Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου και το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ δήλωσαν ότι είναι έτοιμα να συνεργαστούν με τη Ζιμπάμπουε για την επιστροφή ανθρώπινων λειψάνων που είχαν ληφθεί στην εποχή της αποικιοκρατίας, αναφέρει το BBC.
Οι νέες δηλώσεις έρχονται μετά από συνομιλίες αντιπροσωπείας από τη Ζιμπάμπουε με αξιωματούχους και των δύο θεσμών.
Οι Ζιμπάμπουε αναζητούν τα κρανία των αντιαποικιακών ηρώων του τέλους του 19ου αιώνα, που πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να βρίσκονται στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Αυτά όμως δεν έχουν βρεθεί ακόμη.
Οι αρχές στη Ζιμπάμπουε υποψιάζονταν εδώ και καιρό ότι τα λείψανα ορισμένων από τους ηγέτες μιας εξέγερσης κατά της βρετανικής κυριαρχίας τη δεκαετία του 1890 – γνωστά ως First Chimurenga – μεταφέρθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο ως τρόπαια.
Η πιο σημαντική ανάμεσά τους ήταν μια γυναίκα που έγινε γνωστή ως Μπούγια Νεχάντα. Εκτελέστηκε στη σημερινή πρωτεύουσα Χαράρε και τιμάται ως εθνική ηρωίδα.
Σε μια έρευνα στο αρχείο του, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας αποκάλυψε 11 λείψανα «που φαίνεται να προέρχονται από τη Ζιμπάμπουε» – αλλά τα αρχεία του δεν τα συνδέουν με την Νεχάντα. Αυτά περιλαμβάνουν τρία κρανία που λήφθηκαν το 1893, που πιστεύεται ότι προέρχονται από τη δεύτερη πόλη της Ζιμπάμπουε, το Bulawayo, καθώς και λείψανα που αποκαλύφθηκαν σε ορυχεία και αρχαιολογικές ανασκαφές και αργότερα δωρήθηκαν.
Το εργαστήριο Duckworth του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ δεν ήταν τόσο συγκεκριμένο, λέγοντας απλώς ότι έχει «ένα μικρό αριθμό ανθρώπινων λείψανων από τη Ζιμπάμπουε», αλλά σε μια δήλωση που εστάλη στο BBC είπε ότι δεν είχε ταυτοποιήσει κανένα από αυτά ότι ανήκε σε πρόσωπα της First Chimurenga.
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, με 25.000 ανθρώπινα λείψανα, και το εργαστήριο Ντάκγουορθ, με 18.000, έχουν μερικά από τα μεγαλύτερα τέτοια αρχεία στον κόσμο.
Αυτά προέρχονται από διάφορες πηγές, συμπεριλαμβανομένων των αρχαιολογικών ανασκαφών σε αρχαίες τοποθεσίες, αλλά για πολλούς η ακριβής προέλευση έχει συγκαλυφθεί από τον χρόνο.
Κατά την εποχή της αποικιοκρατίας, μέρη του σώματος αφαιρούνταν μερικές φορές από τα πεδία των μαχών ή ξεθάβονταν από τάφους είτε ως τρόπαια είτε για έρευνα σε ένα πλέον απαξιωμένο επιστημονικό πεδίο.
Τον 19ο αιώνα, η φρενολογία, η οποία διερεύνησε την ιδέα ότι τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά μπορούσαν να προσδιοριστούν από το σχήμα του κρανίου, ήταν πολύ δημοφιλής στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε άλλα μέρη της Ευρώπης. Οι φρενολογικές κοινωνίες συνέλεγαν κρανία για να βοηθήσουν στην ανάπτυξη της θεωρίας, η οποία για ορισμένους επεκτάθηκε στη φυλετική ταξινόμηση.
Μερικοί ερευνητές έθεσαν ως στόχο να δείξουν ότι το σχήμα του κρανίου έδειχνε ότι οι άνθρωποι από διαφορετικά μέρη του κόσμου ήταν εγγενώς κατώτεροι.
Μερικά από τα αρχεία που υπάρχουν τώρα στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι συγχωνεύσεις όσων είχαν συγκεντρωθεί από ανενεργές φρενολογικές εταιρείες καθώς και από ιδιώτες συλλέκτες.
Η κυβέρνηση της Ζιμπάμπουε πιστεύει ότι κατά κάποιο τρόπο τα κρανία των ηρώων της χώρας κατέληξαν στα αρχεία ενός βρετανικού μουσείου.
