Για μας τους μισανθρώπους, αλλά και οπαδούς του βρετανικού χιούμορ, η αναγκαστική παραίτηση του Μπόρις Τζόνσον από την πρωθυπουργία ήταν μεγάλο χτύπημα. Πιστεύαμε ότι μετά από αυτόν δεν υπήρχε περίπτωση να πάρει την καρέκλα καραγκιόζης παρόμοιου μεγέθους. Και όμως, με πραγματική συγκίνηση διαπιστώσαμε ότι, ναι, η πολιτική σκηνή της Γηραιάς Αλβιώνος είναι ακόμα σε θέση να μας εκπλήσσει ευχάριστα.
Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι δυτικές δημοκρατίες βρίσκονται σε ένα είδος διαγωνισμού (του τύπου του ριάλιτι) για την εκλογή του γελοιωδέστερου και εμφανώς ακαταλληλότερου ηγέτη. Η τελευταία ελληνική συμμετοχή στην κούρσα, το αουτσάιντερ Μωυσής, αν και ξεκίνησε κάπως χαμηλά στην κατάταξη, έχει τελευταία κερδίσει πολλούς πόντους με τον τραγέλαφο των παρακολουθήσεων. Στην κούρσα όμως έχουν μπει με αξιώσεις και χώρες που δεν ανήκαν ως τώρα, αλλά επιθυμούν διακαώς να ενταχθούν σε αυτό το τσίρκο. Οι Ουκρανοί αίφνης, σε μια στιγμή μεγάλης έμπνευσης, εν μέσω πολιτικής κρίσης και ύστερα από ένα «διακριτικό» σπρωξιματάκι των ολιγαρχών, έβαλαν στο τιμόνι της χώρας έναν μέτριο επαγγελματία κωμικό και κακό ερασιτέχνη πολιτικό και πιανίστα.
Για ένα σύντομο διάστημα βρέθηκαν στη διεθνή κωμικοτραγική πρωτοπορία (αν και μετά την εισβολή τούς έμεινε μόνο το τραγικό μέρος). Οι Βρετανοί παρατήρησαν την όξυνση του διεθνούς ανταγωνισμού και φλεγματικά κάγχασαν αφ’ υψηλού. Διαλέγοντας προσεκτικά την κρίσιμη πολεμική συγκυρία, ώστε να πετύχουν το βέλτιστα κωμικό αποτέλεσμα και ύστερα από εξίσου «διακριτικό» σπρωξιματάκι των μέσων ενημέρωσης, έβαλαν στο τιμόνι της πάλαι ποτέ κυρίαρχης των κυμάτων χώρας την Λιζ Τρας, μια κάκιστη επαγγελματία πολιτικό, αλλά ερασιτέχνη κωμικό διεθνούς βεληνεκούς, δείχνοντας τη διαφορά κλάσης που τους διακρίνει σε τέτοια ζητήματα από όλους τους υπόλοιπους. (Η γνώση της αγγλικής γλώσσας βοηθάει, αλλά δεν είναι απαραίτητη για να εκτιμήσετε τα ταλέντα της νέας πρωθυπουργού στα εκπληκτικά κωμικά της βίντεο.)
Η (ομολογουμένως όχι στα καλύτερά της) υπερδύναμη έχει για πρόεδρο κάποιον που δίνει την εικόνα ότι, για να το πούμε κομψά, έχει προ πολλού παρέλθει η εποχή που βρισκόταν στο μέγιστο των νοητικών ικανοτήτων του.
