Μια σημαντική δικαστική μάχη ενάντια στην τσιμεντοποίηση της παραλίας Ερεσού στην Λέσβο ξεκινάει σήμερα, Παρασκευή 23 Σεπτέμβρη, στο Εφετείο Πειραιά. Πρόκειται για την αίτηση που έχουν καταθέσει η «Πρωτοβουλία Ερεσού – Περιβαλλοντικός Κοινωνικός Σύλλογος», ο Σύλλογος «Θεόφραστος» καθώς και κάτοικοι της περιοχής, με την οποία ζητούν να ακυρωθεί οικοδομική άδεια ιδιώτη που επιδιώκει το χτίσιμο τεσσάρων βιλών, εστιατορίου και πάρκινγκ κυριολεκτικά πάνω στο κύμα.
Της Σταυρούλας Πουλημένη / alterhtess.gr
Εδώ και σχεδόν ενάμιση χρόνο, συλλογικότητες και κάτοικοι της περιοχής εναντιώνονται στην καταστροφή της παραλίας Ερεσού, στην αλλοίωση της φυσικής ομορφιάς του τόπου αλλά και στην εξαφάνιση ενός δημόσιου και προσβάσιμου χώρου. Είναι αδιανόητο ότι όλα αυτά συμβαίνουν σε μια πανέμορφη παραλία, που επίσης βρίσκεται εντός δύο αναγνωρισμένων ζωνών Natura και δίπλα σε ποτάμι που αποτελεί προστατευόμενο νησιώτικο υγρότοπο. Στο ποτάμι κατοικούν χελώνες ενώ σε όλη την περιοχή βρίσκουν καταφύγιο αποδημητικά πουλιά συνθέτοντας ένα τοπίο αρμονικής συμβίωσης με τους ανθρώπους και τον ήπιο εδώ και δεκαετίες τουρισμό.
Μπορεί η υπόθεση της τσιμεντοποίησης της παραλίας να έρχεται στην επιφάνεια μόλις τον Μάιο του 2021 μέσα από έναν άλλο αγώνα των κατοίκων της περιοχής, ωστόσο αποκαλύπτει για ακόμη μια φορά την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης ενός δημόσιου χώρου μέσα από επαναχάραξη των γραμμών του αιγιαλού, παραχωρήσεις εν είδει «αξιοποίησης» και απροθυμία των υπηρεσιών να προστατεύσουν έγκαιρα το δημόσιο συμφέρον. Όπως συμβαίνει στα περισσότερα περιβαλλοντικά εγκλήματα, τέτοιου είδους απόπειρες καταπάτησης δημοσίων αγαθών «χτίζονται» αργά και σταθερά. Ωστόσο, η επαγρύπνηση ανθρώπων που νοιάζονται για τον τόπο τους κατάφερε να δημιουργήσει «αναχώματα», ισχυρές αντιστάσεις και στενούς δεσμούς αλληλεγγύης.
Για το ιστορικό της υπόθεσης μιλήσαμε με τον Στέλιο Κόβρα, μέλος της «Πρωτοβουλίας υπεράσπισης της παραλίας Ερεσού» τις λίγες μέρες που είχαμε την τύχη να βρεθούμε στην περιοχή.
«Εμείς συνειδητοποιήσαμε τι πάει να συμβεί τον Μάιο του 2021 όταν εμφανίζεται στο διαδίκτυο ότι ο Δήμος Δυτικής Λέσβου προτείνει κάποια έργα από το πρόγραμμα “Αντώνης Τρίτσης” για την περιοχή μας και συγκεκριμένα ένα θεματικό πάρκο εντός δημοτικού οικοπέδου πάνω στην παραλία. Ο κόσμος άρχισε τότε να οργανώνεται στη λογική ότι επιχειρείται η αλλοίωση της παραλίας με ένα έργο που δεν ζήτησε ποτέ η κοινότητα. Επιπλέον, εκτιμούσαμε ότι μια τέτοια εξέλιξη θα χρησιμοποιούνταν ως δούρειος ίππος για περαιτέρω τσιμεντοποίηση της παραλίας. Ο Δήμος Δυτικής Λέσβου χαρακτήριζε τότε τις ενστάσεις μας “επιστημονική φαντασία”. Το ζήτημα του θεματικού πάρκου πάγωσε μέσα από συλλογή υπογραφών, όταν ένας συγχωριανός μας ανακάλυψε κάτι άλλο: την προέγκριση οικοδομικής άδειας που έλαβε ιδιώτης, δικηγόρος στο νησί, για κατασκευή τεσσάρων βιλών, εστιατορίου, αποθηκευτικού χώρου, πάρκινγκ και γηπέδου beach volley στην περιοχή Αφεντέλι της Σκάλας Ερεσού» αναφέρει ο Στέλιος Κόβρας.
