Το τελευταίο διάστημα ήταν πλήρες εξελίξεων. Είχαμε μεταξύ πολλών άλλων το σαμποτάζ στους αγωγούς αερίου Nord Stream, τα του ουκρανικού μετώπου και της Γέφυρας του Κερτς, το κίβδηλο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο συνεργασίας και μέσα σε όλα τα άλλα, την κάπως λιγότερο εντυπωσιακή ανακοίνωση του OPEC+ ότι θα μειώσει την παραγωγή πετρελαίου. Αλλά πριν ασχοληθούμε με την τελευταία, κάποιες γενικότερες παρατηρήσεις είναι αναγκαίες.
Ο «νέος ψυχρός πόλεμος» βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, αν και το όνομα αυτό είναι εντελώς λάθος: Κατά τη διάρκεια του παλιού ψυχρού πολέμου ουδέποτε είχαμε φτάσει σε απευθείας (έστω και ακήρυχτη) σύγκρουση των δύο πόλων όπως τώρα. Στην Ουκρανία τα όπλα, οι πληροφορίες και ένα σημαντικό τμήμα των στρατευμάτων είναι αμερικανικά, ενώ η Ρωσία έχει δεχτεί ήδη αρκετά χτυπήματα στο έδαφός της, χτυπήματα που θα πολλαπλασιαστούν τώρα που επεκτάθηκε το θεωρούμενο από την Ρωσία ως δικό της έδαφος. Μερικά από τα χτυπήματα αυτά μπορούμε να υποθέσουμε ότι προέρχονται απευθείας από αμερικανικά χέρια. Είμαστε δηλαδή σε φάση όχι ψυχρού, αλλά παλιού καλού θερμού, θερμότατου πολέμου που δεν συγκρίνεται με το Βιετνάμ και τις άλλες περιφερειακές συγκρούσεις του καθαυτό ψυχρού πολέμου: Ουδέποτε η ΕΣΣΔ είχε τότε δεχτεί χτυπήματα στο έδαφός της.
Επιπλέον, υπάρχει μια ακόμα σημαντικότερη διαφορά: σε αντίθεση με τότε, οι ηγεσίες (ειδικά στη Δύση) δεν έχουν την παραμικρή ιδέα τι ακριβώς θέλουν να πετύχουν. Και οι μεν Ρώσοι έχουν κουτσά στραβά μια πρόταση, αν και αυτή δεν είναι ευκολοχώνευτη: προτείνουν μια μορφή μοιράσματος του κόσμου σε ζώνες επιρροής. Οι Αμερικάνοι ας κρατήσουν τον δικό τους επιθετικά φιλελεύθερο, σχετικά επιτρεπτικό σε ζητήματα πολιτισμικά, έντονα όμως πολεμικό και παρεμβατικό καπιταλισμό τους. Στην Ανατολή θα υπάρξει ένας «Ευρασιατικός», πατερναλιστικός και πιο συντηρητικός στα πολιτισμικά ζητήματα καπιταλισμός.
Αν αυτό είναι μια απορριπτέα πρόταση, από την άλλη μεριά όμως, οι Δυτικοί δεν έχουν καμία απολύτως πρόταση, ή μάλλον λένε αυτό που με τους αθάνατους, προφητικούς στίχους τους είπαν οι Sex Pistols, «δεν ξέρω τι θέλω, αλλά ξέρω πώς να το πάρω».
Το τραγούδι Anarchy in the UK όμως είναι επίκαιρο και για έναν ακόμα λόγο, που συνδέεται όμως με το πολιτιστικό-καλλιτεχνικό ρεπορτάζ του Ηνωμένου Βασιλείου, ρεπορτάζ το οποίο προφανώς ενδιαφέρει το πάντα καλλιεργημένο αναγνωστικό κοινό του «Κοσμοδρομίου». Το γεγονός της χρονιάς λοιπόν στον θεατρικό χώρο ήταν το συνέδριο των Τόρηδων στην Βρετανία, του οποίου όμως την εκπληκτική θεατρική πλευρά την εκτίμησαν δεόντως μόνον ελάχιστοι ρέκτες θεατρόφιλοι με πολιτικά ενδιαφέροντα. Όσοι λίγοι τυχεροί είχαμε την έμπνευση να παρακολουθήσουμε τα εκεί τεκταινόμενα, ανταμειφθήκαμε πλουσιοπάροχα με μια εκπληκτική παράσταση-λεπτοβελονιά όπου τον πρώτο ρόλο τον έπαιξε έξοχα η πρωθυπουργός και αρχηγός των Συντηρητικών, Λιζ Τρας, πρόσφατα διορισμένη (και όχι εκλεγμένη) σε αυτή τη θέση. Γιατί είπαμε, ανεκτικός ο δυτικός καπιταλισμός σε πολιτισμικά ζητήματα, αλλά όχι και μέχρι σημείου να κακομαθαίνει σε εκλογές η πλέμπα.
