενικές γραμμές οφείλεται για την υποβάθμιση της χώρας και τη χρεοκοπία της. Απόδειξη του καισαρισμού αυτού ήταν και η αγέρωχα αλαζονική και απειλητική στάση της ίδιας της κυβέρνησης απέναντι στην πρόταση του δικαστή Ντιέγο Λουσιάνι για επιβολή 10ετούς κάθειρξης στην Κίρτσνερ για το σκάνδαλο διαφθοράς.
Ο ίδιος ο Φερνάντες εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία καυτηρίαζε ως «απαράδεκτη» και καταδίκαζε ανοικτά την πρόταση του δικαστή να εγκαλεί την αντιπρόεδρό του για «ανυπόστατες κατηγορίες». Και μάλιστα, ο Πρόεδρος προχώρησε σε ακόμη μία απαράδεκτη για το θεσμικό του αξίωμα δήλωση στη διάρκεια συνέντευξής του στο πρόγραμμα «A dos voces» (τρόπον τινά «Αντιλογίες»). Ούτε λίγο, ούτε πολύ ο Φερνάντες κούνησε προειδοποιητικά το δάκτυλο, λέγοντας «εύχομαι ο Λουσιάνι να μην έχει το τέλος και αυτοκτονήσει όπως ο δικαστής Αλβέρτο Νίσμαν», ο οποίος το 2015 είχε εγκαλέσει για εσχάτη προδοσία την Κίρτσνερ, για τη συμφωνία που είχε συνάψει με το Ιράν, το οποίο ήταν ο ηθικός αυτουργός για την επίθεση ενάντια σε εβραϊκή συναγωγή στο Μπουένος Άιρες.
Η δικαστική διαδικασία ενάντια στην Κίρτσνερ έδωσε λαβή στην ίδια να συσπειρώσει την παράταξή της γύρω από το πρόσωπό της και παράλληλα να εμφανιστεί ως «συμφιλιωτής» της χώρας, ζητώντας να γαληνεύσουν τα πνεύματα μπροστά από τους συγκεντρωμένους, εγγυώμενη την ενότητα της χώρας. Από την πρώτη στιγμή που ανακοινώθηκε η πρόταση του δικαστή, ομάδες αντικιρτσνεριστών είχαν προσεγγίσει την κατοικία της για να την αποδοκιμάσουν, ενώ οι οπαδοί της δημιουργούσαν έναν προστατευτικό και ηλεκτρισμένο για εκδίκηση κλοιό. Μία κατάσταση, που αριστοτεχνικά συδαύλιζε και η ίδια όλες αυτές τις ημέρες. Μάλιστα ο καισαρισμός της Κίρτσνερ έφτασε στο απόγειό του ακριβώς την ημέρα της απόπειρας: κήρυξε εθνική αργία την Παρασκευή αυτή ώστε να διευκολυνθεί ο λαός της Αργεντινής να διαδηλώσει τη στήριξή του στο πρόσωπό της ειρηνικά. Παράλληλα, πολλές δραστηριότητες της καθημερινότητας ανεστάλησαν, από πολιτικές εκδηλώσεις ίσαμε τα παιχνίδια του πρωταθλήματος ποδοσφαίρου.
Η νέα δικαστική περιπέτεια της Κίρτσνερ, ωστόσο, δεν είναι δυνατόν να καλύψει για πολύ καιρό την αδυσώπητη οικονομική πραγματικότητα, που αυτή είναι που διχάζει βαθιά την κοινωνία και τις εργατικές τάξεις και κυρίως αποτελεί τη θρυαλλίδα για την νέα «πάλη των τάξεων» και τις συγκρούσεις στους δρόμους, που συχνά φέρνουν αντιμέτωπους οπαδούς και αντιπάλους της. Οι πολίτες βλέπουν τον πληθωρισμό (που τον Ιούλιο έφθασε – το δυσθεώρητο για το καθεστώς λιτότητας στο οποίο ήδη βρίσκονται οι μισθοί – 7,4% και τώρα όλοι ευελπιστούν ότι τον Αύγουστο δεν θα ξεπεράσει το 6,5 και να φθάσει το 7%. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση προκειμένου να καταπολεμήσει το υψηλό επίπεδο του δείκτη τιμών καταναλωτή, δεν βρίσκει άλλη λύση από την «οικονομική ορθοδοξία». Αν και υπόσχεται ότι θα συνεχίσει το πρόγραμμα επιδοτήσεων σε νοικοκυριά και ευάλωτες ομάδες, βάση για το οικονομικό επιτελείο θα είναι και πάλι η διαβόητη δημοσιονομική «αυστηρότητα» και η άνοδος των επιτοκίων, τόσο από την Κεντρική Τράπεζα όσο και στις εκδόσεις ομολόγων του Δημοσίου, με τις οποίες ευελπιστούν πως θα αποκλείσουν την ανάγκη αναζήτησης για χρηματοδότηση για το υπόλοιπο του έτους. Το κυβερνών κόμμα απορρίπτει το ενδεχόμενο μείωσης του πληθωρισμού με το άνοιγμα της οικονομίας, με μείωση των δασμών που καθιστούν τις εισαγωγές φθηνότερες, ή με την τεχνητή πρόκληση ύφεσης. Οι υπεύθυνοι φρονούν πως το πρόβλημα αφορά καθαυτό το διώνυμο της προσφοράς και της ζήτησης και για το γεγονός αυτό ο νεοδιορισθείς υπουργός Οικονομικών, Σέρχιο Μάσα και η ομάδα του, κάλεσαν εκπροσώπους της βιομηχανίας τροφίμων, ποτών κλπ να αυξήσουν την παραγωγή τους για την εγχώρια αγορά και για εξαγωγές με αντάλλαγμα την εξασφάλιση ξένου συναλλάγματος για εισαγωγές.
