Μετά την πλατεία Εξαρχείων, ΜΑΤ έχουν στρατοπεδεύσει και στον λόφο του Στρέφη, απαγορεύοντας την είσοδο στους κατοίκους της γειτονιάς, με πρόσχημα την ασφάλειά τους λόγω του εργοταξίου. Τι συμβαίνει στον Στρέφη; Είναι μια επίδειξη τσαμπουκά; Βρίσκεται σε εξέλιξη μια επιχείρηση ιδιωτικοποίησης δημόσιου χώρου; Ο Στρέφης εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σχέδιο τουριστικοποίησης του κέντρου;
Παίρνοντας τα πράγματα από την αρχή, μια περιγραφή της κατάστασης, από ανακοίνωση της Ανοιχτής Συνέλευσης για την Υπεράσπιση του Λόφου Στρέφη: «Το δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας, με τις ψήφους της παράταξης του δημάρχου Μπακογιάννη, των παρατάξεων Βουλγαράκη, Κασιδιάρη και ενός της παράταξης Γερουλάνου, προχώρησε τον Ιανουάριο του 2021 στην εκχώρηση του Λόφου Στρέφη στην ιδιωτική κτηματομεσιτική εταιρεία Prodea Investments. Το βασικό επιχείρημα του δημάρχου ήταν ‘η εγκατάλειψη του Λόφου’ (!), τη στιγμή που η εγκατάλειψη αυτή οφείλεται αποκλειστικά στον Δήμο Αθηναίων, που επί σειρά ετών δεν ανταποκρίνεται στις στοιχειώδεις υποχρεώσεις του (καθαριότητα, συντήρηση, αντιπλημμυρικά έργα, στήριξη πρανών, προσβασιμότητα, πότισμα, πυρόσβεση, φωτισμός, φροντίδα και αναπλήρωση φυσικού περιβάλλοντος)».
Το πρώτο εργοτάξιο στήθηκε στον λόφο στις 4 Οκτωβρίου και μία ημέρα μετά ένας άνθρωπος ξυλοκοπήθηκε από αστυνομικούς στο γηπεδάκι του Στρέφη, μπροστά στα παιδιά του, επειδή μπήκε στη μέση, όταν αστυνομικοί απαγόρευαν τη διέλευση σε μια ομάδα παιδιών. Στο τέλος τον συνέλαβαν κιόλας για αντίσταση κατά της αρχής. Λίγες μέρες αργότερα, στις 9 Οκτωβρίου, άνδρες των ΥΠΕΤ απαγόρευσαν συνέλευση της δημοτικής παράταξης Αντικαπιταλιστική Ανατροπή στο θεατράκι του Στρέφη, με πρόσχημα κίνδυνο από το εργοτάξιο, το οποίο όμως βρίσκεται αρκετά μέτρα μακριά.
Αλλά το μήνυμα είχε έρθει νωρίτερα, όταν ΜΑΤ είχαν περικυκλώσει το 36ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, το σχολείο του λόφου Στρέφη, και δεν απαγόρευαν την πρόσβαση στον δημόσιο χώρο.