Η άρρητη ειρωνική τραγικότητα του ρόλου που έπαιξε στο συνέδριο η Τρας υπονοείται λεπτά από την ασύγγνωστη (παρότι αθέλητη και απρόθετη) ύβρι της εμφανούς έλλειψης πολιτικών ικανοτήτων εκ μέρους της. Ο λόγος της Τρας στο κλείσιμο του συνέδριου των Συντηρητικών αποδεικνύει ότι η θεά αυτή του παλκοσένικου παίζει τούτη τη στιγμή τον ρόλο της ζωής της σε ένα ρεσιτάλ ερμηνείας δίχως αύριο. Κενά βλέμματα, κοινότοπες προτάσεις κενές νοήματος, αλλά που υπονοούν άθελά τους τα πάντα, μια κάπως δύσαρθρη, σχεδόν αλλόκοτη χρήση της Αγγλικής, πλήρης αδυναμία επικοινωνίας ενός θετικού προτάγματος (ή και επικοινωνίας γενικώς), ιδιοφυής παροδική μίμηση της Θάτσερ… Πρόκειται για τον πολυεπίπεδο, αυτοαναφορικό και παράλογα κωμικοτραγικό ρόλο της γυναίκας που νομίζει στα σοβαρά μέσα στην διαταραγμένη φαντασία της ότι την έκαναν τάχα πρωθυπουργό, τη στιγμή μάλιστα που είναι όντως πρωθυπουργός – αλλά δεν το έχει καταλάβει. Η Τρας ως ψυχαγωγός είναι (άθελά της βέβαια) κλάσεις, πολλές κλάσεις ανώτερη του εγχώριου Μωυσέως που είναι θλιβερά εμφανές ότι δεν έχει το δικό της υποκριτικό τάλαντο. Όπως το έθεσε, off-the-record, στους Financial Times ένας Τόρης: «Απλώς γύρισα στο δωμάτιό μου και έβαλα τα κλάματα. Ήταν καταστροφή». Φανταστείτε μεγαλείο παράστασης – μέχρι και οι συντελεστές της βάζουν τα κλάματα.
Η παράσταση προοικονομεί την Άτι και συνακόλουθη συντριβή αν όχι της ίδιας της Τρας, τότε των λαϊκών στρωμάτων της Βρετανίας, σε μια επόμενη πράξη της μεταμοντέρνας αυτής τραγωδίας, όταν σε μια ακόμα ιδιοφυή ανατροπή του κλασικού κανόνα, στη θέση της πολυπόθητης κάθαρσης θα έρθει η έτι περαιτέρω ρύπανση του πολιτικού σκηνικού. Αυτό πιθανόν θα συμβεί με την εκλογική επικράτηση των Εργατικών του Κιρ Στράμερ, ή, γιατί όχι εξάλλου, με έναν πυρηνικό πόλεμο, ότι από τα δύο θα είναι χειρότερο εκείνη τη στιγμή για τους Βρετανούς εργαζόμενους – άρα μάλλον ο Στάρμερ.
Ας έχει. Αρκετά με την τέχνη, ας πάμε τώρα να βουτήξουμε στον βούρκο των πετρελαίων.