Στη Γερμανία πάλι, το περιοδικό Focus βγήκε με τον τίτλο «Όλαφ Σολτς: ο πιο ανίσχυρος καγκελάριος όλων των εποχών». Το Focus είναι βέβαια αντιπολιτευόμενο από τα δεξιά, αλλά τα νούμερα μάλλον το δικαιώνουν. Σύμφωνα με δημοσκόπηση που παρουσιάζεται, μόνο 25% των Γερμανών βλέπουν τον Σολτς θετικά, ενώ 62% δεν είναι ικανοποιημένοι από αυτόν. Μόλις τον Μάρτη η ίδια εταιρία είχε βρει ότι 46% είχαν θετική άποψη και 39% αρνητική. Η πτώση του είναι θεαματική και μη αντιστρεπτή. Αν οι εκλογές γίνονταν σήμερα, ο Σολτς θα έπαιρνε 18%, τερματίζοντας πίσω όχι μόνο από τον δεξιό Φρίντριχ Μερτς του CDU, αλλά ακόμα και από τον «οικολόγο» αναπληρωτή καγκελάριο Ρόμπερτ Χάμπεκ. Ο τελευταίος, που προαλείφεται για καγκελάριος, ανήκει στους Πράσινους, ένα κόμμα που η βασική του πολιτική γραμμή στηρίζεται στην αντίθεση στην πυρηνική ενέργεια (αυτό είναι το πράσινο κομμάτι) και στις σκληρές νεοφιλελεύθερες θέσεις (αυτό είναι το ουσιαστικό κομμάτι). Ο Χάμπεκ λοιπόν είναι αυτός που πρόσφατα είπε ότι ίσως θα πρέπει να επανεξετάσουμε το ταμπού των πυρηνικών, αποδεικνύοντας ότι οι Πράσινοι αγαπούν και τα ζώα, ειδικά τα πράσινα άλογα.
Στην Ιταλία η κυβέρνηση τεχνοκρατών του σούπερ ικανού και σωτήρα μας, Μάριο Ντράγκι κατέρρευσε πριν καν φτάσουν στη χώρα του οι συνέπειες του ουκρανικού. Ο Ντράγκι έχει την εκπληκτική δύναμη να είναι σωτήρας μας. Αφού έσωσε την Ευρώπη, του ανατέθηκε το καθήκον να σώσει και την Ιταλία. Δυστυχώς η υπερ-δύναμη αυτή έχει μια μοιραία αδυναμία. Ο κρυπτονίτης του Σούπερ-Μάριο, το εξωγήινο πέτρωμα που καταστρέφει τις υπερ-δυνάμεις του, έχει το δυσπρόφερτο στις ανθρώπινες γλώσσες όνομα «εκλογές». Είναι σωτήρας μας μόνο αν είναι τοποθετημένος στον σβέρκο μας. Παύει να είναι σωτήρας, αν τίθεται ζήτημα εκλογών, δημοκρατίας κλπ. Αφού λοιπόν ο τοποθετημένος-και-όχι-εκλεγμένος Ντράγκι τα έκανε μούτι στην Ιταλία σώζοντάς την, η κατάσταση είναι τόσο αδιόρθωτα χάλια, που μετά τις ερχόμενες πρόωρες εκλογές την εξουσία θα την πάρουν από ότι φαίνεται διάφοροι ακροδεξιοί καραγκιόζηδες με αρχηγό πιθανότατα την νέα, φέρελπι και νεοφασίστρια Μελόνι.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί τα αστικά κόμματα δεν είναι σε θέση να βρουν στοιχειωδώς σοβαρούς ανθρώπους που να είναι σε θέση να διαμορφώσουν στρατηγικά σχέδια και να βάλουν δυο κουβέντες σε σειρά με λογικό ειρμό; Γιατί το καλύτερο που μπορούν να επιδείξουν οι Τόρηδες είναι η Λιζ Τρας;
Το τέλος του ευρω-ονείρου
Η διοίκηση δεν είναι παρά μια δουλειά και ο ρόλος του πολιτικού ηγέτη είναι μικρότερος, λιγότερο σημαντικός και πιο ρουτινιάρικος από όσο θέλουν να μας πείσουν τα κομματικά επιτελεία. Η δουλειά της πολιτικής είναι βασικά από τη μία μεριά ο συμβιβασμός των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων και το μοίρασμα της πίτας ανάμεσά τους και από την άλλη η γενική μπαρουφολογία των υποσχέσεων προς το πόπολο. Οι κυβερνήσεις επομένως, όσο και αν παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των πραγμάτων, όμως ακολουθούν και αυτές τους γενικότερους κύκλους κίνησης της οικονομίας, μπορούν να κάνουν μικρές διορθωτικές κινήσεις, αλλά δεν μπορούν να αλλάξουν πραγματικά τον οικονομικό κύκλο. Απόδειξη ότι ανεξάρτητα από συγκεκριμένες κυβερνήσεις, η πορεία όλων των δυτικών κοινωνιών τα τελευταία χρόνια ακολουθεί παράλληλη πορεία. Οι τάσεις που παρατηρούνται σε μια χώρα, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό ακολουθούνται και στις γειτονικές της χώρες. Και αυτό όχι μόνο οικονομικά, αλλά και πολιτικά. Όλα τα ευρωπαϊκά κόμματα ακολούθησαν μια πορεία σχετικής σύγκλισης με τον αμερικανικό δικομματισμό και την ομογενοποίηση των οικονομικών πολιτικών του. Τα βασικά προεκλογικά σημεία τριβής είναι κυρίως πολιτισμικά ζητήματα, όχι οικονομικά.