Επικεφαλής ανάμεσά τους ήταν πνευματικοί ηγέτες, συμπεριλαμβανομένης της Τσάργουε Νιακασικάνα, η οποία έγινε γνωστή ως Μπούγια (Γιαγιά) Νεχάντα καθώς ήταν το μέσο του σεβαστού προγονικού πνεύματος Νεχάντα. Συνελήφθη αφού κατηγορήθηκε για δολοφονία Βρετανού αξιωματούχου.
Στη συνέχεια, η Νεχάντα απαγχονίστηκε και το σώμα της πιστεύεται ότι αποκεφαλίστηκε. Το τι συνέβη στη συνέχεια δεν είναι ξεκάθαρο, αλλά τα τελευταία χρόνια, αξιωματούχοι της Ζιμπάμπουε έχουν κάνει αρκετές δημόσιες δηλώσεις λέγοντας ότι κατέληξε στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας.
Με μια κραυγή θανάτου «τα κόκκαλά μου θα αναστηθούν σίγουρα», η Νεχάντα έγινε ένα ολοένα και πιο ισχυρό σύμβολο για όσους μάχονταν ενάντια στην κυριαρχία της λευκής μειονότητας σε αυτό που τότε ήταν γνωστό ως Ροδεσία από τα τέλη της δεκαετίας του 1960.
Η Ζιμπάμπουε κέρδισε την ανεξαρτησία της το 1980.
Ένα άγαλμα τριών μέτρων της Νεχάντα βρίσκεται τώρα πάνω από έναν μεγάλο δρόμο στο κέντρο της Χαράρε. Κατά την αποκάλυψή του το 2021, ο Πρόεδρος Έμερσον Μνανγκάγκουα δεσμεύτηκε να συνεχίσει να ζητά την επιστροφή του κρανίου της και άλλων από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας.
Για τους κατοίκους της Ζιμπάμπουε, η αφαίρεση του κεφαλιού «σημαίνει ότι έχετε κυριολεκτικά τιμωρήσει το άτομο πέρα από τον τάφο», είπε ο Γκόντφρεϊ Μαχάσι, ο οποίος ηγήθηκε της αντιπροσωπείας στο Ηνωμένο Βασίλειο, στο BBC το 2020, όταν σχεδιαζόταν η επίσκεψη.
«Αν το κεφάλι χωριστεί, αυτό σημαίνει ότι το πνεύμα αυτού του ατόμου θα παραμείνει για πάντα και δεν θα ηρεμήσει ποτέ».
Παρά το γεγονός ότι δεν βρήκαν αυτό που αναζητούσε η αντιπροσωπεία της Ζιμπάμπουε, τόσο το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας όσο και το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ δηλώνουν ότι έχουν δεσμευτεί να συνεργαστούν με την κυβέρνηση της Ζιμπάμπουε για να επαναπατρίσουν ό,τι βρέθηκε.
Στο πλαίσιο της πολιτικής του επαναπατρισμού, νωρίτερα φέτος, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας επέστρεψε τα λείψανα των προγόνων Μοριόρι και Μαορί.
Σε δήλωση Τύπου μετά από πρόσφατη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, η κυβέρνηση της Ζιμπάμπουε δήλωσε ότι η αντιπροσωπεία που πήγε στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν ικανοποιημένη που «υπάρχουν πράγματι ανθρώπινα λείψανα καταγωγής Ζιμπάμπουε στο Ηνωμένο Βασίλειο».
«Η κυβέρνηση δεν θα φεισθεί προσπαθειών για να εξασφαλίσει τον επαναπατρισμό των προγόνων μας», πρόσθεσε.
Η αντιπροσωπεία της Ζιμπάμπουε είχε επίσης συνομιλίες με το Βρετανικό Μουσείο, το Μουσείο Πιτ Ρίβερς του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, το Μουσείο του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ και τα Εθνικά Αρχεία του Ηνωμένου Βασιλείου. Δεν δίνονται όμως λεπτομέρειες για το τι συζητήθηκε.
Παρά την έλλειψη επιτυχίας σε αυτό το ταξίδι στο Ηνωμένο Βασίλειο, η ιστορική σημασία για τη Ζιμπάμπουε των λειψάνων της Νεχάντα και άλλων σημαίνει ότι η έρευνα θα συνεχιστεί.