Μπροστά στην αυξανόμενη αποδοκιμασία του πληθυσμού στην πολιτική της, η Κίρτσνερ -διά του Φερνάντες – δοκιμάζει να αναστρέψει το κλίμα ή τουλάχιστον να απαλλάξει τον κιρτσνερισμό από τις ευθύνες για την αβυσσαλέα πορεία της οικονομίας. Η πρόσφατη αντικατάσταση της ουλτρα-κιρτσνερικής Σιλβίνα Μπατάκις από τον Σέρχιο Μάσα, που μολονότι εξαιρετικά αντιδημοφιλής και άσχετος από οικονομικά, αναλαμβάνει εξόν από τα δημοσιονομικά και τη γεωργία και τις παραγωγικές επενδύσεις, αποδεικνύει την απελπιστική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η τωρινή κυβέρνηση. Η Κίρτσνερ, επιλέγοντας τον «τηγανίτα» (panqueque, γιατί αλλάζει συχνά πολιτικο-κομματικό «κουστούμι») Μάσα επιχειρεί να πείσει τον διεθνή παράγοντα ότι μπορεί να διαχειριστεί το χρέος των 44 δισεκ. δολαρίων στο ΔΝΤ. Ουσιαστικά ζητεί πίστωση χρόνου και καλύτερες συνθήκες αποπληρωμής, δεδομένου ότι οι διεθνείς παίκτες υποδέχθηκαν σκυθρωπά τον διορισμό της πιστής κιρτσνερικής Μπατάκις: για πρώτη φορά η ισοτιμία του τοπικού νομίσματος προς το δολάριο έφθασε τα 330 πέσος, από 40 που βρισκόταν πριν μόλις τρία χρόνια.
Ο Μάσα έχει εκτός από το χρέος να διαχειριστεί και τη χείριστη σχέση -οιωνεί ανοικτή σύγκρουση – που έχει δημιουργηθεί ανάμεσα στην κιρτσνερική προεδρία και τους αγρότες (ιδιαίτερα τους παραγωγούς σόγιας), αλλά και με τον επιχειρηματικό κόσμο. Η λαϊκιστική τακτική της Κίρτσνερ παρουσιάζει τις δύο τούτες κοινωνικο-παραγωγικές ομάδες ως εκμεταλλευτές του λαού και τους κατηγορεί ότι μεταφέρουν τα τεράστια κέρδη τους στο εξωτερικό.
Σε μία εποχή που η αριστερή προσέγγιση στην ήπειρο (βλέπε τη Χιλή του Μπόριτς και την Κολομβία του Πέτρο) μεταβάλλει τον ακραιφνή λαϊκιστικό χαρακτήρα της , στοχεύοντας στην ενότητα και την προσέγγιση, αντί για τον διχασμό «καλού-κακού», η παρωχημένη τακτική της Κίρτσνερ, ανάλογη και άλλων λαϊκιστών στην ήπειρο, οδηγεί για άλλη μία φορά την Αργεντινή από μια δυνητικά παγκόσμια οικονομική δύναμη σε μια από τις φτωχότερες χώρες στη Γη μέσα από μια σειρά από οικονομικές χρεοκοπίες που έχουν φτάσει τώρα τις δέκα.
Η πορεία της οικονομίας θα αποδεχθεί η «Λυδία Λίθος» για την πολιτική της Κίρτσνερ, η οποία καίτοι δηλώνει φιλολαϊκή, ακολουθεί μία πολιτική λιτότητας. Στην οικονομική ομάδα της, συνεχίζουν να απορρίπτουν ότι οι τιμές καθορίζονται από την ισοτιμία με το δολάριο και το γεγονός ότι οι εισαγωγές πληρώνονται σε αυτό το νόμισμα. Άξονας για τη μείωση της υψηλής ισοτιμίας του με το πέσο, πιστεύουν πως είναι η συσσώρευση κρατικών αποθεματικών. Συσσώρευση που δεν θα επιτευχθεί όμως μέσα από μία υποτίμηση ή αλλαγή της ισοτιμίας, καθώς εκεί και στη συνέπεια της μείωσης των εισοδημάτων προσκρούει ο λαϊκίστικος τόνος στην πολιτική της Κίρτσνερ.