Ο Μπάιντεν ξεσπαθώνει…
OPEC+ είναι οι 13 χώρες του OPEC μαζί με μερικές άλλες μεγάλες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες (το «μερικές» σημαίνει βασικά η Ρωσία και δέκα ακόμα χώρες) που δεν ανήκουν σε αυτόν αλλά συμφωνούν, αλά καρτ, να τηρήσουν κάποιες αποφάσεις του. Η πιο πρόσφατη από τις εξελίξεις ήταν η συμφωνία για μείωση της ημερήσιας παραγωγής κατά δύο εκατομμύρια βαρέλια. Να διευκρινίσουμε ότι η μείωση αυτή είναι μόνο στα χαρτιά, αφού ο OPEC δεν είχε καταφέρει ποτέ να φτάσει την παραγωγή στα ονομαστικά της επίπεδα από τα οποία υποτίθεται θα μειωθεί τώρα. Οι εκτιμήσεις για το ποια θα είναι η πραγματική μείωση μιλάνε για περίπου μισό εκατομμύριο βαρέλια, ή ίσως λίγο παραπάνω σύμφωνα με τους Financial Times.
Η αμερικανική κυβέρνηση αντέδρασε με μεγάλη ένταση σε αυτήν την κίνηση, εκλαμβάνοντάς την ως προσωπικό χτύπημα, ως δυσάρεστη, κακόβουλη έκπληξη, που σκοπό έχει να πλήξει την Αμερική (ή τους Δημοκρατικούς στις επερχόμενες ενδιάμεσες εκλογές, που είναι το ίδιο) και ως απόδειξη ότι οι Σαουδάραβες, το μεγαλύτερο ως τώρα στήριγμα τόσο της διεθνούς πολιτικής των ΗΠΑ όσο και της διεθνούς ισχύος του δολαρίου, τα βρήκαν με τα καθάρματα τους Ρώσους. Η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζάνετ Γιέλεν, είπε στους Financial Times: «Πιστεύω ότι υπό τις τρέχουσες συνθήκες, η απόφαση του OPEC+ είναι μη χρήσιμη και άσκοπη», ότι δηλαδή δεν θα έχει μεσοπρόθεσμες συνέπειες στην τιμή του πετρελαίου, χωρίς όμως να διευκρινίσει, αν είναι έτσι, γιατί έχει τέτοιον εκνευρισμό. Μάλιστα, σε ένα συγκινητικό ξέσπασμα αλληλεγγύης που δείχνει την βαθιά ανθρώπινη πλευρά της, πρόσθεσε: «Ανησυχούμε πολύ για τις αναπτυσσόμενες χώρες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν». Όπως είναι γνωστό, οι ΗΠΑ έχουν αναλάβει εργολαβικά, εξ ολοκλήρου και κατ’ αποκοπήν το τιτάνιο καθήκον της δημιουργίας διαρκών προβλημάτων στις καημένες τις αναπτυσσόμενες χώρες, άρα δικαίως δεν ανέχονται τη δημιουργία προβλημάτων από απρόσκλητους αγενεστάτους τρίτους. Εξ ου προφανώς αρύεται και η στοργική, ειλικρινής αυτή ανησυχία της Γιέλεν.
Το Bloomberg αναφέρει ότι οι αρμόδιοι Αμερικάνοι δεν είχαν προειδοποιηθεί από τους άθλιους Σαουδάραβες συμμάχους για αυτή τη «δραματική» κίνηση. Διάφορες πλευρές προτείνουν να χτυπηθούν οι Σαουδάραβες εκεί που πονάνε και να σταματήσει η Αμερική να τους πουλάει όπλα, μια εξαιρετική πρόταση που ασμένως θα την υπερψηφίζαμε (αλλά κάτι μας λέει ότι δεν θα ψηφιστεί τελικά). Η Wall Street Journal και ακόμα καλύτερα η Washington Post ξανάφεραν στην επιφάνεια το παλιό ξαναζεσταμένο σενάριο για την ψήφιση του νομοσχεδίου με το κωδικό όνομα NOPEC: έναν νόμο δηλαδή που θα επιτρέπει στον Αμερικανό εισαγγελέα να κάνει αγωγή κατά του OPEC για δημιουργία καρτέλ. [Είναι πολύ αστείο, αλλά οι αμερικανικοί νόμοι όντως είναι οι αυστηρότεροι του πλανήτη κατά των καρτέλ και των μονοπωλίων]. Ο NOPEC επομένως θα επιτρέπει κυρώσεις κατά των χωρών μελών του OPEC όπως ας πούμε την κατάσχεση των επί αμερικανικού εδάφους περιουσιακών στοιχείων των χωρών αυτών. Να θυμίσουμε ότι αυτό έγινε πριν λίγους μήνες με την αυθαίρετη κατάσχεση 300 δισ. ρωσικών δολαρίων μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Στην Αμερική, αν δεν γουστάρουν κάποιον του βουτάνε την κατά τα άλλα «ιερή» και «απαραβίαστη» ιδιοκτησία. [No Oil Producing and Exporting Cartels Act = ΝΟPEC, δηλαδή ΝΟ-OPEC. Οι Αμερικάνοι νομοθέτες έχουν αίσθηση λεπτού χιούμορ επιπέδου φοιτητικής παράταξης της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς].