Αυτή είναι η ρίζα της γελοιότητας που μας κυβερνά. Σε ανοδικές περιόδους της οικονομικής δραστηριότητας ή σε περιόδους που τα κεφάλαια μιας χώρας ευνοούνται γεωστρατηγικά, ξαφνικά στην κυβέρνηση βλέπουμε μεγάλες προσωπικότητες. Ο κάθε τυχαίος θα κατάφερνε να γίνει σπουδαίος στην Ελλάδα της δεκαετίας του ‘60, μια χώρα με την δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση του ΑΕΠ μετά την Ιαπωνία. Ήταν η περίοδος που την κυβέρνησαν αυτοί που σήμερα θεωρούνται εθνάρχες και ιστορικοί ηγέτες των παρατάξεών τους, ακόμα κι αν δεν έχουν αφήσει πίσω τους έργο που να δικαιολογεί τέτοιους χαρακτηρισμούς. Αντίστροφα, και ένας γίγας ακόμα δεν θα μπορούσε να ξεμπλέξει τη χώρα μας όταν άρχισε να πέφτει στο πηγάδι της κρίσης. Ποιος θυμάται σήμερα ως σπουδαίους πολιτικούς τους Σαμαράδες, τους Γιωργάκηδες και τους Βενιζέλους, ποιος θυμάται με νοσταλγία την κωλοτούμπα του Τσίπρα και ποιος θα θυμάται αύριο τον Κούλη ως ηγέτη; Οι μόνες συγκρίσεις που γίνονται είναι ως προς το ποιος είναι το μικρότερο κακό, όχι ποιος είναι ο καλύτερος. Η επιτυχία έχει πολλούς πατεράδες, η αποτυχία είναι ορφανή.
Η Ε.Ε. ήταν αρχικά όχημα στρατηγικών φιλοδοξιών των ευρωπαϊκών αρχουσών τάξεων για ιμπεριαλιστική επέκταση και ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ. Τότε ακόμα στο τιμόνι βρίσκονταν προσωπικότητες που χαίρουν μεγάλου σεβασμού, άσχετα από το πραγματικό ποιόν τους.
