Ο θάνατος της Βασίλισσας Ελισάβετ Β’ στις 8 Σεπτεμβρίου 2022, προκάλεσε εορτασμούς για τη ζωή της. Άνθρωποι από όλο τον κόσμο –μονάρχες και πρόεδροι, καλλιτέχνες και τεχνίτες– απέτισαν φόρο τιμής. Πολλοί ένιωσαν μια αίσθηση απώλειας. Η 70χρονη βασιλεία της Ελισάβετ Β’ συγκέρασε το παρελθόν και το παρόν. Ο πρώτος της πρωθυπουργός, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, είδε από κοντά την προ-προγιαγιά της, τη βασίλισσα Βικτώρια. Η τελευταία πρωθυπουργός της, η Λιζ Τρας, γεννήθηκε περισσότερα από 20 χρόνια αφότου η Ελισάβετ έγινε βασίλισσα.
Η εποχή της Ελισάβετ Β’ σηματοδοτήθηκε από σημαντικές πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές στη Βρετανία και στον κόσμο. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας της, 47 πρώην αποικίες και εδάφη έγιναν ανεξάρτητες χώρες καθώς η Βρετανία αποχώρησε από την αυτοκρατορία. Το Ηνωμένο Βασίλειο έγινε ένα πολυεθνικό, πολυπολιτισμικό έθνος που είδε πρόοδο στα δικαιώματα των γυναικών και των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων και αλλαγές στη ζωή και στην τεχνολογία. Η στέψη της Ελισάβετ Β’ ήταν η πρώτη που προβλήθηκε στην τηλεόραση, ήταν η πρώτη μονάρχης στον κόσμο που έστειλε ένα e-mail και μια από τις πρώτες που έστειλε ένα «Tweet».
Η Βασίλισσα Ελισάβετ Β΄ ήταν σταθερή παρουσία σε αυτές και σε πολλές άλλες εξελίξεις, αλλά είχε μικρή, έως καθόλου, επιρροή σε αυτές. Δεν υποστήριξε κανένα σκοπό ή ομάδα. Υπήρξε ακούραστη υποστηρικτής φιλανθρωπικών οργανώσεων σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο και την Κοινοπολιτεία (μια ένωση 56 χωρών που προέκυψαν από την πρώην αυτοκρατορία), συγκεντρώνοντας περίπου 2 δισεκατομμύρια λίρες κατά τη διάρκεια της βασιλείας της, αλλά η Βασίλισσα δεν ήταν φιλάνθρωπος. Στήριξε νοσοκομεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα με το όνομά της, όχι με τα οικονομικά της. Εκτός από αρχηγός κράτους ή διασημότητα, η Βασίλισσα είχε μικρή άμεση επίδραση στις ζωές των περισσότερων από τους ανθρώπους της. Σε σημαντικά ζητήματα, όπως η απόφαση το Ηνωμένο Βασίλειο να πολεμήσει στα Φόκλαντ το 1982 ή το Ιράκ το 2003 ή να ενταχθεί και να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Αυτή Μεγαλειότητα η Βασίλισσα σιώπησε.
Το να την επικρίνεις για αυτό είναι λάθος. Η βασίλισσα ήξερε ότι η δουλειά της δεν ήταν να πει ή να κάνει κάτι. Η δουλειά της ήταν απλά να υπάρχει. Η βρετανική μοναρχία υπάρχει για να υπάρχει, όχι για να ενεργεί. Ως σύμβολο του κράτους, ο μονάρχης είναι σαν το σήμα ενός αυτοκινήτου, όχι η μηχανή του. Μέσω της τελετουργικής μεγαλοπρέπειας η βρετανική μοναρχία προβάλλει το κύρος και την ταυτότητα. Οι Αμερικανοί και Γάλλοι πρόεδροι έχουν πραγματική εξουσία, διοικούν τον στρατό τους. Ο Βρετανός μονάρχης δεν μπορεί να διατάξει κανέναν σε πόλεμο, αλλά τα γενέθλια κανενός άλλου δεν γιορτάζονται κάθε χρόνο με τέτοια μεγαλοπρέπεια από 1.500 στρατιώτες, 200 άλογα και 400 μουσικούς που παρελαύνουν στο Trooping of the Colour.
Η επιτυχία της βασιλείας της Ελισάβετ Β’ δεν βρισκόταν στη δύναμή της, αλλά στην αξιοπρέπειά της και στην αίσθηση του καθήκοντος από την οποία χαρακτηρίζονταν. Αυτά της επέτρεψαν να μείνει πάνω από την επαίσχυντη συμπεριφορά ορισμένων μελών της οικογενείας της. Τα βασιλικά σκάνδαλα δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά στο παρελθόν μπορούσαν να κρατηθούν κρυφά. Η ατυχία της βασίλισσας ήταν να ζήσει σε μια εποχή όπου τα λάθη της οικογένειάς της δεν μπορούσαν πλέον να ξεφύγουν από τα κουτσομπολιά και την κρίση των μέσων ενημέρωσης.