Επιπλέον, ο πρόεδρος Μπάιντεν έδωσε «επείγουσες οδηγίες» ώστε ακόμα 10 εκατομμύρια βαρέλια από το στρατηγικό απόθεμα των ΗΠΑ να διοχετευθούν στην αγορά για να «διασφαλιστεί η ενεργειακή ασφάλεια». Αυτό το τελευταίο είναι ιδιαίτερα αστείο μέτρο, το οποίο μάλιστα ο Μπάιντεν το έχει ξαναχρησιμοποιήσει. Τα στρατηγικά αποθέματα των ΗΠΑ ήταν πριν τρία ή τέσσερα χρόνια γύρω στα 700 εκατομμύρια βαρέλια αργού, αποθηκευμένα κυρίως στην Λουιζιάνα. Σήμερα όμως έχουν μείνει περίπου 420 εκατ. βαρέλια. Τώρα, η ημερήσια κατανάλωση πετρελαίου των ΗΠΑ είναι γύρω στα 20 εκατομμύρια βαρέλια, δηλαδή τα αποθέματα αυτά ισοδυναμούν με περίπου 21 μέρες κατανάλωσης. Τα 10 εκατ. βαρέλια που «έδωσε οδηγίες ο πρόεδρος να διοχετευθούν στην αγορά» αντιστοιχούν δηλαδή σε 12 ώρες κατανάλωσης, είναι δηλαδή αστείο και να αναφέρονται. Τα στρατηγικά αποθέματα είναι εκεί, όχι επειδή διασφαλίζουν κάποια μακροπρόθεσμη «ενεργειακή ασφάλεια», αλλά μόνο για να εξισορροπούν βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις και ελλείψεις της αγοράς ή ενεργειακά σοκ που θα κρατήσουν λίγες μέρες, όσο χρειάζεται στα αεροπλανοφόρα να φτάσουν εκεί που πρέπει και οι παραλαβές πετρελαίου να ξεκινήσουν πάλι κανονικά.
Πολύ περισσότερο που εδώ και χρόνια το Κογκρέσο πουλάει αυτό το απόθεμα λίγο λίγο σε περιόδους που οι τιμές είναι ψηλές για να «περιορίσει το έλλειμμα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης», μια κίνηση το λιγότερο βλακώδης, αν αυτός είναι όντως ο σκοπός της [σπόιλερ: Δεν είναι]. Όχι μόνο επειδή οι τιμές πώλησης είναι μυστικές (“non disclosed”, επειδή πρόκειται λέει για ζήτημα «εθνικής ασφαλείας»), αλλά και επειδή το κρατικό χρέος της χώρας είναι της τάξης των 31 τρισ. δολαρίων (προσοχή: τρισεκατομμύρια), όταν το σύνολο του πετρελαϊκού αποθέματος, με τιμές γύρω στα 80-100 δολάρια ανά βαρέλι, είναι της τάξης των 30-40 δισ. δολαρίων, δηλαδή λίγο παραπάνω από το ένα χιλιοστό του χρέους. Ξανά: Τα αποθέματα είναι το ένα χιλιοστό του χρέους και τα πουλάνε λίγα λίγα για να μειώσουν το χρέος.
Μετά από αυτά, αν τα παραπάνω σας φαίνονται σοβαρή πολιτική, τότε μάλλον είστε γερουσιαστής των ΗΠΑ: όλοι οι υπόλοιποι τα βλέπουμε ως μπιζιμποντίστικη στάχτη στα μάτια («δείτε, δείτε, εμείς κάνουμε συνεχώς δράσεις για να μην μείνει ο λαός χωρίς πετρέλαιο! Ψηφίστε Μπάιντεν!»), μικρότερης σοβαρότητας από τα διάφορα PASS και επιδόματα του Μωυσή. Δευτερευόντως φυσικά είναι και παιδαριώδεις δικαιολογίες για να γεμίσουν τις τσέπες τους οι κατάλληλα δικτυωμένες εταιρείες που παίζουν με το απόθεμα σε «μυστικές» τιμές.