Η κρίση του 2008 (που ποτέ δεν ξεπεράστηκε στην Ευρώπη) απέδειξε ότι οι εσωτερικοί ανταγωνισμοί των κυρίαρχων κρατών, ειδικά τα αποκλίνοντα συμφέροντα του γερμανικού και του γαλλικού κεφαλαίου, δεν πρόκειται ποτέ να επιτρέψουν στο ευρώ να αντικαταστήσει το δολάριο, ούτε θα επιτρέψουν το «όνειρο» κάποιου κοινού ευρωπαϊκού σπιτιού για το ευρωκεφάλαιο. Επιπλέον είναι σαφές ότι δεν πρόκειται ποτέ να υπάρξει πραγματικός ευρωστρατός. Η δυσλειτουργική ένωση αδυνατεί πλέον να επιλύσει ακόμα και τις ελάχιστες τριβές μεταξύ κρατών ή επιχειρηματικών ομίλων, αδυνατεί να βρει γρήγορα στοιχειώδεις λύσεις για προβλήματα που για τις ΗΠΑ φερ’ ειπείν είναι ρουτίνα. Ο μόνος λόγος που η Ε.Ε. δεν έχει διαλυθεί είναι επειδή αυτό είναι υπερβολικά περίπλοκο και δαπανηρό. Η συντριβή του ευρω-ιμπεριαλιστικού ονείρου είχε ως αποτέλεσμα η Ευρώπη σήμερα να «διοικείται» από ένα τρίο στούτζες απίστευτης γελοιότητας (σχεδόν φτάνουν να συγκριθούν με τη Λιζ Τρας): τον Σαρλ Μισέλ, την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και την Ρομπέρτα Μετσόλα
Το Ουκρανικό και η Ευρώπη
Είναι πιθανό ότι η ουκρανική κρίση θα έχει πιο βαθιές συνέπειες για την Ευρώπη, παρά για τη Ρωσία, αν και όχι με αποκλειστικά ευρωπαϊκή ευθύνη. Οι ΗΠΑ, που και οι ίδιες βρίσκονται σε ένα πολύ δύσκολο σημείο στον ακήρυχτο πόλεμο με την Κίνα, τον οποίο (για την ώρα τουλάχιστον) τον χάνουν, αντί να φροντίσουν να δυναμώσουν τους συμμάχους τους (την Ευρώπη), βρήκαν την ευκαιρία να ξεφορτωθούν μια και καλή έναν ανταγωνιστή (την Ευρώπη). Η τελευταία, βρισκόμενη σε στρατηγική αδυναμία, έχει εδώ και καιρό υποταχθεί στη μοίρα της και επιδεικνύει μια απίστευτη υποταγή στις εντολές των ΗΠΑ. Οι κυρώσεις στη Ρωσία είναι η απόδειξη. Ο λόγος των κυρώσεων δεν είναι φυσικά η εισβολή στην Ουκρανία: αν οι Ευρωπαίοι ενδιαφέρονταν για τέτοια ζητήματα, θα είχαν επιβάλει κυρώσεις στις ΗΠΑ για το Αφγανιστάν, το Ιράκ και όλες τις «ανθρωπιστικές» τους επεμβάσεις – αν και επίσης θα έπρεπε να επιβάλουν κυρώσεις και στον εαυτό τους, αφού στις περισσότερες συμμετείχαν και οι ίδιοι.
Ας δούμε ποιος ωφελείται από τις κυρώσεις. Το ρωσικό φυσικό αέριο έχει μικρό κόστος εξαγωγής και έρχεται στην Ευρώπη με αγωγούς. Επομένως έρχεται και σε επαρκείς ποσότητες και σε χαμηλή τιμή (οι αγωγοί είναι ο φτηνότερος τρόπος μεταφοράς υδρογονανθράκων). Αυτός ήταν ο λόγος που δημιουργήθηκε ο αγωγός NordStream2 που θα μετέφερε απευθείας άφθονο φτηνό αέριο στην Γερμανία δια μέσου της Βαλτικής: η αδήριτη οικονομική ανάγκη υποχρέωνε την Γερμανία να αντιστέκεται (αν και οριακά) στις οχλήσεις των Αμερικανών που απαιτούσαν η Ευρώπη να αγοράζει το δικό τους, πολύ πιο ακριβό αέριο. Η αποχώρηση της Μέρκελ και του κόμματός της, μαζί με την εισβολή στην Ουκρανία γύρισαν τη ζυγαριά προς την άλλη μεριά. Οι Σοσιαλδημοκράτες και ακόμα περισσότερο οι Πράσινοι είναι εξαιρετικά ατλαντιστές και φιλοπόλεμοι, έχοντας από παλιότερα στηρίξει τις πολιτικές τους καριέρες σε έναν σκληρό αντιρωσισμό. Οι Πράσινοι από την αρχή είχαν αντιταχθεί στον Nord Stream 2 για «οικολογικούς» υποτίθεται λόγους, λες και το αμερικάνικο αέριο είναι πιο οικολογικό (σπόιλερ: δεν είναι, αντιθέτως είναι πολλές φορές πιο επιβαρυντικό). Δεν γνωρίζουμε τι κάπνιζαν τότε στην γερμανική κυβέρνηση, αλλά μετά την εισβολή, πίστεψαν ολόψυχα στο σενάριο της ολικής ήττας της Ρωσίας, αποκλείοντας από την αρχή τη διπλωματία. Πίστεψαν δηλαδή ότι η ενίσχυση της Ουκρανίας με οπλισμό θα οδηγούσε σε μια Ρωσία που λόγω της ήττας και της αλλαγής καθεστώτος θα γινόταν υποχείριό τους.
