Με τακτικές που θυμίζουν τις μαύρες εποχές του Μακαρθισμού, οι Ηνωμένες Πολιτείες απαγόρευσαν την είσοδο του μέχρι πρότινος Κοσμήτορα της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Τάκη Πολίτη, σε πτήση προς το Καράκας, την πρωτεύουσα της Βενεζουέλας.
Ο καθηγητής Τάκης Πολίτης βρισκόταν προ τριών ημερών στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης ώστε να μεταβεί στη Βενεζουέλα, όπου και θα αναλάμβανε ερευνητικά και διδακτικά καθήκοντα στο πανεπιστήμιο Bolívarian της πρωτεύουσας. Ενόσω περίμενε να επιβιβαστεί σε πτήση των Turkish Airlines, Τούρκοι αξιωματούχοι τον σταμάτησαν κατά τη διάρκεια του check-in, όπου και του υπέδειξαν αμερικανικό email, το οποίο ανέφερε τα προσωπικά του στοιχεία, όπως και ότι απαγορεύεται να ταξιδέψει με τη συγκεκριμένη πτήση, καθώς θεωρείται «ανεπιθύμητος» από τις αμερικανικές αρχές, αν προηγουμένως δεν επικοινωνήσουν με αυτές.
Η πτήση θα εισέρχονταν στον εναέριο χώρο του Πουέρτο Ρίκο, μια υπερπόντια κτήση των ΗΠΑ. Το email, μάλιστα, το οποίο επιδείχθηκε ανεπίσημα από τις τουρκικές αρχές στον κύριο Πολίτη, προήλθε από την αμερικανική Υπηρεσία Τελωνείων και Προστασίας των Συνόρων (NTVC). Η συγκεκριμένη υπηρεσία συστάθηκε μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 και αφορά περιορισμούς στην είσοδο πολιτών τόσο στα εδάφη, όσο και στον εναέριο χώρο των ΗΠΑ.
Ο Τάκης Πολίτης, γνωστός για την πολιτική και κοινωνική του δράση, έχει συμμετάσχει σε αντιφασιστικές δράσεις, σε αποστολές διεθνιστικής αλληλεγγύης, σε δράσεις ενίσχυσης προσφύγων και σε άλλου αντίστοιχου περιεχομένου κινηματικές ενέργειες. Ακόμα, έχει στηρίξει έμπρακτα τα δικαιώματα των κρατουμένων και έχει διοργανώσει μαθήματα πληροφορικής σε βαρυποινίτες των φυλακών Κασσαβέτειας. Είναι γνωστός για την πολιτική του ταυτότητα καθώς συμμετέχει στο Δίκτυο για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, ενώ έχει λάβει μέρος και στη διοργάνωση του αντιρατσιστικού φεστιβάλ Βόλου και στην ίδρυση του Στεκιού Μεταναστών. Συζητήσαμε με τον κύριο Πολίτη για τον απαράδεκτο περιορισμό του να ταξιδέψει στη Βενεζουέλα και για τη στοχοποίησή του από τις αμερικανικές αρχές.
Κύριε Πολίτη, πώς φτάσαμε στο να σας σταματήσουν οι τουρκικές αρχές στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης και να σας απαγορεύσουν να εισέλθετε στην πτήση για Βενεζουέλα;
Αυτό δεν μπορώ να το ξέρω, με ποιο σκεπτικό οι Αμερικανοί με έχουν τοποθετήσει σε μια ‘μαύρη λίστα’ ανεπιθύμητων προσώπων, γιατί περί αυτού πρόκειται στην ουσία. Δεν μου απαγορεύτηκε η είσοδος στις ΗΠΑ, πράγμα που, εφόσον θεωρούν ότι υπάρχει ζήτημα δημόσιας ασφάλειας, έχουν το δικαίωμα να πράξουν, αλλά και πάλι θα πρέπει να δικαιολογείται κάτι τέτοιο.
Δεν έχω καταδικαστεί, έχω λευκό ποινικό μητρώο, δεν καταζητούμαι πουθενά, δεν υπάρχει κάποιο ένταλμα σύλληψης για το πρόσωπό μου, δεν διαφεύγω της σύλληψης ούτε στην ελληνική επικράτεια, ούτε και από πλευράς Ιντερπόλ. Επίσης, δεν υπάρχει κάποια δικαστική εκκρεμότητα απέναντί μου.