…αλλά ο OPEC+ κόβει την παραγωγή…
Ο γεροπρόεδρος Μπάιντεν λοιπόν, σαν τον κακό λύκο φύσηξε και ξεφύσηξε μπροστά την καλύβα του OPEC, αλλά [σπόιλερ αλέρτ] δεν την γκρέμισε. Γιατί όντως κανείς (εκτός βέβαια από τους πάντα έγκυρους και κριτικούς στην εξουσία δημοσιογράφους μας) δεν εξεπλάγη από την απόφαση του OPEC+, ούτε την θεώρησε ιδιαίτερα εχθρική προς τις ΗΠΑ. Εξάλλου την κίνηση λίγο πολύ την είχαν ήδη προεξοφλήσει και οι σε όλους αγαπητές Αγορές (που ούτε που κούνησαν ένα βλέφαρο στο άκουσμα της είδησης), γεγονός που θα έπρεπε κάτι να μας πει. Σύμφωνα με το Oil Market Report που εξέδωσε τον Σεπτέμβριο η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ, συμμετέχει και η Ελλάδα σε αυτόν) :
- Παρά τις σημαντικές μειώσεις της ρώσικης παραγωγής λόγω των ευρωπαϊκών κυρώσεων, καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022 θα υπάρχει διαρκής υπερπροσφορά πετρελαίου, δηλαδή θα υπάρχει περισσότερο πετρέλαιο από όσο χρειάζεται ο πλανήτης, γύρω στο ένα εκατ. βαρέλια την ημέρα (όσο δηλαδή είναι η εκτιμώμενη περικοπή της παραγωγής μετά την απόφαση του OPEC+) και
- Οι χώρες του OPEC έχουν υπερβάλλουσα ικανότητα παραγωγής αργού (spare crude oil production capacity) γύρω στα 2,75 εκατ. βαρέλια την ημέρα, ενώ οι 11 επιπλέον χώρες του OPEC+ προσθέτουν σε αυτά άλλο μισό εκατ. βαρέλια παραγωγικής ικανότητας.
Επομένως, ούτε η απόφαση του OPEC+ ήταν κεραυνός εν αιθρία, ούτε αδικαιολόγητη, ούτε σημαίνει ότι η Σαουδική Αραβία παίρνει το μέρος της Ρωσίας. Η μείωση της παραγωγής είναι περίπου ένα εκατ. βαρέλια, όσο δηλαδή είχε εκ των προτέρων πει η ΙΕΑ, ο οποίος μόνο όργανο των Σαουδαράβων δεν είναι. Μάλιστα υπάρχουν σαφείς υφεσιακές (ή μήπως κρισιακές;) δυναμικές. Η στάση του OPEC+ είναι απάντηση και σε αυτές τις κρισιακές δυναμικές: Αν έρχεται κρίση και η κατανάλωση μειωθεί ακόμα περισσότερο, τότε το να υπάρχει υπερβάλλουσα προσφορά στην αγορά θα σημάνει κατάρρευση της τιμής. Η σταθεροποίηση της τιμής (αν επιτευχθεί) δεν συμφέρει μόνο τη Ρωσία, αλλά και κάθε άλλη πετρελαιοπαραγωγό χώρα.
Ο OPEC+ δηλαδή προσπαθεί να ισορροπήσει την προσφορά και τη ζήτηση σε ένα επίπεδο που να συμφέρει τα μέλη του, αλλά να μην «σκοτώνει» την αγορά. Αν το πετρέλαιο είναι πολύ ακριβό και κανείς δεν αγοράζει, τότε οι χώρες παραγωγοί θα υποστούν και αυτές πλήγμα. Δεν είναι μια κίνηση ανατροπής των ως τώρα γεωστρατηγικών ισορροπιών και συμμαχιών, αλλά απλώς μια προσπάθεια ελέγχου των τιμών από το διεθνές καρτέλ παραγωγών, κάτι το απολύτως φυσιολογικό στο πλαίσιο του καπιταλισμού.
