Το χρονικό της βίαης εκκένωσης της δομής προσφύγων του Ελαιώνα καταγράφει σε εκτενές ρεπορτάζ του το Unicorn Riot, εστιάζοντας στην ευρύτερη και συνεχιζόμενη στρατηγική εκτοπισμού προσφύγων από την κυβέρνηση, καθώς και στον θάνατο του 52χρονου πρόσφυγα από το Πακιστάν, Βαρές Αλί (Wares Ali), ο οποίος έχασε τη ζωή του μέσα στη δομή περιστοιχισμένος από αστυνομικές δυνάμεις.
«Στα τέλη Αυγούστου, ο Πακιστανός μετανάστης Βαρές Αλί, 52 ετών, πέθανε από καρδιακή ανεπάρκεια μέσα στην δομή φιλοξενίας προσφύγων του Ελαιώνα, καθώς εκατοντάδες άνθρωποι έχου εγκαταλειφθεί χωρίς υγειονομική περίθαλψη, στο πλαίσιο της στρατηγικής των αρχών για εκτοπισμό» αναφέρει το ρεπορτάζ, σημειώνοντας ότι ο πρόσφυγας βρισκόταν στην δομή για περισσότερο από έξι χρόνια χωρίς να του παρασχεθούν έγγραφα νόμιμης διαμονής, ενώ ο τραγικός θάνατός του ανέκοψε μία από τις πολλές επιχειρήσεις εκκένωσης της δομής.
Ο καταυλισμός του Ελαιώνα υπήρξε φέτος πεδίο συνεχών κινητοποιήσεων, καθώς πρόσφυγες και μέλη της κοινότητας αντιστέκονται στη σχεδιαζόμενη μετεγκατάσταση σε δομές έξω από την Αθήνα. Από την έναρξη της επιχείρησης στα μέσα Ιουνίου, μόνο μερικές δεκάδες μετανάστες έχουν μεταφερθεί σε άλλους καταυλισμούς, ενώ πάνω από 600 άνθρωποι παραμένουν στην δομή του Ελαιώνα, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων δεν έχει νόμιμα έγγραφα, ενώ στην πλειοψηφία τους ζουν στον καταυλισμό έως και επτά χρόνια.
Η επιχείρηση εκτοπισμού, όπως επισημαίνει το δημοσίευμα, έχει ανασταλεί σε μεγάλο βαθμό λόγω των συνεχιζόμενων κινητοποιήσεων στις οποίες πρωτοστάτησαν οι ίδιοι οι πρόσφυγες, οι οποίοι παραμένουν στη δομή παρά την επιδείνωση των συνθηκών που συνεπάγεται η έλλειψη ψυχοκοινωνικής φροντίδας, υγιεινής και τροφίμων, με τη συνδρομή αλληλέγγυων ομάδων.
Ολονύχτιες διαμαρτυρίες και αποκλεισμοί της εισόδου του καταυλισμού έχουν παγώσει τα σχέδια του Δήμου, του Υπουργείου Μετανάστευσης και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ) για την πλήρη εκκένωση του καταυλισμού. Οι εικόνες που δόθηκαν στη δημοσιότητα από τις βίαιες αστυνομικές επιχειρήσεις στις 18 και 19 Αυγούστου ανέδειξαν το ενδεχόμενο πολιτικού κόστους για τον Δήμο Αθηναίων και την κυβέρνηση.
«Επί τρεις ώρες, οι φύλακες αρνούνταν να καλέσουν ασθενοφόρο αγνοώντας τις εκκλήσεις για βοήθεια»
Τις συνθήκες θανάτου του B. Αλί, αλλά και την απάνθρωπη αντιμετώπιση της συζύγου του φωτίζει στη συνέχεια το Unicorn Riot αναλύοντας το χρονικό των επιχειρήσεων εκκένωσης της δομής, σημειώνοντας πως «στις 31 Αυγούστου, κατά τη συνήθη πρακτική του Δήμου, του Υπουργείου και της αστυνομίας, λεωφορεία έφτασαν τα ξημερώματα για να εκτοπίσουν τους μετανάστες συνοδευόμενα από δυνάμεις των ΜΑΤ. Εκείνη την ώρα οι συγκεντρωμένοι έξω από τον καταυλισμό πληροφορήθηκαν τον θάνατο από καρδιακή ανακοπή του 52χρονου Β. Αλί».