Ο σύλλογος γονέων του 36ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών, του σχολείου του λόφου Στρέφη, γράφει σε ανακοίνωσή του: «Με αφορμή την κατασκευή σταθμού μετρό στην πλατεία Εξαρχείων και την ανάπλαση του λόφου Στρέφη από την ιδιωτική εταιρία Prodea η γειτονιά μας βρίσκεται υπό κατοχή. Τη Δευτέρα, 4/10, στον λόφο Στρέφη στήθηκε το πρώτο εργοτάξιο, ενώ τα συνεργεία συνοδεύονταν από πάνοπλες δυνάμεις αστυνομικών, οι οποίες και εγκαταστάθηκαν κατά μήκους του λόφου και των γύρω δρόμων. Η διέλευση στον λόφο παρεμποδίζεται διαρκώς μέσα στην ημέρα… Κλούβες της αστυνομίας βρίσκονται διαρκώς παρκαρισμένες στην είσοδο του γηπέδου. Το απόγευμα η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο τρομακτική με τις διμοιρίες να αυξάνονται και τις συμπεριφορές των ανδρών της αστυνομίας να ξεφεύγουν μέχρι τώρα σε λεκτικό επίπεδο και το βράδυ της 5ης Οκτωβρίου πλέον και σε επίπεδο πρακτικής. Εδώ και καιρό καταγγέλλουμε αυτό που συμβαίνει. Εδώ και καιρό φωνάζουμε ότι δεν μπορούμε να ζούμε έτσι. Εδώ και καιρό ανησυχούμε για εμάς και τα παιδιά μας που είναι διαρκώς εκτεθειμένα σε εικόνες και πρακτικές βίας».
Η Χρυσούλα Παπαγεωργίου είναι η πρόεδρος του συλλόγου. Η ίδια ζει στα Εξάρχεια πολλά χρόνια, το παιδί της πηγαίνει στο 36ο δημοτικό και μας δίνει μια εικόνα.
Έχετε ξαναζήσει τέτοιες καταστάσεις;
«Γενικά η γειτονιά είναι στοχοποιημένη, αλλά αυτό που συμβαίνει τώρα είναι πολύ πιο γενικευμένο. Έχουμε να κάνουμε με μια συνολική διαδικασία για να πάψουν τα Εξάρχεια να είναι αυτό που είναι, γιατί αυτό δεν είναι κάτι που ταιριάζει στα σχέδια τουριστικοποίησης της περιοχής. Στα Εξάρχεια γίνονται πράγματα, υπάρχουν αλληλεγγύη και συντροφικότητα, κι αυτά είναι αντίθετα στα σχέδιά τους και πρέπει να διαγραφούν».
Πώς σας φαίνεται η αντιμετώπιση ή η μη αντιμετώπιση των εξελίξεων από τα ΜΜΕ;
«Όπως είπα, η γειτονιά είναι στοχοποιημένη, εν πολλοίς παρουσιάζεται σαν ένα κέντρο ανομίας. Ακόμα και ο δήμαρχος λέει ότι δεν υπάρχουν κάτοικοι, είναι δυνατόν; Στα Εξάρχεια υπάρχουν δίκτυα αλληλεγγύης, συλλογικότητες, ο σύλλογός μας στο λόφο έχει κάνει πολλές φορές καθαρίσματα, δεντροφυτεύσεις κ.λπ., αλλά η δημιουργικότητα και τα θετικά δεν βγαίνουν ποτέ προς τα έξω από τα μεγάλα ΜΜΕ».
Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο στόχος όλων αυτών που συμβαίνουν;
«Τα σχολεία μας φιλοξένησαν πρόσφυγες όταν άλλοι τους άφηναν να πνίγονται, φτιάχτηκαν συλλογικές κουζίνες και κοινωνικό ιατρείο για αυτούς που τους έλειπαν ακόμα και τα βασικά. Όλα αυτά βρίσκονται απέναντι από την κεντρική πολιτική επιλογή».