Αντίθετα από τα λεγόμενα του κακού λύκου Μπάιντεν, αυτός που έχει την επιθετική στάση αυτή τη στιγμή είναι οι χώρες της G7 που έχουν δηλώσει ότι θα θέσουν τιμή πλαφόν για το πετρέλαιο στις διεθνείς αγορές που προέρχεται από την Ρωσία, ώστε να της επιφέρουν πλήγμα. Είναι ένα σχέδιο που, αν και χρειάζεται λίγη εξήγηση, εξακολουθεί να είναι τόσο παιδαριωδώς γελοίο όσο ακούγεται. Οι χώρες G7 (και η Ευρώπη) δεν αγοράζουν από τον Πούτιν, έτσι και αλλιώς. Αποφάσισαν όμως να ελέγχουν την τιμή στην οποία πουλάει αυτός σε τρίτες χώρες. Πώς;
Ας πούμε ότι είστε μια τρίτη χώρα και πηγαίνετε στο ρώσικο βενζινάδικο να γεμίσετε το σαραβαλάκι σας. Πράγματι φτάνετε στην αντλία, όπου σας περιμένει χαμογελαστός και τρίβοντας τα χέρια του ο Πούτιν. Πριν του πείτε να το γεμίσει, κοιτάτε την τιμή – και προς έκπληξή σας βλέπετε ότι είναι πολύ συμφέρουσα, επειδή ο Βλαδίμηρος κάνει εκπτώσεις αυτήν την εποχή που του έφυγαν (κακό του κεφαλιού τους) οι γερο-γκρινιάρηδες Ευρωπαίοι. Επιπλέον, ο Πούτιν σας λέει ότι σήμερα δίνει και έξτρα κουπόνι προσφοράς αλλά και τζάμπα καθάρισμα τζαμιών στους πελάτες που θα πουν τρεις φορές “Fuck the USA”. Τη στιγμή που παίρνετε βαθιά ανάσα για να το πείτε, πίσω από τον θάμνο, τσουπ! πετιέται ο Μπάιντεν και σας λέει: «Πρώτον, δεν θα αγοράσεις ούτε σε αυτή την τιμή. Τα λεφτά που θα τσεπώσει αυτός ο κανάγιας ο Πούτιν είναι πολλά και θα τα χρησιμοποιήσει για πυροτεχνήματα το βράδυ ακάλεστος στο σπίτι της Ουκρανίτσας. Ή ρίχνει τις τιμές μέχρι να πουλάει στο κόστος, δηλαδή όσο πω εγώ, ή φεύγεις ΤΩΡΑ και πας στο επόμενο βενζινάδικο, (λ.χ. της Σ. Αραβίας, του Κουβέιτ κλπ.), που και πουλάει πιο ακριβά και έχει ουρά από δω ίσαμε το περίπτερο. Και δεύτερον –
…τι ακριβώς πήγαινες να πεις τρεις φορές;»
Πριν εξηγήσετε ευγενικά στον πρόεδρο Μπάιντεν τρεις φορές τι πηγαίνατε να πείτε και συνεχίσετε με την αγορά από τον κανάγια τον Πούτιν, καλό θα είναι να το σκεφτείτε πρώτα. Βλέπετε, είστε μια αναπτυσσόμενη χώρα (για το καλό της οποίας, ας μην ξεχνάμε, ανησυχούν ειλικρινά οι Αμερικανοί) και δεν έχετε μετρητά. Για να αγοράσετε πετρέλαιο χρειάζεστε πιστωτική κάρτα, την οποία σας την προμηθεύει, μαζί με δανεικά για τάνκερ, ασφαλιστικές υπηρεσίες, τελωνείο, τις αναγκαίες μίζες και διάφορες άλλες χρηματιστικές και διεκπεραιωτικές διευκολύνσεις, είτε ο Μπάιντεν και οι φίλοι του τραπεζίτες, είτε τα τσιράκια του στην Ευρώπη. Αν δεν του κάνετε το χατήρι, να ζητήσετε δηλαδή χαμηλότερη ακόμα τιμή από τον Πούτιν, δεν θα σας πιστώσει το λογαριασμό, άρα δεν θα αγοράσετε. Για το καλό σας είναι αυτό.