Το αν έχω απόψεις τις οποίες εκφράζω δημόσια και ελεύθερα, αυτό δεν είναι λόγος για να συμπεριλαμβάνομαι σε μια τέτοια λίστα, όπου περιλαμβάνονται άνθρωποι που θεωρούνται επικίνδυνοι από αμερικανικής πλευράς.
Δεν σας δόθηκε, δηλαδή, καμία απολύτως εξήγηση για αυτή την απαγόρευση;
Δεν είχα κάποια επικοινωνία με τους Αμερικανούς. Ήρθα πρόσωπο με πρόσωπο με τις τουρκικές αρχές του αεροδρομίου, οι οποίες δεν είχαν κάποια επιθετική στάση απέναντί μου. Υπήρχε ένα email που ο υπεύθυνος μου έδειξε από το υπηρεσιακό του τηλέφωνο, αλλά δεν μου επετράπη να το φωτογραφήσω. Το μέιλ ήταν από την αμερικανική Υπηρεσία Τελωνείων και Προστασίας των Συνόρων (NTVC), το οποίο με ονομάτιζε επακριβώς, ανέφερε τα στοιχεία της πτήσης μου και ζητούσε να μην μου επιτραπεί η επιβίβαση αν προηγουμένως δεν έρθουν σε επικοινωνία οι αρμόδιες αρχές του αεροδρομίου με αυτή την υπηρεσία, όπως και έγινε. Ο αρμόδιος τηλεφώνησε στην εν λόγω υπηρεσία και έπειτα από συζήτηση, δεν μου επετράπη να επιβιβαστώ στην πτήση.
Δεν σας έδωσαν κάποια εξήγηση οι τουρκικές αρχές για αυτό;
Ο Τούρκος αξιωματούχος το μόνο που είπε ήταν ότι επειδή το αεροπλάνο περνάει από περιοχή εναέριου χώρου που την ευθύνη του έχουν οι ΗΠΑ, ότι αυτός ήταν και ο λόγος που παρενέβη η αμερικανική πλευρά. Από τη στιγμή που με κατέταξαν σε μια τέτοια λίστα, δεν μου επετράπη και η επιβίβαση.
Ο εναέριος χώρος από τον οποίο θα περνούσε η πτήση πρόκειται για το Πουέρτο Ρίκο, ένα «προτεκτοράτο» των ΗΠΑ, σωστά; Πρόκειται, άρα, για πολιτική των ΗΠΑ να απαγορεύουν τη διέλευση «ανεπιθύμητων» προσώπων ακόμα και από τον εναέριο χώρο κρατών επιρροής τους;
Είναι μια πολιτική η οποία έχει κατοχυρωθεί στις ΗΠΑ από το 2001 και τα γεγονότα με τους Δίδυμους Πύργους και εντάσσεται σε αυτό το περίφημο ‘Patriot Act’, το οποίο περιλαμβάνει μια σειρά από διατάξεις που αφορούν υποτιθέμενες ή και πραγματικές τρομοκρατικές ενέργειες.
Τα πράγματα θα μπορούσαν να έχουν λάβει χειρότερη τροπή. Στη νομοθετική πλευρά των ΗΠΑ υπάρχει η διάταξη που λέει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν το δικαίωμα να υποχρεώσουν επιβατικό αεροπλάνο να προσγειωθεί σε αμερικανικό έδαφος εάν στη λίστα επιβατών του συμπεριλαμβάνονται άτομα που θεωρούνται ‘επικίνδυνα για τη δημόσια ασφάλεια των ΗΠΑ. Οπότε, θα μπορούσε να υπάρχει το χειρότερο σενάριο να έχω επιβιβαστεί την πτήση για το Καράκας και εκεί κοντά στην περιοχή του Πουέρτο Ρίκο το αεροπλάνο να υποχρεωθεί από μαχητικά αεροσκάφη να προσγειωθεί σε αμερικανικό έδαφος και να συνεχιστεί η περιπέτειά μου με σύλληψη και δεν ξέρω και εγώ τι άλλο.
Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι αυτό συνέβη σε έναν καθηγητή πανεπιστημίου με εκπαιδευτική άδεια;
Δεν στέκομαι ιδιαίτερα στην ιδιότητά μου ως καθηγητής πανεπιστημίου, θα μπορούσε να είμαι ο οποιοσδήποτε και να κάνω το οτιδήποτε. Το βασικό μου ερώτημα είναι στη βάση ποιων στοιχείων κατατάσσομαι σε αυτές τις λίστες από τις αμερικανικές αρχές. Οφείλουν να δημοσιοποιηθούν αυτά τα στοιχεία, να μπορεί ο κάθε ενδιαφερόμενος να έχει πρόσβαση σε αυτά.
