Ο θάνατος μιας Ιρανής γυναίκας 22 ετών, της Μασχά Αμινί, που φέρεται να βασανίστηκε από τις ιρανικές αστυνομικές αρχές, επειδή δεν φορούσε σωστά το χιτζάμπ της, έχει πυροδοτήσει κύμα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στο Ιράν.
Η κυβέρνηση έχει επιστρατεύσει ισχυρές δυνάμεις της αστυνομίας για να καταπνίξει τις διαδηλώσεις και σύμφωνα με οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τοπικά μέσα ενημέρωσης έως και οκτώ άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από τις επεισοδιακές συγκρούσεις των τελευταίων ημερών, συμπεριλαμβανομένου ενός μέλους της αστυνομίας και ενός μέλους της φιλοκυβερνητικής πολιτοφυλακής. Κάποιες άλλες πηγές, όπως η κουρδική οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Hengaw, αναφέρουν πάνω από δέκα θανάτους, μέχρι στιγμής.
Οι γυναίκες του Ιράν παλεύουν εναντίον του χιτζάμπ
Οι διαδηλώσεις ξέσπασαν λόγω του θανάτου της 22χρονης, Μασχά Αμινί, μιας γυναίκας από το Ιρανικό Κουρδιστάν που συνελήφθη στην Τεχεράνη για «ακατάλληλη ενδυμασία» από την αστυνομία ηθών. Τον πρώτο λόγο στις διαδηλώσεις φαίνεται πως κατέχουν οι Ιρανές, οι οποίες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κλιμάκωσης των διαδηλώσεων και εμφανίζονται σε βίντεο είτε να βγάζουν τις μαντίλες τους, είτε να τις καίνε σε μια πράξη αντίστασης ενάντια στον αυστηρό κώδικα ενδυμασίας της Ισλαμικής Δημοκρατίας και σε αυτούς που τον επιβάλλουν.
Τα πλήθη επευφημούσαν όταν οι γυναίκες έκαψαν τα χιτζάμπ τους σε μια μεγάλη φωτιά στο Σάρι την Τρίτη, την πέμπτη διαδοχική ημέρα των διαδηλώσεων. Σε βίντεο που διακινήθηκαν στο διαδίκτυο, κάποιες Ιρανές γυναίκες εμφανίστηκαν να κόβουν τα μαλλιά τους σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τον θάνατο της Αμινί αλλά και για τις περιορισμένες ελευθερίες τους στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν.
Ακτιβιστές ανέφεραν ότι μια γυναίκα ήταν μεταξύ των τριών διαδηλωτών που σκοτώθηκαν από πυρά των δυνάμεων ασφαλείας στην Ουρμία, το Πιρανσάχρ και το Κερμανσάχ.
Οι διαδηλώσεις, οι οποίες επικεντρώθηκαν στις βορειοδυτικές περιοχές του Ιράν που κατοικούνται από Κούρδους, αλλά έχουν εξαπλωθεί σε τουλάχιστον 50 πόλεις και κωμοπόλεις σε όλη τη χώρα, είναι οι μεγαλύτερες από το κύμα διαδηλώσεων του 2019, τότε με αφορμή τις αυξήσεις στα καύσιμα.
Αξιωματούχοι της ιρανικής κυβέρνησης και της αστυνομίας διαψεύδουν ότι οι δυνάμεις ασφαλείας σκότωσαν διαδηλωτές, υπονοώντας ότι μπορεί να πυροβολήθηκαν από ένοπλους αντιφρονούντες.
Η κυβέρνηση περιορίζει την πρόσβαση στο διαδίκτυο
Χωρίς κανένα σημάδι χαλάρωσης των διαδηλώσεων, οι αρχές περιόρισαν την πρόσβαση στο διαδίκτυο, σύμφωνα με λογαριασμούς της Hengaw, των κατοίκων και του παρατηρητηρίου τερματισμού λειτουργίας του Διαδικτύου, NetBlocks. Πριν λίγες ώρες το Ιράν περιόρισε την πρόσβαση στο Instagram και το WhatsApp, δύο από τα τελευταία κοινωνικά δίκτυα που παραμένουν ενεργά στη χώρα.
Ακτιβιστές εξέφρασαν την ανησυχία τους καθώς με το κλείσιμο του διαδικτύου το 2019 είχε ξεκινήσει η καταστολή εκείνων των διαδηλώσεων, που σύμφωνα με το Reuters είχαν στοιχίσει τη ζωή 1.500 ανθρώπων.
«Το Ιράν υπόκειται πλέον στους πιο αυστηρούς περιορισμούς στο διαδίκτυο από τη σφαγή του Νοεμβρίου του 2019», ανέφερε η NetBlocks.