Οι G7 θέλουν δηλαδή να φτιάξουν ένα καρτέλ καταναλωτών πετρελαίου, για να εκβιάσουν ένα μέλος του καρτέλ παραγωγών, εκβιάζοντας πρώτα όλους τους άλλους καταναλωτές. Σε αυτή τη φάση δεν πρόκειται να τα καταφέρουν για δύο λόγους. Πρώτον, οι δύο μεγαλύτεροι καταναλωτές, η Κίνα (αναμενόμενο) και η Ινδία (άουτς!) λένε τρεις φορές ό,τι είναι να πούνε μπροστά στην αντλία και ψωνίζουν από τον κανάγια τον Πούτιν με μεγάλη έκπτωση, κουπόνι προσφοράς και τσεκάρισμα στα λάδια δωρεάν. Και ο δεύτερος λόγος που η κίνηση θα αποτύχει είναι επειδή έχουμε ένα καρτέλ παραγωγών απέναντι σε έναν όχι πολύ δεμένο συνεταιρισμό καταναλωτών, ο οποίος έχει ήδη τριβές στο εσωτερικό του. Στην κόντρα παραγωγός-καταναλωτής ισχύει πάντα ότι όποιος έχει το πεπόνι (διάβαζε βαρέλι) έχει και το μαχαίρι.
Επιπλέον, οι παραγωγοί αυτές τις κινήσεις δικαίως τις εκλαμβάνουν ως επιθέσεις όχι μόνο απέναντι στη Ρωσία αλλά σε όλους: αν η G7 πετύχει (που είναι απίθανο, αλλά λέμε τώρα), τότε αύριο μεθαύριο, γιατί να μην ακολουθηθεί η ίδια πολιτική απέναντι στη Σαουδική Αραβία, το Μεξικό ή όποιον άλλον πιστεύει η Αμερική ότι πρέπει να του κάνει μπούλινγκ;
Αλλά υπάρχει και μια ακόμα σημαντική πλευρά στο πρόβλημα. Είμαστε ακριβώς στο σημείο που ο παγκόσμιος πληθωρισμός έδειχνε τα πρώτα σημάδια κάμψης, ειδικά στις ΗΠΑ. Αν η κόντρα καρτέλ παραγωγών και καταναλωτών τραβήξει μερικούς μήνες, τότε η απειλή αύξησης τιμών του OPEC+ θα οδηγήσει σε υψηλότερο πληθωρισμό, που με τη σειρά του θα οδηγήσει σε υψηλότερα επιτόκια στη Δύση· υψηλά επιτόκια σημαίνουν ύφεση, που επομένως θα σημάνει την περαιτέρω μείωση της κατανάλωσης, άρα θα βγει από το παιχνίδι ένα τμήμα της παραγωγής πετρελαίου, άρα οι τιμές θα αυξηθούν ξανά σε έναν αυτοτροφοδοτούμενο φαύλο κύκλο που θα καταλήξει να μοιάζει με το ενεργειακό σοκ της δεκαετίας του ’70. Όλα αυτά σε μεγάλο βαθμό θα εξαρτηθούν από το αν η Κίνα, θα αλλάξει την πολιτική μηδενικού Covid που εφαρμόζει αυτή τη στιγμή. Γιατί λόγω λοκντάουν η κατανάλωση του ανατολικού γίγαντα είναι αυτή τη στιγμή κλάσμα μόνο της κανονικής της κατανάλωσης…
…το οποίο είναι καλό, δεν είναι;
Λόγω της ταχύτατα επιδεινούμενης κλιματικής κατάστασης, η κατανάλωση πετρελαίου και ορυκτών καυσίμων πρέπει να μηδενιστεί – χτες. Αυτό έπρεπε να είναι το βασικό ζήτημα συζήτησης εδώ και χρόνια και όχι το αν και ποιες θα είναι οι συνέπειες της αύξησης στην τιμή του πετρελαίου. Γιατί ναι μεν η αναταραχή στις αγορές είναι πολύ πιθανό ότι όντως θα σημάνει μια τουλάχιστον βραχυπρόθεσμη μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου, αλλά η ίδια η μείωση θα μετριαστεί από την αύξηση άλλων ρυπογόνων πηγών όπως άνθρακας κλπ.