Η αγχωτική κατάσταση του επικείμενου εκτοπισμού είχε, σύμφωνα με τους συγγενείς του, καταβάλει τον Β. Αλί και οδήγησε στην καρδιακή προσβολή. Επί τρεις ώρες, οι φύλακες του καταυλισμού αρνούνταν να καλέσουν ασθενοφόρο, υποτιμώντας τη σοβαρότητα της κατάστασης και αγνοώντας τις εκκλήσεις της οικογένειας για βοήθεια. Κανένα ιατρικό προσωπικό δεν σταθμεύει πλέον στον καταυλισμό ως μέρος της στρατηγικής των αρχών για την εκκένωση.
Μάλιστα, αμέσως μετά το τραγικό συμβάν οι αστυνομικές δυνάμεις προσήγαγαν τη σύζυγό του προκειμένου να την ανακρίνουν για τον θάνατο, ενώ στο τέλος της ανάκρισης της ανακοίνωσαν ότι πρόκειται να μετακινηθεί στο στρατόπεδο της Αμυγδαλέζας, καθώς δεν έχει νόμιμα έγγραφα παραμονής στη χώρα. Την ίδια ώρα, έγινε προσπάθεια απομάκρυνσης των παιδιών της με σκοπό να αναλάβει την κηδεμονία τους ένας άνδρας που την συνόδευε, με τις εν λόγω αποφάσεις να αναστέλλονται εν τέλει λόγω της πίεσης της κοινότητας, και την ίδια να αφήνεται ελεύθερη και να επιστρέφει στη δομή.
Το σώμα του νεκρού Β. Αλί έμεινε στον καταυλισμό για μεγάλο χρονικό διάστημα και τελικά τοποθετήθηκε σε ένα βρώμικο φέρετρο, δήλωσε η οικογένειά του. Η κηδεία του πραγματοποιήθηκε δύο ημέρες αργότερα, με την πακιστανική κοινότητα να αναλαμβάνει το πλήρες κόστος της μεταφοράς της σορού του στο Πακιστάν.
Υπενθυμίζεται ότι την 19η Αυγούστου, είχε προηγηθεί η βίαιη εισβολή δυνάμεων των ΜΑΤ στη δομή, με την διοικήτρια του Ελαιώνα να διατάζει περίπου 60 αστυνομικούς να επέμβουν εναντίον των διαδηλωτών, που αποτελούνταν κυρίως από έγκυες γυναίκες από το Κονγκό με τα παιδιά τους και αλληλέγγυα προς τους πρόσφυγες άτομα.
Χωρίς καμία προειδοποίηση, η αστυνομία χτύπησε επιτέθηκε στους συγκεντρωμένους και τους απώθησε μέσα στον καταυλισμό μαζί με τις έγκυες γυναίκες τις οποίες οι υπόλοιποι προστάτευαν χρησιμοποιώντας τα σώματά τους ως ασπίδες.
Η αστυνομία συνόδευσε την υπεύθυνη της δομής στο γραφείο της εν μέσω διαμαρτυριών που απαιτούσαν την αποχώρησή της, ενώ της της παρείχε προστασία και κατά την αποχώρησή της, μία ώρα μετά. Οι αστυνομικές δυνάμεις συνέχισαν παρενοχλώντας, εκφοβίζοντας και χτυπώντας τους πρόσφυγες για άλλη μια ώρα περίπου. Κάποιες μετανάστριες σύρθηκαν στο πάτωμα από την αστυνομία και χρειάστηκαν ιατρική βοήθεια, την οποία η αστυνομία απέτρεψε με την απειλή της σύλληψης.
Ψυχολογική βία και καταπάτηση δικαιωμάτων η στρατηγική εκτοπισμού της κυβέρνησης
«Από την αρχή κατέστη σαφές ότι η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων του καταυλισμού του Ελαιώνα δεν θα εγκατέλειπε τον καταυλισμό οικειοθελώς. Η διαδικασία της σταδιακής απομάκρυνσης των μεταναστών έγινε το κλειδί για τις αρχές. Για να το πετύχουν αυτό, χρησιμοποίησαν εκβιαστικές/εκφοβιστικές πρακτικές, όπως η διακοπή των υπηρεσιών και η άρνηση χορήγησης ασύλου» αναφέρει το δημοσίευμα, συμπληρώνοντας πως σύμφωνα με τις μαρτυρίες των κατοίκων, λεκτική και ψυχολογική βία, καθώς και απειλές αποτέλεσαν το στάδιο πριν τις επιθέσεις.
Οι κάτοικοι αναγκάζονταν να ξυπνούν τις πρώτες πρωινές ώρες πανικόβλητοι από την αστυνομία ως μέσο πίεσης για να εγκαταλείψουν τον καταυλισμό. Σύμφωνα με μαρτυρίες, απειλούσαν να πάρουν τα παιδιά τους αν δεν εγκατέλειπαν τον καταυλισμό οικειοθελώς.