Ο στόχος της ανάπλασης του Λόφου Στρέφη
Η άποψη της Ανοιχτής Συνέλευσης για την Υπεράσπιση του Λόφου Στρέφη, από ανακοίνωσή της: «Τόσο ο Δήμος, όσο και η Prodea επιδιώκουν αποκλειστικά την κερδοφορία των ιδιωτών (ιδιοκτητών, Airbnb-δων και καταστηματαρχών) κόντρα στο δημόσιο συμφέρον ελεύθερης χρήσης ενός πράσινου χώρου όπως είναι αυτός του λόφου. Προαναγγέλλεται δηλαδή η μετατροπή της γειτονιάς σε τουριστική ατραξιόν, με αφετηρία το Λόφο Στρέφη και η απαραίτητη γι’ αυτό το σκοπό φύλαξη του Λόφου για την αποκοπή του από όσους/ες σήμερα τον χρησιμοποιούν. (…) Δε θέλουμε τις γειτονιές μας ζώνες κατανάλωσης και τουριστικά αξιοθέατα. Δε θέλουμε τις γειτονιές μας αντικείμενο εκμετάλλευσης και κερδοφορίας. Δε θέλουμε να ζούμε σε μια διασκεδασούπολη ανάμεσα σε τουρίστες, μπαρ, μπράβους, μπάτσους και σκουπίδια. Θέλουμε τις γειτονιές μας για να ζούμε και να δρούμε εμείς, τα παιδιά μας και οι φίλοι μας. Θέλουμε τους χώρους μας ανοιχτούς και ελεύθερους».
Ενάντια στη σύμπραξη του Δήμου Αθηναίων με την Prodea τάχθηκαν και οι κομματικές οργανώσεις Νεάπολης – Εξαρχείων του ΚΚΕ, με τους εκλεγμένους του κόμματος στον δήμο με τη Λαϊκή Συσπείρωση να σημειώνουν, ανάμεσα στα άλλα, ότι «η εγκατάλειψη του λόφου έχει την υπογραφή όλων των δημοτικών αρχών και της σημερινής», πως « η μελέτη και οι αναγκαίες παρεμβάσεις ανάπλασης δεν έχουν την ανάγκη κανενός ιδιώτη» και πως «αυτό που χρειάζεται σήμερα είναι η πρόσληψη μόνιμου προσωπικού και να γίνουν οι αναγκαίες παρεμβάσεις συντήρησης, καθαριότητας, φωτισμού, δημιουργίας παιδικής χαράς και άλλα, με ευθύνη δήμου και κράτους».
Η Έφη Γιαννοπούλου, δημοτική σύμβουλος με την Ανοιχτή Πόλη, η οποία στάθηκε ενάντια στη σύμπραξη του δήμου με την Prodea, μας δίνει τη δική της άποψη.
Ποια είναι η βασική σας ένσταση στην «ανάπλαση» του λόφου;
«Για μια ακόμη φορά, η δημοτική αρχή φέρνει έναν σχεδιασμό ανάπλασης, χωρίς να έχει προηγηθεί διαβούλευση, χωρίς να έχουν συμμετάσχει στον σχεδιασμό αυτό οι άμεσα ενδιαφερόμενοι, δηλαδή οι κάτοικοι. Είναι γεγονός ότι ο λόφος ήταν εγκαταλειμμένος από τον Δήμο, οι ίδιοι οι κάτοικοι μέσα από τις συλλογικότητές τους ζητούσαν εδώ και χρόνια να γίνουν έργα, να αναβαθμιστεί το πράσινο και οι υποδομές. Ο κ. Μπακογιάννης απαντά με καθυστέρηση στα αιτήματά τους, επιλέγει ωστόσο να εκχωρήσει τον σχεδιασμό σε μια ιδιωτική εταιρεία. Μ’ αυτόν τον τρόπο, ιδιωτικοποιείται ο σχεδιασμός, παρακάμπτονται οι διαδικασίες του δημοσίου, τα έργα γίνονται με απευθείας αναθέσεις κτλ. Τόσο από επιστημονική άποψη, όσο και με βάση τις ευρωπαϊκές οδηγίες για τις αστικές παρεμβάσεις, η συμμετοχή των κατοίκων στον σχεδιασμό είναι απαραίτητη και θεωρείται η ορθή και βέλτιστη πρακτική.