Στη βάση αυτού του σεναρίου, οι Βαλτικές χώρες αλλά και η Γερμανία έκαναν κινήσεις κακής πίστης που δυναμιτίζουν τις σχέσεις με τη Ρωσία, μια χώρα που είναι γείτονάς τους και θα παραμείνει γείτονάς τους. Έτσι, για το αέριο, οι Γερμανοί έριξαν στο τραπέζι διάφορες προτάσεις που ούτε παιδιά δημοτικού δεν θα τις έκαναν. Η πρώτη ήταν η εκπληκτικής βλακείας ιδέα που έλεγε ότι οι Ευρωπαίοι έπρεπε να θέσουν μια ανώτατη τιμή (πλαφόν) για το ρώσικο αέριο και να αγοράζουν σε αυτήν, ανεξάρτητα από το τι θα έλεγε η Ρωσία. Αυτό το είπαν με μια ευκολία, λες και οι Ρώσοι δεν έχουν την ευχέρεια να κλείσουν τις στρόφιγγες, αν η τιμή δεν τους κάνει. Η δεύτερη «πανέξυπνη» ιδέα ήταν η πρόταση να ανοίξει μεν ο Nord Stream 2, αλλά μόνο μέχρι να γεμίσουν οι αποθήκες αερίου.
Μετά να τον κλείσουμε εμείς και να αρνηθούμε να πληρώσουμε. Χα, φάτην Πούτιν! Εκτός από το πόσο κακόπιστη είναι αυτή η πρόταση, δείχνει και το μέγεθος της αβελτηρίας αυτών που την πρότειναν: οι αποθήκες αερίου είναι σχετικά μικρές και σκοπό έχουν να ρυθμίζουν τις βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις τιμών, όχι να βγάλουν πέρα έναν χειμώνα. Στην πραγματικότητα οι αποθήκες είναι ήδη γεμάτες, αλλά αυτό καθόλου δεν θα μας σώσει.