Κάτοικοι της περιοχής αναζητούν την αρχή του νήματος της ιστορίας αυτής, ανακαλύπτοντας μία από της πηγές του προβλήματος. Το 2012 μέσα από το ΦΕΚ36 γίνεται μια επαναχάραξη του Αιγιαλού μετά από αίτημα της ιδιώτη. Εκεί συμβαίνουν οι εξής παρατυπίες. Η γραμμή του Παλαιού Αιγιαλού (μπλε γραμμή) στο επίμαχο σημείο στην περιοχή Αφεντέλι κάνει ένα πέρα από τη φύση ζιγκ ζαγκ, κατεβαίνει στη θάλασσα και ξανά ανεβαίνει στο δρόμο, μετατρέποντας εν μία νυχτί τα οικόπεδα της ιδιώτη σε οικοδομήσιμα. Επίσης, η γραμμή Αιγιαλού (κόκκινη γραμμή) έχει τοποθετηθεί λανθασμένα από το ύψιστο μέρος που φτάνει το χειμέριο κύμα, όπως ορίζει ο νόμος, στο ύψος που σκάει το κύμα του Ιουλίου. (Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως όποια ιδιοκτησία βρίσκεται εντός της γραμμής Αιγιαλού απαλλοτριώνεται άνευ ανταλλάγματος υπέρ του Δημοσίου). Επιπλέον, η γραμμή Παραλίας (κίτρινη γραμμή) σύμφωνα με το νόμο τοποθετείται από 30 έως 50 μέτρα μετά την γραμμή Αιγιαλού. Στο συγκεκριμένο ΦΕΚ τοποθετείται μόλις στα 10 μέτρα.
Πώς αποκτάει τα οικόπεδα η ιδιώτης;
Σύμφωνα με τον Στέλιο Κόβρα, πρόκειται για δύο οικόπεδα 11,5 στρεμμάτων εκ των οποίων μέχρι στιγμής έχει λάβει άδεια οικοδόμησης το ένα. «Δεν είναι όμως η πρώτη προσπάθεια “αξιοποίησης της παραλίας”, καθώς ήδη από το 1963 ο τότε Δήμος Ερεσού ορίζει την παραλία ως δημοτική έκταση -που μέχρι τότε ανήκε στο Δημόσιο- για να την παραχωρήσει στην αναπτυξιακή εταιρεία Λέσβου προκειμένου να οικοδομηθεί. Ο όρος της παραχώρησης δεν τηρήθηκε, με αποτέλεσμα στη συνέχεια ο Δήμος να την διεκδικήσει ξανά πίσω μέσω δύο δικηγόρων που κερδίζουν τα δικαστήρια και αντί αμοιβής πληρώνονται σε είδος. Δηλαδή δημιουργούνται δύο οικόπεδα που η τελική τους έκταση (11,5 στρέμματα) ορίστηκε με απόφαση του Άρειου Πάγου το 1998» αναφέρει.
Οι δικηγόροι πουλάνε τα οικόπεδα σε έναν άλλον ιδιώτη το 2001 και αυτός με τη σειρά του στη σημερινή τους κάτοχο. Μετά την επαναχάραξη του Αιγιαλού που αποτυπώνεται στο ΦΕΚ36 του 2012, η ιδιώτης επανέρχεται το 2014 και τροποποιεί την έκταση των οικοπέδων από 11,5 σε 13,5 στρέμματα με διορθωτικό συμβόλαιο. Όταν το 2016 οριοθετεί πλέον με τσιμέντο τα οικόπεδα που διεκδικεί, κάποιοι κάτοικοι του χωριού αναζητούν και βρίσκουν την επαναχάραξη του 2012 και το ΦΕΚ36, ωστόσο έχει πλέον περάσει η προθεσμία προσβολής της απόφασης στην κτηματική υπηρεσία από πλευράς του Δήμου. Ο τότε ενιαίος Δήμος Λέσβου προσφεύγει στο ΣτΕ. Από το 2019 και μετά τη διάσπαση του Δήμου Λέσβου, ο Δήμος Δυτικής Λέσβου στηρίζει την προσφυγή στο ΣτΕ που εκδικάστηκε στις 10 Ιουνίου του 2020 με την απόφαση να εκδίδεται τον Ιανουάριο του 2022, στην οποία το ΣτΕ απορρίπτει την προσφυγή λόγω ελλιπούς φακέλου.