Για ποιο λόγο δεν έγινε κάτι τέτοιο;
«Η δημοτική αρχή Μπακογιάννη δεν έχει, ούτως ή άλλως, την κουλτούρα της διαβούλευσης. Άλλωστε ο δήμαρχος συχνά την ειρωνεύεται, τη θεωρεί ‘καραμέλα’ της αριστερής αντιπολίτευσης. Προφανώς ο ένας λόγος ήταν να παρακαμφθούν οι διαδικασίες του δημοσίου, διαγωνισμοί, προκηρύξεις έργων κτλ. Πιστεύω όμως πως και η πρόκληση έντασης μεταξύ της δημοτικής αρχής και των συλλογικοτήτων των κατοίκων αποτελεί στρατηγική επιλογή του κ. Μπακογιάννη. Ακόμη περισσότερο στην περίπτωση των Εξαρχείων, όπου συνδυάζεται με την ένταση στην πλατεία λόγω της κατασκευής του μετρό».
Βλέπετε κάποια προσπάθεια ιδιωτικοποίησης του λόφου;
«Από τα στοιχεία που έχουμε μέχρι τώρα τουλάχιστον, δεν μπορούμε να μιλήσουμε για ιδιωτικοποίηση του λόφου. Είναι αλήθεια πως στην περιοχή των Εξαρχείων, όπως και σε άλλες περιοχές του κέντρου, υπάρχει μια επιχείρηση “εξευγενισμού” και τουριστικοποίησης, είναι εμφανές αυτό, ωστόσο οι μελέτες που έχουμε στα χέρια μας δεν τεκμηριώνουν κάποια προσπάθεια ιδιωτικοποίησης. Αυτό που ιδιωτικοποιείται, όπως είπα και παραπάνω, είναι ο σχεδιασμός, το “ποιος σχεδιάζει και για ποιον, μέσα από ποιες διαδικασίες”. Υπάρχουν επίσης προβλήματα στις μελέτες: απ’ ό,τι φαίνεται θα κοπούν δέντρα, δεν είναι επαρκείς και πλήρεις οι γεωλογικές και γεωτεχνικές μελέτες».
Ποια πιστεύετε ότι θα είναι η συνέχεια;
«Φοβάμαι ότι θα συνεχιστεί, με ευθύνη της δημοτικής αρχής, η ένταση στα Εξάρχεια, και για τον Στρέφη και για την πλατεία. Είναι αδιανόητη η επιλογή του αποκλεισμού δύο σημαντικών δημόσιων χώρων της περιοχής, ταυτοχρόνως και για τόσο μεγάλη διάρκεια. Και μάλιστα σε αντίθεση με τον όρο που έθεσε η Αποκεντρωμένη Διοίκηση για τις εργασίες στο λόφο, να είναι ανοιχτά και προσβάσιμα στους κατοίκους τα σημεία όπου δεν γίνονται έργα. Παρ’ όλα αυτά ο λόφος είναι αποκλεισμένος στο σύνολό του. Οι κάτοικοι υφίστανται αστυνομική καταστολή και βία, τα παιδιά που πηγαίνουν στο σχολείο έρχονται καθημερινά αντιμέτωπα με αυτό το θέαμα. Και ο δήμαρχος ήρθε στο συμβούλιο, την ώρα που η αστυνομία ξυλοκοπούσε και συνελάμβανε έναν πατέρα μπροστά στα παιδιά του, να μας διαβάσει μια ανάρτηση στο indymedia και να μας ζητήσει να καταδικάσουμε τη βία από ‘όπου κι αν προέρχεται’. Πρόκειται περί οξύμωρου. Η ένταση στα Εξάρχεια δείχνει να είναι ζητούμενο για τον κύριο Μπακογιάννη, είναι προφανώς ένα κλείσιμο ματιού προς ένα ακροδεξιό ή άλλο ακροατήριο. Ο δήμαρχος ισχυρίζεται ότι θέλει να βάλει τάξη στα ‘Εξάρχεια της ανομίας’, ενώ στην πραγματικότητα βάζει μπουρλότο. Κι εκτιμώ ότι πρόθεσή του είναι να επενδύσει στην ένταση και στην πόλωση μέχρι τις εκλογές».
Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Ζήλος