Έτσι οι Γερμανοί, μαζί με όλους τους Ευρωπαίους και εμάς μαζί, δεν έχουν τρόπο να βγουν γρήγορα από την παγίδα που ναι μεν τους έστησαν οι Αμερικάνοι, αλλά στην οποία οι ίδιοι έπεσαν μέσα με το κεφάλι. Τη θέση μας μάλιστα τη δυσκολεύει πολύ η απορρύθμιση της αγοράς ενέργειας, για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι η ιδιωτικοποίηση της αλυσίδας μεταφοράς και κατανάλωσης ενέργειας σημαίνει ότι όταν εμφανίζεται μια δυσκολία, μια κρίση σε ένα σημείο της αλυσίδας, δεν υπάρχει κανένας μηχανισμός να την συγκρατήσει, να την απαλύνει. Όπως συνέβηκε και στην μεγάλη κρίση του 2008, αν ένας αδύναμος κρίκος σπάσει, ολόκληρη η αλυσίδα καταρρέει. Είμαστε πολύ κοντά σε αυτό το σημείο ρήξης.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η ιδιωτικοποίηση δεν έγινε για να «ενταθεί ο ανταγωνισμός» και να «ωφεληθεί ο καταναλωτής», αλλά για να τα τσεπώσουν πιο αποτελεσματικά οι όμιλοι. Σε αυτή τη συγκυρία στην Ευρώπη η ακριβότερη ενέργεια είναι το αέριο. Το ρεύμα από αέριο είναι αυτή τη στιγμή πολύ ακριβότερο από τα ηλιακά και τα αιολικά ακόμα και από τα πυρηνικά. Οι «ανεξάρτητες αρχές» και τα «χρηματιστήρια ενέργειας» καθορίζουν τιμές ρεύματος τέτοιες που οι παραγωγοί από αέριο να βγάζουν ένα λογικό κέρδος, όταν παράγουν ρεύμα. Το σύστημα όμως είναι έτσι δομημένο που οι λοιποί μεγάλοι παραγωγοί παίρνουν πρακτικά την ίδια τιμή με τους παραγωγούς από αέριο, τη στιγμή που τα κόστη τους είναι πολύ μικρότερα. Ταυτόχρονα και όλο το κύκλωμα μεταφοράς, διύλισης και εμπορίας πετρελαιοειδών και αερίου αμείβεται με ποσοστό επί της τιμής του πετρελαίου.
Όσο ανεβαίνουν οι τιμές, τόσο περισσότερα τσεπώνουν οι εφοπλιστές. Το αποτέλεσμα είναι τρελά κέρδη από το πουθενά για όλους τους ομίλους, κέρδη που προφανώς δεν έχουν κανένα λόγο να τα μειώσουν εθελοντικά. Και ποιος θα τους αναγκάσει, ο Κούλης; Όλες αυτές οι παράλογες και αδικαιολόγητες αυξήσεις μεταβιβάζονται στον τελικό καταναλωτή, που δεν μπορεί να πληρώσει τους λογαριασμούς του. Την ίδια στιγμή οι αλυσιδωτές αυξήσεις οδηγούν σε πληθωρισμό, ο οποίος μπορεί βέβαια να πυροδοτήθηκε από τον πόλεμο, αλλά οφείλεται στις αυθαίρετες ανατιμήσεις των ομίλων. Στην Ε.Ε. τώρα, μετά από μήνες που γίνεται αυτή η δουλειά, άρχισαν να σκέφτονται να αλλάξουν λίγο το πλαίσιο, ώστε να υπάρχουν διαφορετικά ποσοστά κέρδους ανά μέθοδο παραγωγής και να μειωθεί σημαντικά το τελικό κόστος. Πολύ λίγο, πολύ αργά.
Στην πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του ’70 οι τιμές των υδρογονανθράκων είχαν τετραπλασιαστεί. Σε αυτή τη φάση οι τιμές αερίου στην Ευρώπη έχουν δεκαπλασιαστεί. Το κόστος θα μεταφερθεί αυτούσιο στον τελικό καταναλωτή – και τον μικρό και τον μεγάλο. Δεν υπάρχει κρατικός έλεγχος στην αλυσίδα παραγωγής και το μόνο που κάνει το κράτος είναι επιδοτήσεις, power pass και άλλα τέτοια χαριτωμένα νεοφιλελεύθερα. Η λογική τους είναι η πρόσκαιρη επιδότηση του καταναλωτή, ώστε αυτός να ψάξει να βρει τη φτηνότερη τιμή στην αγορά, να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός, οι τιμές να πέσουν και η Κοκκινοσκουφίτσα να βρει τη γιαγιά της.
Όμως το πρόβλημα δεν έχει να κάνει με ελλιπή ανταγωνισμό των εταιρειών, αλλά με την πραγματική έλλειψη αερίου. Το αέριο που έρχεται στην Ευρώπη δεν φτάνει για όλους. Όσα κουπόνια κι αν δοθούν, μόνο ένα τμήμα της κατανάλωσης μπορεί να ικανοποιηθεί. Τώρα, το ποιοι από τους καταναλωτές και τι ποσοστό των αναγκών τους θα καλύψουν, είναι ένα ζήτημα. Με βάση τα σημερινά δεδομένα, το αέριο δεν φτάνει για κανέναν και το ρεύμα δεν μπορεί να φτηνύνει (ενώ δεν μπορούν να αποκλειστούν μπλακ άουτ).