Αν και όλα αυτά δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία. Δυστυχώς έχουμε ήδη ξεπεράσει ένα σημείο χωρίς επιστροφή στο κλίμα. Καλές και άγιες οι όποιες μικρές μειώσεις κατανάλωσης προκύψουν (αν προκύψουν) από την αναταραχή που έχουμε μπροστά μας, αλλά θα αποδειχθούν χωρίς σημαντικό αντίκρισμα ως προς το κλίμα γιατί θα είναι μικρές σε σχέση με τον μηδενισμό που χρειαζόμαστε. Ταυτόχρονα, ο απότομος και ασχεδίαστος τρόπος που θα εφαρμοστούν οι μειώσεις κατανάλωσης θα επιφέρει σημαντική ζημία στις ζωές πολλών εκατομμυρίων (φτωχών) ανθρώπων που θα υποστούν τις συνέπειες. Χαμένοι και από τις δύο μεριές.
Το πόσο σοβαρά είναι τα πράγματα το καταλαβαίνει κανείς διαβάζοντας πίσω από τις γραμμές, βγάζοντας νόημα από τις αφόρητες κοινοτοπίες του που είπε ο χαρακτήρας της Λιζ Τρας στο συνέδριο. Έχουμε «σκληρές επιλογές» (tough choices) μπροστά μας. Πρέπει να «μεγαλώσουμε την πίτα» (frow the pie) γιατί «οι δύσκολοι καιροί» (difficult times) δεν θα ξεπεραστούν, αν δεν «κρατήσουμε σταθερή πορεία» (hold the course). Μέσα στην «αντίξοη πραγματικότητα» πρέπει να «ξεπεράσουμε τα εμπόδια στην ανάπτυξη» και να βάλουμε «τρεις και μόνο στόχους: ανάπτυξη, ανάπτυξη και ανάπτυξη» (growth, growth and growth). Ο μη υποψιασμένος αναγνώστης θα δει εδώ μόνο το προφανές έλλειμμα στρατηγικής του δυτικού κόσμου. Όλες οι ηγεσίες των δυτικών χωρών είναι μικρονοϊκές φιγούρες, σκιές ανθρώπου που μηχανικά επαναλαμβάνουν τα ίδια βλακώδη επιχειρήματα που δεν πείθουν κανέναν. Το υπόδειγμα ανάπτυξης που είχαμε ως τώρα (ο νεοφιλελευθερισμός) έχει καταναλώσει όλα τα καύσιμά του και όχι μόνο δεν έχει αντικατασταθεί από ένα νέο υπόδειγμα που θα φέρει μαζί του και τις νέες, μεγαλύτερες από τη ζωή φιγούρες «ιστορικών ηγετών», αλλά δεν φαίνεται και τίποτε τέτοιο στον ορίζοντα. Άρα επικρατεί η έλλειψη στρατηγικής και αυτού που οι ελίτ το λένε συνήθως «όραμα», που σημαίνει «ωραίος τρόπος να τα αρπάξουμε και οι αποκάτω να γουστάρουν κιόλας».
Η πάντα διορατική αναγνώστρια του «Κοσμοδρομίου», όμως, που δεν λειτουργεί με βάση τα κλισέ, καταλαβαίνει εδώ ότι ανοίγονται δύο πιθανοί δρόμοι, δύο πόρτες, δύο κίνδυνοι που είναι ευκαιρίες. Ο ένας δρόμος, ο δύσκολος, ο δρόμος της Κακίας, είναι να «αναλάβει ο καθένας μας τις ευθύνες του», άρα να βρούμε τον τρόπο να αλλάξουμε συνολικά τον «τρόπο λειτουργίας των κοινωνιών μας» (fuck you, USA).
Ο άλλος δρόμος πάλι, είναι ο δρόμος της Αρετής: πεισμένοι από τους ηγέτες μας να «συνεχίσουμε τις άοκνες προσπάθειες» για να «μεγαλώσουμε την πίτα» με «ανάπτυξη, ανάπτυξη, ανάπτυξη» και τους «δύσκολους καιρούς» να τους ξεπεράσουμε «κρατώντας σταθερή πορεία», πορεία που θα μας οδηγήσει ευθεία στα δωμάτιά μας όπου και θα βάλουμε, ο καθείς μόνος του, τα κλάματα.
