Πολλαπλές είναι οι προκλήσεις που καλείται να διαχειριστεί η νέα πρωθυπουργός της Βρετανία Λιζ Τρας. Η διάδοχος του Μπόρις Τζόνσον και θαυμάστρια της Μάργκαρετ Θάτσερ καλείται να ανταπεξέλθει σε μια σειρά αλληλοεπικαλυπτόμενων κρίσεων από το μέγα ενεργειακό ζήτημα και τις ευρύτερες επιπτώσεις της ρωσοουκρανικής σύρραξης έως την καταπολέμηση της ακρίβειας και το αιώνιο… Brexit.
Μακράν η μεγαλύτερη πρόκληση που θα αντιμετωπίσει η 47χρονη Τρας θα είναι το φάντασμα του πληθωρισμού, με τις τιμές των καταναλωτικών προϊόντων να βρίσκονται σε επίπεδα ρεκόρ των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών, ενώ πληθαίνουν οι προειδοποιήσεις για παρατεταμένη ύφεση.
Η Τρας δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι τάσσεται υπέρ φορολογικών μειώσεων αντί «παροχών» για να βοηθήσει τους πολίτες με την κρίση του κόστους διαβίωσης, σε μια ρήση που απηχεί τη νεοθατσερική της απέχθεια για κάθε είδους επιδοματική πολιτική προς τις υποτελείς τάξεις. Μια πρώτη ένδειξη το πως θα κινηθεί σε αυτό το πεδίο η ίδια αποτελεί η προ ημερών ανακοίνωσή της για «πάγωμα» των λογαριασμών ενέργειας για δύο χρόνια. Ωστόσο, η εποχή ενδείκνυται για ασκήσεις ισορροπίας ανάμεσα στο θατσερικό mandra για μικρότερο κράτος και φοροελαφρύνσεις στους πλούσιους και την ανάγκη για δημόσιες παρεμβάσεις στην εξελισσόμενη κρίση ακρίβειας στο κόστος διαβίωσης και την ενεργειακή κρίση, με τα δεδομένα κυριολεκτικά να τρομάζουν, καθώς σύμφωνα με εκτιμήσεις οίκων αξιολόγησης και οικονομικών αναλυτών τον Ιανουάριο, τα νοικοκυριά μπορεί να κληθούν να πληρώσουν για τα ενεργειακά κόστη τους 10 φορές περισσότερα χρήματα από ό,τι πλήρωναν μόλις ενάμιση χρόνο πριν.
Την κληρονομιά της Θάτσερ δείχνει πρόθυμη να ασπαστεί η Τρας και σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση των κινητοποιήσεων που έχουν δρομολογήσει τα συνδικάτα. Εργαζόμενοι στους σιδηροδρόμους, δικηγόροι, προσωπικό υγειονομικών υπηρεσιών και πανεπιστημιακοί απεργούν ή σχεδιάζουν κινητοποιήσεις καθώς ο πληθωρισμός τροφοδοτεί αιτήματα για υψηλότερο μισθό. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτή η αναταραχή, η Τρας έχει δηλώσει ότι θα προχωρήσει σε «σκληρές και αποφασιστικές ενέργειες» για να περιορίσει τις απεργιακές κινητοποιήσεις των συνδικάτων, ενώ δεν κρύβει την πρόθεσή της για τη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων συμμετοχής σε αυτά.
Και σε αυτό το πεδίο ωστόσο τα πραγματολογικά δεδομένα δεν ευνοούν τη wannabe Μάργκαρετ. H όξυνση των κοινωνικών αντιθέσεων και η ριζοσπαστική κληρονομιά της ηγεσίας του Τζέρεμι Κόρμπιν στους Εργατικούς δεν θα πρέπει να αποσυνδεθούν έχουν ως συνέπεια τα συνδικάτα να γίνονται και πάλι «της μόδας». Χαρακτηριστικό είναι πως το 2021 καταγράφηκε για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά αύξηση των μελών των συνδικάτων και των συνδικαλιστικών ενώσεων. Το γεγονός της επανόδου ενός ταξικού-εργατικού κινήματος με ισχυρές αξιώσεις καταδεικνύεται και από την διόλου τυχαία εμφάνιση του κινήματος «Δεν πληρώνω», με το hashtag #DontPayUk, που προτρέπει τους καταναλωτές σε στάση πληρωμών στους λογαριασμούς ρεύματος και θέρμανσης να τρεντάρει στη Βρετανία το τελευταίο διάστημα .