Και το δεύτερο ερώτημα μου είναι ποιος παρέχει στους Αμερικανούς αυτά τα στοιχεία ώστε να μπορούν να τοποθετήσουν τον οποιονδήποτε σε μια τέτοια μαύρη λίστα. Το τι λέω και κάνω στην Ελλάδα, και όσα κάνω, εάν ήταν στη σφαίρα του ποινικά κολάσιμου, θα είχα εις βάρος μου ποινικές διώξεις, κάτι που δεν συμβαίνει.
Το ότι έχω μια ακτιβιστική δράση, ότι έχω απόψεις τις οποίες εκφράζω ελεύθερα, το ότι μπορώ να μιλάω για πράγματα που ενοχλούν την αμερικανική πλευρά, αυτό σε καμία περίπτωση δεν τους νομιμοποιεί να με κατατάσσουν σε μια τέτοια λίστα και να απαγορεύουν τη διέλευσή μου από τον εναέριο χώρο, και μάλιστα χώρας που δεν αποτελεί επίσημο Αμερικανικό έδαφος.
Δηλαδή, θεωρείτε ότι αυτή η απαγόρευση προήλθε από την πολιτική σας δράση;
Μόνο εικασίες μπορώ να κάνω. Ενδέχεται να παίζει κάποιο ρόλο η συμμετοχή μου πριν 14 χρόνια στο σπάσιμο του παράνομου ισραηλινού αποκλεισμού στη Λωρίδα της Γάζας, το εγχείρημα που κάναμε μέσω θαλάσσης. Και αυτά είναι σημεία που ενοχλούν τόσο την Ισραηλινή, όσο και την αμερικανική πλευρά.
Η ουσία είναι ότι είμαι ένας άνθρωπος με κοινωνικό προφίλ, με κοινωνική δράση, και με λευκό ποινικό μητρώο. Επομένως θεωρώ ότι είναι μια απαράδεκτη πρακτική που εφαρμόστηκε στο άτομό μου, που για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, δεν αποτελεί κατ’ ανάγκη παράνομη πρακτική.
Γιατί δεν είναι παράνομη μια τέτοια πρακτική;
Έχουν συναφθεί μια σειρά από συμφωνίες που δίνουν αυτό το δικαίωμα στις ΗΠΑ. Το 2012 συνάφθηκε συμφωνία μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία προβλέπει τη διαβίβαση στοιχείων επιβατών διεθνών πτήσεων κατευθείαν στο υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ. Αυτό αποτελεί βασικό πολιτικό ολίσθημα, το γεγονός ότι τα προσωπικά στοιχεία επιβατών μπορούν να διαβιβαστούν τόσο εύκολα στις αμερικανικές αρχές.
Μπορεί οι ΗΠΑ να έχουν ασκήσει μια πίεση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για να δώσει τη συγκατάθεσή της στην εν λόγω συμφωνία, αλλά δεν είναι άμοιρη ευθυνών η Ε.Ε., της χώρας μας συμπεριλαμβανομένης.
Επίσης, το 2016, έχει εκδοθεί η ευρωπαϊκή οδηγία, η ‘681’ συγκεκριμένα, η οποία θεσμοθετεί τη μεταβίβαση προσωπικών στοιχείων επιβατών από τη μια χώρα στην άλλη μέσω μιας υπηρεσίας που έχει συσταθεί σε κάθε χώρα, την ‘Μονάδα Στοιχείων Επιβατών’. Κάθε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει συγκροτήσει μια τέτοια υπηρεσία, και πλέον οι ευρωπαϊκές χώρες ανταλλάσσουν αυτά τα στοιχεία μεταξύ τους, ενώ μπορούν να τα παρέχουν και σε τρίτες χώρες, όπως οι ΗΠΑ και η Τουρκία στην περίπτωσή μου.