Ο δήμαρχος κάνει πως δεν ξέρει
Η υπόθεση αυτή, όπως είναι λογικό, συγκεντρώνει το ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον δεκάδων πολιτών της περιοχής που συγκροτούν την «Πρωτοβουλία υπεράσπισης της παραλίας Σκάλας Ερεσού», με αφορμή, όπως αναφέραμε αρχικά, τον αγώνα ενάντια στο θεματικό πάρκο. Τον Νοέμβριο του 2021 οι κάτοικοι διαπιστώνουν ότι ήδη από τις 18 Δεκεμβρίου του 2020 η Υπηρεσία Δόμησης (ΥΔΟΜ) του Δήμου Δυτικής Λέσβου είχε εκδώσει προέγκριση της οικοδομικής άδειας. Από εκείνη τη στιγμή αρχίζουν οι πιέσεις προς τον Δήμο για την ανάκλησή της. Ωστόσο επί δέκα μήνες, όπως καταγγέλλουν οι κάτοικοι, ο Δήμαρχος Δυτικής Λέσβου Ταξιάρχης Βέρρος, ενώ γνώριζε σχετικά με την προέγκριση, όχι μόνο δεν ενημέρωσε την κοινότητα της Ερεσού για το θέμα αλλά συσκότιζε επιμελώς την υπόθεση .
«Μάλιστα ο Δήμαρχος σε κάθε του αναφορά τόνιζε ότι δεν υπάρχει κανένα σενάριο χτισίματος στην παραλία Ερεσού και ότι οι αναφορές στο θεματικό πάρκο ως “δούρειο ίππο” ήταν άστοχες, χωρίς ρεαλιστική βάση» αναφέρουν συγκεκριμένα σε επιστολή τους προς την Εφημερίδα των Συντακτών μέλη της «Πρωτοβουλίας». Τον ισχυρισμό του δημάρχου ότι δεν γνώριζε τίποτα για την προέγκριση κατέρριψε η ίδια η ιδιώτης που αιτήθηκε την προέγκριση καθώς, όπως αναφέρει η Πρωτοβουλία, «η ίδια είχε στείλει εξώδικα στο δήμο και στον ίδιο τον δήμαρχο για την καθυστέρηση της έκδοσης της προέγκρισής της, κάτι που ανέφερε σε συνέντευξή της στο AIOLOS tv στις 30/11/2021. Την ύπαρξη των εν λόγω εξωδίκων επιβεβαίωσε και ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου στη συνεδρίαση που έγινε στις 25-2-22, ο οποίος έκανε αναφορά για στην ύπαρξη τους». Αξίζει να αναφέρουμε κάποιες «τυχαίες συμπτώσεις» που επισημαίνει η Πρωτοβουλία και διαψεύδουν τους ισχυρισμούς του δημάρχου ότι δεν γνώριζε: Στενός επιστημονικός συνεργάτης του Δήμου, αρχιτέκτονας, είναι ταυτόχρονα και ο μελετητής του έργου που προσέλαβε η ιδιώτης. Οι κάτοικοι γνωρίζουν ότι η ΥΔΟΜ είχε απευθυνθεί σε δικηγόρο του Δήμου για να γνωμοδοτήσει σχετικά με την προέγκριση. Μάλιστα, ο δικηγόρος είχε γνωμοδοτήσει αρνητικά αλλά η γνωμοδότησή του αγνοήθηκε.
Το μπλόκο στο Αφεντέλι
«Ουσιαστικά ο δήμαρχος έκανε τα πάντα για να μην εμποδίσει την άδεια της ιδιώτη και μέχρι και σήμερα δεν έχει κάνει καμία κίνηση υπεράσπισης της παραλίας» δηλώνει σχετικά ο Στέλιος Κόβρας, αναφέροντας πως υπήρξε μόνο μια αόριστη απόφαση δημοτικού συμβουλίου στις 29 Οκτώβρη του 2021 για ασφαλιστικά μέτρα κατά της προέγκρισης, κάτι που ωστόσο δεν έγινε ποτέ.
«Στις 29 Νοέμβρη μπαίνει μπουλντόζα της ιδιώτη στην παραλία προκειμένου να γίνουν οι τομές της αρχαιολογίας. Η Πρωτοβουλία καλεί σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην παραλία σταματώντας την κίνηση αυτή και από εκείνη τη στιγμή ξεκινά το αυτοοργανωμένο μπλόκο στο Αφεντέλι, όπου καθημερινά και επί τέσσερις μήνες ο κόσμος περιφρουρεί σε βάρδιες την περιοχή, αποτρέποντας και άλλες απόπειρες της ιδιώτη να προχωρήσουν οι τομές. Κάθε Παρασκευή καθιερώνονται οι συνελεύσεις κατοίκων στο πρώην μπαρ Primitive, γίνονται εκδηλώσεις, διαμαρτυρίες στο δημοτικό συμβούλιο, η Πρωτοβουλία αποκτά νομική μορφή και συλλέγονται 700 υπογραφές δημοτών, μόνιμων κατοίκων που αντιτάσσονται στην τσιμεντοποίηση της παραλίας. Στον αγώνα συνδράμουν και μαθητές της περιοχής που επί δύο μέρες πραγματοποιούν αποχή στηρίζοντας τα μπλόκα» περιγράφει ο Στέλιος Κόβρας.