Εμπιστοσύνη όμως δεν εμπνέει η Τρας ούτε στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής τα οποία μέχρι πρότινος διαχειριζόταν. Ποιός δεν θυμάται επί παραδείγματι όταν στο ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία ανάγκασε τον Τζόνσον να την «μαζέψει», καθώς προέτρεπε τους Βρετανούς να πάνε να πολεμήσουν στο πλευρό των Ουκρανών. Επίσης, κανείς δεν πρέπει να ξεχνά την απίθανη γκάφα της ενώπιον του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, τον οποίο προέτρεψε να αποσύρει τα ρωσικά στρατεύματα από το… Ροστόφ, που είναι μέρος της ρωσικής επικράτειας, γεγονός που προφανώς αγνοούσε.
Το κατόρθωμα όμως για το οποίο περηφανεύεται περισσότερο είναι το περίφημο νομοσχέδιο για τη Βόρεια Ιρλανδία, που προκάλεσε τη μήνι των Βρυξελλών και την απειλή κυρώσεων για αθέτηση της συμφωνίας του Brexit. Ως αποτέλεσμα των ενεργειών της Τρας, το φιλοβρετανικό Ενωτικό Κόμμα της Βόρειας Ιρλανδίας αρνείται ακόμα να σχηματίσει κυβέρνηση στη Βόρεια Ιρλανδία, αφού δεν νιώθει ότι το σχέδιο της κυβέρνησης στο Λονδίνο εξασφαλίζει την ενότητα της Βόρειας Ιρλανδίας με τη Βρετανία. Επίσης, εξαιτίας του σχεδίου της Τρας, ένας χαμηλής έντασης εμπορικός πόλεμος έχει ξεσπάσει ανάμεσα σε Ευρωπαϊκή Ένωση και Βρετανία, φέρνοντας τις σχέσεις των δύο μερών στο χαμηλότερο σημείο που έχει υπάρξει ποτέ. Και υπάρχει πάντοτε και το σκωτικό «αγκάθι», μια μόνιμη απειλή για την ίδια την υπόσταση του ίδιου του Ηνωμένου Βασιλείου.
Αρκετοί αναρωτιούνται πως η επιλογή της Λιζ Τρας για το τιμόνι της ηγεσίας των Συντηρητικών και της Βρετανίας γενικότερα αποτελεί βιώσιμη επιλογή για ένα κόμμα που φαίνεται να έχει ξεμείνει από ιδέες διακυβέρνησης πέραν του νεοφιλελευθερισμού. Συμβαίνει ωστόσο μάλλον αντίθετο. Δεδομένης της παρένθεσης Τζόνσον, όταν η συγκυρία της πανδημίας έθεσε υπό αμφισβήτηση το νεοφιλελεύθερο mandra και ανάγκασε την Ντάουνινγκ Στριτ να καταφύγει σε ένα στοιχειώδες πρόγραμμα παροχών εν μέσω επέλασης του κορονοϊού, η Τρας αντιπροσωπεύει την επιστροφή σε κάποιου είδους κανονικότητα. Πρόκειται για μια κανονικότητα που απαντά στις ανάγκες του κλειστού κύκλου των μελών των Τόρηδων, μιας κάστας ούτε λίγο ούτε πολύ 170.000 ανθρώπων, συντριπτικά λευκών ανδρών με ευκατάστατο οικονομικό υπόβαθρο. Πρόκειται για μια μικρογραφία της βρετανικής -ακριβέστερα αγγλικής- ελίτ που κάποτε ισχυριζόταν ότι μπορούσε να κομπάζει ότι διαφεντεύει τη μοίρα της Γηραιάς Αλβιώνας. Σήμερα, με μια βρετανική κοινωνία να «βράζει» και το νεοφιλελεύθερο όνειρο να έχει «φάει» τα ψωμιά του η εκτίμηση ότι η καταφυγή σε λύσεις της δεκαετίας του ’80 θα σώσει Συντηρητικούς και Βρετανία από την κάθε είδους καθίζηση μοιάζει με ευχή. Και κάπου εδώ θα προτρέπαμε τη νέα ένοικο της Ντάουνινγκ Στριτ να αρχίσει να προσεύχεται. Πρωτίστως για την ίδια και την πολιτική της κατάληξη.