Δηλαδή, ανά πάσα στιγμή μπορούν να γνωστοποιηθούν στοιχεία επιβατών;
Ακριβώς, είναι σοβαρό αυτό το ζήτημα, καθώς είναι ζήτημα δημοκρατίας. Αποτελεί ζητούμενο το κατά πόσο λειτουργούν δημοκρατικά και οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το κατά πόσο σέβονται τα ατομικά δικαιώματα, το κατά πόσο σέβονται τα προσωπικά δεδομένα των πολιτών τους, ερωτήματα που εύλογα τίθενται με την ευκαιρία αυτής της ανεπίτρεπτης πρακτικής απέναντί μου.
Πρόκειται για κάποιου είδους εθελούσιου «χαφιεδισμού», με άλλα λόγια;
Θα το έλεγα καλύτερα, ‘φακέλωμα’, το οποίο υπερβαίνει την θεωρητικά νόμιμη ευχέρεια που έχει ένα ευνομούμενο κράτος στο να προστατεύει την ύπαρξή του και τους πολίτες του από διάφορες εγκληματικές, τρομοκρατικές και άλλου τύπου παράνομες ενέργειες. Εδώ, όμως, δεν μιλάμε για κάτι τέτοιο. Αρχή οποιουδήποτε Κώδικα Ποινικού Δικαίου ανά τον κόσμο είναι ότι διώκονται πράξεις, δεν διώκονται οι ιδέες.
Για αυτό ακριβώς τον λόγο, έχω σκοπό να στείλω μια επιστολή στο υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας, καθώς θεωρώ ότι αυτονόητα πρέπει να ρωτήσω και να μάθω κάποια πράγματα. Δεν είναι δυνατόν να ξεπεράσω αυτό που μου συνέβη ως μη γενόμενο. Είναι θέμα που καλώς αναδεικνύεται και θα μπορούσε να συμβεί και σε άλλους, με παρόμοιες απόψεις με τις δικές μου.
Έχετε ακόμα σκοπό να μεταβείτε στο Καράκας;
Εννοείται ότι έχω σκοπό να πάω. Δεν με αποψύχωσε το περιστατικό, ούτε μου άλλαξε τα σχέδια. Ψάχνω να βρω το καλύτερο δυνατό δρομολόγιο που θα ακολουθήσω ώστε να μεταβώ στη Βενεζουέλα.
Τέλος, τι σημαίνει για εσάς το Μπολιβαριανό Πανεπιστήμιο; Για ποιον λόγο το επιλέξατε για την ακαδημαϊκή σας πορεία;
Είναι σαφείς οι λόγοι που το επέλεξα, και δεν είναι αμιγώς ακαδημαϊκοί, είναι και πολιτικοί. Είμαι από θέση αρχής φίλα προσκείμενος προς την πολιτική κατάσταση που επικρατεί στη Βενεζουέλα και έχω μια διάθεση να ζήσω ένα χρονικό διάστημα σε μια χώρα που δεν γνωρίζω, παρά μόνο από διαβάσματα, και να προσφέρω στην ακαδημαϊκή της κοινότητα ό,τι μπορώ. Να νιώσω τις κοινωνικές ανησυχίες και τα κοινωνικά σκιρτήματα.
Μου είναι προτιμότερο αυτό το περιβάλλον από ένα που δεν αφήνει πολλά περιθώρια ως προς την ελπίδα μιας στροφής της κοινωνίας σε μια πορεία με σοσιαλιστικό πρόσημο. Τα πρόσφατα εκλογικά αποτελέσματα στην Ευρώπη, με την άνοδο της ακροδεξιάς, είναι απογοητευτικά. Τα πράγματα πρόκειται να γίνουν πολύ χειρότερα, η κρίση που περνάει ο κόσμος κάθε άλλο παρά μετουσιώνεται σε μια αριστερή και σοσιαλιστική κατεύθυνση, αντίθετα υπάρχει συστηματική συντηρητικοποίηση και φασιστικοποίηση.
Η αντισυστημικότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο μεταφράζεται κυρίως σε κέρδη για τη δεξιά και την άκρα δεξιά και όχι σε κέρδη για την αριστερά. Βέβαια, σε αυτή την κατεύθυνση της κοινής γνώμης θα πρέπει να αναζητήσει κανείς και τις αιτίες που η ευρωπαϊκή αριστερά έχει μια αδυναμία να προσελκύσει και να γοητεύσει τους δυσαρεστημένους πολίτες.
Για αυτό θεωρώ ότι η πολιτική κατάσταση της Βενεζουέλας έχει να μας δώσει πολλά ουσιαστικά μαθήματα.