Αυτό σημαίνει για παράδειγμα ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ξεκινώντας από τα καφέ, εστιατόρια και ξενοδοχεία και πηγαίνοντας προς τις βιοτεχνίες, δεν θα μπορέσουν να σηκώσουν τα υπέρογκα κόστη ρεύματος και πολλές από αυτές θα κλείσουν μέσα στο φθινόπωρο. Και όχι μόνο αυτές: σύμφωνα με το Reuters, η ετήσια ευρωπαϊκή παραγωγική ικανότητα αλουμινίου (ενός εξαιρετικά εντατικού ως προς το ρεύμα μετάλλου) είναι 4,5 εκατ. τόνοι. Το 2021 έκλεισαν μονάδες που παρήγαν ένα εκατ. τόνους, ενώ τουλάχιστον 500.000 επιπλέον τόνοι θα κοπούν φέτος. Μεγάλα προβλήματα θα παρουσιαστούν σε τσιμεντοβιομηχανία, μεταλλουργία κλπ., βιομηχανίες που χρειάζονται ρεύμα και αέριο. Τα κλεισίματα αυτών των επιχειρήσεων σημαίνουν ανεργία, άρα μείωση εισοδημάτων, άρα παύση πληρωμών σε υπέρογκους λογαριασμούς ρεύματος και αερίου, επιδεινώνοντας έτσι μια ήδη δύσκολη κατάσταση. Όχι λίγες ενεργειακές εταιρίες θα βαρέσουν και αυτές κανόνι. Το ιδιωτικό χρέος θα ξαναπάρει την ανηφόρα, με αποτελέσματα δύσκολο να προβλεφτούν, ειδικά στις χώρες του Νότου.
Αν ανήκετε στους αισιόδοξους (όπως είναι οι αναγνώστες του «Κοσμοδρομίου») και προσπαθήσετε να δείτε τη θετική πλευρά των πραγμάτων, ίσως σκεφτείτε ότι τουλάχιστον έτσι θα μειωθούν σοβαρά οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου. Σε αυτή την περίπτωση, καλό είναι να προσγειωθείτε (οι αναγνώστες του «Κοσμοδρομίου» έχουν πάντα τα πόδια τους στη γη): τα σχέδια έκτακτης ανάγκης προβλέπουν την επαναφορά των λιγνιτικών μονάδων σε λειτουργία, κάτι όμως που λόγω παλαιότητας και έλλειψης συντήρησης των μονάδων δεν θα μειώσει το κόστος του ρεύματος σημαντικά, απλώς θα επιβαρύνει περαιτέρω το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Είναι ένα πρόβλημα που δεν έχει λύση στα πλαίσια του τρέχοντος υποδείγματος. Η πλήρης κρατικοποίηση των συστημάτων εμπορίας και παραγωγής ενέργειας, και η γρήγορη επαναπροσέγγιση της Ρωσίας με παράλληλη σοβαρή κινητικότητα για σταμάτημα των εχθροπραξιών και διπλωματική λύση στην Ουκρανία, αυτή τη στιγμή φαίνονται αδύνατες. Η Ευρώπη και μαζί της και εμείς, τρέχουμε ολοταχώς προς έναν τοίχο που όσο τον πλησιάζουμε όλο και πιο καθαρά φαίνεται να είναι γραμμένη επάνω του με μεγάλα γράμματα η λέξη «Κρίση».