Το μόνο λάθος της Βασίλισσας ήταν να εκτιμήσει λανθασμένα το κλίμα μετά τον θάνατο της πριγκίπισσας Νταϊάνας, το 1997. Ο παραδοσιακός στωικισμός της βασίλισσας φαινόταν ψυχρός και αδιάφορος. Οι καιροί είχαν αλλάξει. Οι άνθρωποι ήθελαν να δουν ανθρωπιά. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας της, η βασίλισσα μοιραζόταν την οικογένειά της, τώρα έπρεπε να μοιραστεί τα συναισθήματά της. Το έκανε με αξιοπρέπεια. Αργότερα, η βασίλισσα μοιράστηκε επίσης ένα αστείο, πέφτοντας με αλεξίπτωτο με τον Τζέιμς Μποντ για να ανοίξει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου το 2012. Στην τελευταία της χρονιά, μοιράστηκε ένα μυστικό με τον Αρκούδο Πάντινγκτον σχετικά με το πού φυλάσσονταν τα σάντουιτς με μαρμελάδα.
The King’s Gambit
Πάντα θα ήταν δύσκολο για τον βασιλιά Κάρολο Γ’ να ακολουθήσει τα βήματα της μητέρας του, και κάποιοι φοβούνται ότι θα αποτύχει. Ο αποτυχημένος γάμος του Κάρολου με την Νταϊάνα παραμένει στη μνήμη και οξύνεται από τη δύσκολη σχέση του με τον μικρότερο γιο του Χάρι. Ανησυχητικά, ο Κάρολος έχει επίσης απόψεις. Ως πρίγκιπας της Ουαλίας, έχει εκφράσει δημόσιες απόψεις για μια σειρά θεμάτων, όπως η γεωργία, το περιβάλλον και η αρχιτεκτονική. Ως Βασιλιάς, ο Κάρολος έχει υποσχεθεί σε όλους ότι θα ακολουθήσει τη σύμβαση και θα κρατήσει το στόμα του κλειστό. Μάλλον θα το κάνει.
Εκτός από το Ηνωμένο Βασίλειο, ο βασιλιάς Κάρολος είναι ο νέος αρχηγός κράτους σε άλλες 14 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Αυστραλίας, του Καναδά και της Νέας Ζηλανδίας. Ο θάνατος της βασίλισσας Ελισάβετ θα αναζωογονήσει το ρεπουμπλικανικό αίσθημα και είναι πιθανό ότι τα επόμενα χρόνια πολλές χώρες θα πραγματοποιήσουν δημοψηφίσματα για το αν θα διατηρήσουν τον Βρετανό μονάρχη ως αρχηγό του κράτους τους. Η απώλεια των υπερπόντιων βασιλείων θα έβλαπτε τη βρετανική μοναρχία, αλλά η επιβίωσή της εξαρτάται από τον λαό του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η χώρα που κληρονόμησε ο Κάρολος το 2022 είναι διαφορετική από αυτήν που ανέλαβε η μητέρα του το 1952. Αν και δεν ήταν πλέον μεγάλη αυτοκρατορική δύναμη το 1952, το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν ενωμένο και έπαιξε σημαντικό διεθνή ρόλο δίπλα στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τη νίκη στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η χώρα βρισκόταν επίσης στην αρχή μιας άνευ προηγουμένου 20ετούς περιόδου κοινής οικονομικής ευημερίας. Το 2022, η ίδια η ύπαρξη του Ηνωμένου Βασιλείου απειλείται, καθώς η Σκωτία πιέζει για νέο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της. Το οικονομικό μοντέλο του Ηνωμένου Βασιλείου έχει αλλοιωθεί καθώς ο μεγάλος πλούτος που εξακολουθεί να δημιουργεί συγκεντρώνεται σε ολοένα λιγότερους ανθρώπους. Δυστυχισμένο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά την αποχώρησή του, το Ηνωμένο Βασίλειο συνεχίζει να αναζητά τον ρόλο του στον κόσμο.
Σε μια σύγχρονη δημοκρατία, η επιλογή του αρχηγού του κράτους από τη γέννηση και όχι με βάση την αξία του, είναι αναχρονισμός. Προστατεύει την κληρονομημένη κοινωνική τάξη και την προνομιούχα καταγωγή, λειτουργώντας ως εμπόδιο στην κοινωνική κινητικότητα. Ως αρχηγός κράτους, ο Βρετανός μονάρχης δεν ασκεί κανέναν έλεγχο στην εκτελεστική εξουσία, επιτρέποντας σε απατεώνες πρωθυπουργούς όπως ο Μπόρις Τζόνσον να παραβιάσουν και στη συνέχεια να ξαναγράψουν τους δικούς τους κανόνες. Σε έναν σύγχρονο κόσμο, η μοναρχία θα πρέπει να αντικατασταθεί, αλλά στο Ηνωμένο Βασίλειο, ένα έθνος του οποίου η ιστορία είναι συνυφασμένη με τη βασιλεία για 1.200 χρόνια, τι θα την αντικαθιστούσε; Ειδικά όταν η διαδοχή είναι ασφαλής για τις επόμενες δύο γενιές μέσω του γιου του Κάρολου, Γουίλιαμ και του εγγονού του, Τζορτζ.
Ο Κάρολος Γ’ δεν θα είναι ποτέ τόσο δημοφιλής όσο η μητέρα του. Λίγοι άνθρωποι θα την ξεπεράσουν. Το ερώτημα είναι εάν η επιδείνωση των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών εντάσεων στο Ηνωμένο Βασίλειο θα απειλήσει τη μοναρχία κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Καρόλου. Είναι καταπληκτικό. Οι άνθρωποι δεν θεωρούν τη μοναρχία υπεύθυνη για τα προβλήματά τους, ούτε περιμένουν από τη μοναρχία να τα λύσει. Η πραγματική δύναμη της βρετανικής μοναρχίας βρίσκεται ακριβώς στην αδυναμία της.