Συνεπώς, ο μόνος δρόμος είναι να συνεχιστούν οι επίπονες διαπραγματεύσεις στο εσωτερικό για παροχή κινήτρων στον τομέα των εξαγωγών, όπως η σόγια ή τα ορυκτά. Σε περίπτωση που δεν υπάρξει συμφωνία με τους αγρότες, η κυβέρνηση θα χρειασθεί να περιμένει πότε αυτοί θα πουλήσουν και θα αρχίσουν να αγοράζουν προμήθειες για την επόμενη σοδειά σιταριού τον Δεκέμβριο. Επίσης η κυβέρνηση ποντάρει στους περιορισμούς στις εισαγωγές ειδών πολυτελείας, όπως ουίσκι ή πολυτελή αεροσκάφη. Παράλληλα, εντελώς αντιφατικά η κυβέρνηση θριαμβολογεί για τις αγορές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις Ηνωμένες Πολιτείες ή το Κατάρ τον Αύγουστο, όταν αυτό ακρίβυνε λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Ο μόνος «ασφαλής» δρόμος για να επιτευχθούν επομένως τα αποθέματα είναι να αναζητηθούν δάνεια. Ο Μάσα ανακοίνωσε ότι διαπραγματεύεται με τρεις τράπεζες, μια βορειοαμερικανική, μια ευρωπαϊκή και μια ασιατική, για ένα δάνειο repo, που συνεπάγεται υψηλό επιτόκιο και ουσιαστικές εγγυήσεις. Το 2015, η κυβέρνηση του Μάκρι είχε επικριθεί γιατί συνήψε δάνειο repo με επιτόκιο 7%. Τώρα το επιτόκιο μπορεί να είναι υψηλότερο και οι εγγυήσεις, ισοδύναμες με ομόλογα για περισσότερο από τέσσερις φορές την αξία δανεισμού. Εν τούτοις, όπως και το 2015, ένα τέτοιο ομολογιακό δάνειο θα ήταν μια γέφυρα χρηματοδότησης μέχρι να αρχίσουν να φτάνουν τα πραγματικά δολάρια. Τώρα, για τα ποθούμενα έσοδα η κυβέρνηση ποντάρει στην κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Néstor Kirchner, ο οποίος με τη λειτουργία του το δεύτερο εξάμηνο του 2023 ή το αργότερο το 2024 θα μειώσει τις εισαγωγές φυσικού αερίου τνο χειμώνα και θα αυξήσει τις εξαγωγές το καλοκαίρι.
Την επόμενη εβδομάδα στην Ουάσιγκτον, ο Μάσα θα επιδιώξει επίσης να πείσει τον πρόεδρο της Διαμερικανικής Τράπεζας Ανάπτυξης (IDB), Μαουρίσιο Κλάβερ-Καρόνε, να εκταμιεύσει τις ήδη εγκεκριμένες πιστώσεις για 700 εκατομμύρια δολάρια. Θα συναντηθεί επίσης με την επικεφαλής του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, για να συστηθεί και να αξιολογήσουν την πρόοδο της τρέχουσας συμφωνίας και να της ζητήσει 1,3 δισ. από το νέο Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανθεκτικότητας. Επίσης, θα εξετασθεί και το νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό του 2023, το οποίο πρέπει να παρουσιαστεί στις 15 Σεπτεμβρίου.
Η Κίρτσνερ ευελπιστεί πως οι «διπλωματικές ικανότητες» του Μάσα θα καταλήξουν σε μία γεφύρωση της αντιπαλότητας στην κοινωνία και τις οικονομικές δραστηριότητες που εμποδίζουν έναν αποτελεσματικό και ικανό σχεδιασμό για την έξοδο από την κρίση. Όσο και αν η αμφισβητούμενη γνώση και πρακτική ικανότητα του Μάσα καθιστά ένα τέτοιο στοίχημα λίαν επισφαλές, η Κίρτσνερ είναι διατεθειμένη να παίξει. Ένα καλό οικονομικό αποτέλεσμα θα αποτελέσει ένα επιπλέον ελαφρυντικό για την ίδια στη δικαστική της περιπέτεια και κυρίως θα τη βοηθήσει να αναστυλώσει το κύρος της που η οικονομική κρίση (μαζί με την κοινωνική διαίρεση) έχει διαβρώσει βαθιά.