Σε αυτό το περιβάλλον το χωρίς λύσεις, δεν είναι περίεργο που οι ηγέτες μας φαντάζουν είτε ηλίθιοι είτε ανίκανοι. Το ενδιαφέρον με την Τρας δεν είναι το ποια είναι, αλλά το γεγονός ότι υπάρχει, ότι ένα κόμμα εξουσίας σε μια ιμπεριαλιστική χώρα (έστω και δεύτερης κατηγορίας) δεν είναι σε θέση να βρει μια καλύτερη υποψήφια. Δεν είναι περίεργο τελικά: κανένας σώφρων άνθρωπος δεν θα επιχειρήσει να γίνει πρωθυπουργός σε αυτή τη συγκυρία. Όποια απόφαση και αν πάρουν οι πολιτικοί μας σήμερα, το παιχνίδι είναι χαμένο για αυτούς. Δεν μπορούν να προσπαθήσουν να επαναπροσεγγίσουν τον Πούτιν, γιατί τότε, εκτός του ότι θα «χάσουν πρόσωπο» στο εκλογικό τους σώμα και θα δυσκολέψουν τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, κινδυνεύουν η κίνησή τους να μην βρει καν ανταπόκριση από την άλλη πλευρά, έτσι που έχουν κόψει όλες τις γέφυρες, σπρώχνοντας τη Ρωσία και την Κίνα ακόμα πιο κοντά.
Όσο η προσέγγιση είναι αδύνατη, η συνέχιση της απομάκρυνσης είναι μη βιώσιμη, επειδή δεν υπάρχουν άλλη εναλλακτική για φτηνή ενέργεια και πρώτες ύλες, παρά η Ρωσία. Η συμμαχία με τις ΗΠΑ είναι προβληματική επειδή η (πρώην;) υπερδύναμη βρίσκεται σε αποδρομή. Όλο και περισσότερες χώρες το αναγνωρίζουν, με αποτέλεσμα κυρώσεις στη Ρωσία να επιβάλουν μόνο οι χώρες της Ευρώπης και η Ιαπωνία, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος δεν έχει σταματήσει τις συναλλαγές μαζί της.
Αλλά ακόμα και αν οι ευρωπαϊκές ελίτ αν κατάφερναν να λύσουν τα προβλήματα αυτά, το χρέος συνεχίζει να αυξάνεται, ειδικά στον Νότο. Την ίδια στιγμή το παραγωγικό πρότυπο της Γερμανίας, που βασίζεται στη αέναη εσωτερική λιτότητα και την εξαγωγική επέκταση, έχει πλέον φτάσει στα όριά του. Η Γερμανία κατέγραψε για πρώτη φορά ύστερα από χρόνια έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο. Η κατάσταση θα χειροτερεύσει γρήγορα, με τις τιμές ενέργειας να είναι τόσο ψηλά που η παραγωγή να μην συμφέρει πλέον. Ύστερα από χρόνια που κούναγαν το δάχτυλο σε ολόκληρη την Ευρώπη, οι Γερμανοί θα υποχρεωθούν τώρα να τα κάνουν όλα αυτά γαργάρα.
Οι αστικές τάξεις της Ευρώπης έχουν αρχίσει να ανησυχούν σοβαρά για κοινωνικές αναταραχές, πολιτικές αστάθειες και άλλα τέτοια απερίγραπτα μπροστά στα οποία ως τώρα αδιαφορούσαν, έχοντας πάντα κάποια ψίχουλα εύκαιρα να ρίξουν στις υποκείμενες τάξεις. Δεν φαίνεται να έχουν μείνει άλλα ψίχουλα, μαζί τα έφαγαν όλα.
Δεν βαριέσαι. Εμείς οι μισάνθρωποι, αφού καήκαμε στην προηγούμενη κρίση, δεν έχουμε πολλά να φοβηθούμε. Μπορούμε να παρακολουθήσουμε τα τεκταινόμενα με την ησυχία μας κι ό,τι είναι να έρθει, θε να ’ρθει, αλλιώς θα προσπεράσει. Το μόνο που μας έμεινε να ελπίζουμε, ότι η Τρας θα γίνει πρωθυπουργός. Τουλάχιστον να έχουμε ένα θέμα να σκάμε κανά χαμόγελο…