Μάχες στο Δημοτικό Συμβούλιο
Να σημειωθεί ότι η υπόθεση αυτή δημιουργεί τριγμούς και στην διοίκηση του Δήμου καθώς στις 6 Δεκεμβρίου του 2021 παραιτείται ο γενικός γραμματέας του Δήμου εκφράζοντας τη διαφωνία του για τους χειρισμούς σχετικά με την προέγκριση της οικοδομικής άδειας και αφήνοντας ταυτόχρονα αιχμές εναντίον του Δημάρχου για κωλυσιεργία.
Ακολουθούν δύο «ομηρικά» δημοτικά συμβούλια: το πρώτο τον περασμένο Φεβρουάριο όπου, παρά τις εκκλήσεις της Πρωτοβουλίας να αιτηθεί ο Δήμος την ανάκληση της προέγκρισης, ο δήμαρχος θέτει νομικά προσκόμματα. Το δεύτερο γίνεται στις 30 Μαρτίου όταν μέσα από πιέσεις σύσσωμης της αντιπολίτευσης (που έχει πλέον την πλειοψηφία) λαμβάνεται απόφαση να αιτηθεί ο Δήμος το σταμάτημα κάθε διαδικασίας έκδοσης οικοδομικής άδειας μέχρι να υπάρξει Χωρικός Σχεδιασμός για την περιοχή και να γίνει άμεση ανάκληση της προέγκρισης.
Ωστόσο, μια μέρα μετά, στις 31 Μάρτη του 2022, η ιδιώτης λαμβάνει την οριστική άδεια οικοδόμησης.
Η Πρωτοβουλία στρέφεται σε νομικά μέσα για τη διάσωση της παραλίας
«Η Πρωτοβουλία αναλαμβάνει πλέον να κάνει η ίδια τις νομικές ενέργειες, καταθέτοντας αγωγή που αμφισβητεί τον τίτλο ιδιοκτησίας, στην οποία το Δημόσιο έχει λάβει θέση υπέρ μας. Έχει, επιπλέον, καταθέσει μαζί με τον Σύλλογο “Θεόφραστος” αίτηση ακύρωσης της οικοδομικής άδειας που εκδικάζεται μαζί με άλλη σχετική αγωγή 23 ατόμων στις 23 Σεπτεμβρίου 2022. Παράλληλα, έχει γίνει μηνυτήρια αναφορά κατά παντός υπευθύνου, διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη» τονίζει ακόμη ο Στέλιος Κόβρας.
Να αναφερθεί πως η παραλία Ερεσού σύμφωνα με το Περιφερειακό Χωρικό Σχέδιο Β. Αιγαίου (ΦΕΚ 181-Δ 2019) χαρακτηρίζεται μαζί με το Κάστρο του Σιγρίου και το Απολιθωμένο Δάσος ως «Τοπίο Διεθνούς Αξίας» και για τον λόγο αυτό προτείνονται συγκεκριμένες κατευθύνσεις προστασίας. Οι κατευθύνσεις αυτές ορίζουν ακόμη ως προϋπόθεση την ύπαρξη Χωρικού Σχεδιασμού πριν την οποιαδήποτε πρωτοβουλία «επενδύσεων» που ενδεχομένως να αλλοιώσουν το τοπίο.
«Θέλουμε να μείνει η παραλία ως φυσικό τοπίο ανεκτίμητης ομορφιάς. Εκτός από ένας χώρος που πρέπει να παραμείνει δημόσια προσβάσιμος, αποτελεί και πόρο για την κοινότητα, που θα υποστεί τεράστια ζημιά καθώς ένα μεγάλο ποσοστό της ζει από τον ήπιο τουρισμό» τονίζει ο Στέλιος Κόβρας. Τόσο η Πρωτοβουλία υπεράσπισης της παραλίας όσο και άλλοι κάτοικοι της περιοχής έχουν αντιληφθεί πως ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα για τη διάσωση της παραλίας αφορά την επαναχάραξη του Αιγιαλού στα νόμιμα και σύμφωνα με τη φύση όριά του. Σε κάθε περίπτωση, δηλώνουν αποφασισμένοι-ες να συνεχίσουν με κάθε μέσο τον πολύμηνο αυτό αγώνα για να αποτρέψουν μια μη αναστρέψιμη καταστροφή του πανέμορφου αυτού τόπου.