Την ίδια ώρα, το δημοσίευμα υπογραμμίζει την στρατηγική εκφοβισμού των εργαζομένων στη δομή, αποδίδοντας ευθύνες του υπουργείου και της διοίκησης για τον θάνατο του Β. Αλί καθώς και για την έκθεση ανθρώπων που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες σε κίνδυνο, λόγω της αναστολής παροχής κάθε είδους φροντίδας και περίθαλψης.
Το υπουργείο και η διοίκηση του καταυλισμού προέβησαν σε αντίποινα κατά των κοινωνικών λειτουργών που είχαν ταχθεί στο πλευρό των κατοίκων όταν έγιναν γνωστά τα σχέδια εκτοπισμού. Η διοίκηση μηδένισε επίσης το υγειονομικό προσωπικό προκειμένου να αναγκάσει τους κατοίκους να μετακινηθούν «εθελοντικά» σε άλλους καταυλισμούς. Η έλλειψη υγειονομικού προσωπικού μέσα στον καταυλισμό οδήγησε άμεσα στον θάνατο του Wares Ali και μέχρι σήμερα εκθέτει πολλούς κατοίκους που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες σε μια σειρά από κινδύνους. Ταυτόχρονα, όλες οι υπηρεσίες στον καταυλισμό, συμπεριλαμβανομένης της σίτισης, έχουν ανασταλεί.
«Θα φροντίσω να καταλήξετε στη φυλακή» και προσπάθειες δωροδοκίας με διαμερίσματα
Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων της δομής, που επικαλείται το δημοσίευμα, η διοικήτρια, Μαρία Δήμητρα Νιούτσικου, η οποία είχε αντίστοιχα καθήκοντα στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης στη Σάμο το 2018, ήταν υπεύθυνη για τις φρικτές συνθήκες σωματικών και ψυχικών βασανιστηρίων στη Σάμο.
Ήταν υπεύθυνη του στρατοπέδου την περίοδο που ασυνόδευτοι ανήλικοι αυτοκτόνησαν λόγω των συνθηκών διαβίωσης στο στρατόπεδο. Με παράνομες μεθοδεύσεις, οι ανήλικοι χωρίζονταν βίαια από τα αδέλφια τους και περισσότερα από είκοσι άτομα κοιμόντουσαν σε μολυσμένα από αρουραίους και έντομα κοντέινερ που προορίζονταν για επτά άτομα. Επιπλέον, οι συνθήκες που δημιούργησε αυτή η κατάσταση υποβοήθησαν τα περιστατικά σεξουαλικής βίας, καθώς και τα ψυχολογικά και σωματικά βασανιστήρια, αντί να προστατεύουν τους αιτούντες άσυλο μετανάστες και τους πρόσφυγες από αυτά.
Κατά το δημοσίευμα, η Μ. Νιούτσικου αρνείται συστηματικά να απαντήσει σε οποιεσδήποτε ερωτήσεις των κατοίκων ή των μέσων ενημέρωσης σχετικά με τις ενέργειές της στην δομή, ενώ σύμφωνα με μαρτυρίες, από την στιγμή που ανέλαβε την διοίκηση της δομής εκφόβιζε τους διαμαρτυρόμενους πρόσφυγες με τον τερματισμό της διαδικασίας ασύλου και απειλούσε όσους ηγούνταν των διαμαρτυριών λέγοντας ότι «θα φροντίσω να καταλήξετε στη φυλακή».
Σύμφωνα με τους κατοίκους, η υπεύθυνη της δομής ενημερώνει τα άτομα μοιράζοντας ένα έγγραφο που αναφέρει πότε και πού θα γίνει η μεταφορά τους. Στη συνέχεια, υπάρχει απευθείας ειδοποίηση σε καθέναν από αυτούς που λέει ότι αν αρνηθούν να φύγουν θα πεταχτούν στο δρόμο, θα μπλοκαριστούν οι φάκελοι ασύλου τους και θα διαγραφούν από το ελληνικό σύστημα ασύλου.
Τέλος, το δημοσίευμα κάνει λόγο για στρατηγική δωροδοκίας των ανθρώπων που ηγούνταν των διαμαρτυριών από τις αρχές, με υποσχέσεις για παραχώρηση διαμερισμάτων στην Αθήνα, η οποία ωστόσο απέτυχε με αποτέλεσμα οι κινητοποιήσεις να ενταθούν.
«Όλα τα σενάρια παραμένουν ανοιχτά για την τύχη του στρατοπέδου Ελαιώνα και των κατοίκων του».
*Επιμέλεια κειμένου: Χριστίνα Χελά