Οι χρήστες του WhatsApp είπαν ότι μέχρι σήμερα μπορούσαν να ανεβάζουν μόνο κείμενα στην πλατφόρμα και όχι φωτογραφίες, ενώ ο Hengaw διευκρινίζει ότι η πρόσβαση στο διαδίκτυο έχει διακοπεί κυρίως στην επαρχία Κουρδιστάν για να σταματήσουν οι αναρτήσεις υλικού από τις διαμαρτυρίες της μειονότητας.
Ιστότοποι μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το TikTok, το YouTube, το Twitter και το Facebook αποκλείονται τακτικά σε περιοχές της Ισλαμικής Δημοκρατίας, η οποία διαθέτει μερικούς από τους αυστηρότερους ελέγχους στο διαδίκτυο στον κόσμο. Αλλά οι κάτοικοι που γνωρίζουν την τεχνολογία παρακάμπτουν τα κράσπεδα χρησιμοποιώντας εικονικά ιδιωτικά δίκτυα (VPN).
Ο υπουργός Επικοινωνιών του Ιράν κατήγγειλε νωρίτερα την Τετάρτη ότι διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία εσκεμμένα μετέδωσαν την ψευδή πληροφορία ότι ο ίδιος έδωσε την εντολή για διακοπή των υπηρεσιών ίντερνετ για λόγους ασφαλείας.
Η «Αστυνομία Ηθικής»
Οι Gasht-e Ershad (Περιπολίες Καθοδήγησης) είναι ειδικές αστυνομικές μονάδες επιφορτισμένες με τη διασφάλιση του σεβασμού των ισλαμικών ηθών και την κράτηση ατόμων που θεωρείται ότι είναι «ακατάλληλα» ενδεδυμένοι.
Σύμφωνα με την ιρανική νομοθεσία, η οποία βασίζεται στην ερμηνεία της Σαρία (ισλαμικός νόμος), οι γυναίκες είναι υποχρεωμένες να καλύπτουν τα μαλλιά τους με χιτζάμπ και να φορούν μακριά, φαρδιά ρούχα για να κρύβουν τη σιλουέτα τους.
Η Μασχά Αμινί φέρεται να είχε ορατά κάποια από τα μαλλιά της κάτω από τη μαντίλα της όταν συνελήφθη από την αστυνομία ηθικής στην Τεχεράνη στις 13 Σεπτεμβρίου. Έπεσε σε κώμα σε κέντρο κράτησης και πέθανε τρεις μέρες αργότερα στο νοσοκομείο. Οι Αρχές διέψευσαν αναφορές ότι αστυνομικοί χτύπησαν την 22χρονη στο κεφάλι με ρόπαλο και ότι έφερε μώλωπες στα πόδια.
Η αστυνομία αρνήθηκε ότι η Μασχά Αμινί υπέστη κακομεταχείριση κατά την κράτησή της. Επισήμως η 22χρονη υπέστη «αιφνίδια καρδιακή ανεπάρκεια». Η οικογένειά της διαψεύδει την επίσημη εκδοχή και υποστηρίζει ότι η συγγενής τους έχαιρε άκρας υγείας πριν συλληφθεί.
Διεθνείς Αντιδράσεις
Η εκρηκτική κατάσταση στο Ιράν έχει συγκεντρώσει και ένα πλήθος από διεθνείς αντιδράσεις, τόσο από δυτικές κυβερνήσεις, όσο και από διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Από την πλευρά της η υπηρεσιακή Ύπατη Αρμοστής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Νάντα αλ Νασίφ εξέφρασε «την ανησυχία της για τον θάνατο υπό κράτηση της Μαχσά Αμινί (…) και τη βίαιη αντίδραση των δυνάμεων ασφαλείας απέναντι στις διαδηλώσεις» και ζήτησε «αμερόληπτη» και «ανεξάρτητη» έρευνα.
Στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε έπειτα από συνομιλία του με τον Ιρανό ομόλογό του, Εμπραχίμ Ραϊσί ότι «επέμεινε στον σεβασμό των δικαιωμάτων των γυναικών» στο Ιράν.
Παράλληλα Ιρανοί αντιφρονούντες και πρώην κρατούμενοι ανακοίνωσαν χθες Τρίτη από τη Νέα Υόρκη ότι κατέθεσαν αγωγή εναντίον του Ραϊσί. Σύμφωνα με την Εθνική Ένωση για τη Δημοκρατία στο Ιράν στόχος της αγωγής, που ακόμη δεν έχει δημοσιευθεί από το ομοσπονδιακό δικαστήριο του Μανχάταν, είναι ο Ιρανός πρόεδρος να λογοδοτήσει για τον ρόλο του στα γεγονότα της δεκαετίας του 1980, όταν χιλιάδες άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο.
