Το Παγκόσμιο Κύπελλο του Κατάρ 2022 ολοκληρώθηκε. Η Αργεντινή, όπως είχαμε προβλέψει, εγώ και πολλοί άλλοι, είναι και πάλι Παγκόσμια Πρωταθλήτρια. Όταν ξεκίνησε το τουρνουά, ήμουν διχασμένος ανάμεσα στην αγάπη μου για το ποδόσφαιρο και την ανησυχία μου ότι το μεγαλύτερο γεγονός του ποδοσφαίρου διεξαγόταν σε μια χώρα με φτωχό ιστορικό ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αδιαφορία για τις ζωές των μεταναστών εργατών που είχαν κάνει δυνατό το Παγκόσμιο Κύπελλο του «Κατάρ». Στο τέλος του διαγωνισμού εξακολουθώ να αγαπώ το ποδόσφαιρο, αλλά ανησυχώ για το πού οδηγούν το όμορφο παιχνίδι αυτοί που έχουν τον έλεγχο.
Το ποδόσφαιρο ήταν πραγματικά καλό. Παίχτηκε με αληθινό αθλητικό πνεύμα, με δεξιοτεχνία, δύναμη και χάρη. Ο τελικός μεταξύ Γαλλίας και Αργεντινής ήταν μια υπέροχα τεταμένη και συναρπαστική κορύφωση σε ένα ποδοσφαιρικό δράμα, που ήταν γεμάτο χαρά και απογοήτευση (το δικό μου όταν έχασε η Αγγλία από τη Γαλλία), ένταση και περιστασιακή πλήξη, από το προβλέψιμο και απροσδόκητο. Υπήρχαν ήρωες – ο ανιδιοτελής Λιονέλ Μέσι της Αργεντινής – και κακοί – ο εγωιστής Ρονάλντο της Πορτογαλίας. Τρεις ήπειροι εκπροσωπήθηκαν στους ημιτελικούς – Ευρώπη, Νότια Αμερική και, για πρώτη φορά, Αφρική. Ακόμα και οι διαιτητές ήταν καλοί. Και παρά τους προβληματισμούς, το να λάβει χώρα ένα Παγκόσμιο Κύπελλο λίγο πριν τα Χριστούγεννα, δεν φάνηκε να είναι μεγάλο πρόβλημα τελικά.
Οι οικοδεσπότες του Κατάρ έκαναν ό,τι κάνουν τα αυταρχικά καθεστώτα. Το Κατάρ κάλυψε την εχθρότητά του στη διαφορετικότητα με ένα θερμό καλωσόρισμα στην «αποδεκτή» πλειοψηφία. Το Κατάρ επέμεινε στον σεβασμό των εθίμων του αντί να αποδέχεται την ποικιλομορφία του κόσμου. Το Κατάρ ισχυρίστηκε επίσης ότι ήταν θύματα άδικης και υποκριτικής κριτικής από τη «Δύση», ρωτώντας γιατί δεν έγιναν παρόμοιες καταγγελίες για τις τρεις χώρες που θα φιλοξενήσουν το Παγκόσμιο Κύπελλο το 2026. Τι γίνεται με τον περιορισμό των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων των γυναικών στις ΗΠΑ; Τι γίνεται με την ιστορία των διακρίσεων στον Καναδά κατά των αυτόχθονων πληθυσμών; Και τι γίνεται με τους πολλούς ανθρώπους στο Μεξικό που αισθάνονται άβολα με τα δικαιώματα LGBTQ+;
Υπάρχουν δύο απαντήσεις σε αυτά τα σημεία. Πρώτον, οι δυτικές κυβερνήσεις, που θέλουν φθηνό πετρέλαιο και φυσικό αέριο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, δεν έχουν επικρίνει το Κατάρ. Η κριτική στο Κατάρ έχει προέλθει είτε από ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα είτε από ακτιβιστές με έδρα τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, όπου μπορούν να διαμαρτυρηθούν για τους σκοπούς τους με σχετική ελευθερία. Υπάρχουν λόγοι για τους οποίους η Διεθνής Αμνηστία, η οποία στο Λονδίνο και όχι στο Πεκίνο, ότι το LGBT Foundation βρίσκεται στο Μάντσεστερ και όχι στη Μόσχα και η Human Rights Watch είναι στη Νέα Υόρκη και όχι στην Τεχεράνη. Δεν είναι οι ισχυροί που επικρίνουν το Κατάρ, αλλά οι ανίσχυροι.
Δεύτερον, ναι. Πολλές επικρίσεις στις δυτικές χώρες είναι δικαιολογημένες, αλλά πολλές από αυτές τις επικρίσεις γίνονται από αυτούς που ζουν εκεί. Σε όλη τη Δύση, θα συνεχίσει να υπάρχει αντίσταση στους περιορισμούς στα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών. Η πίεση για βελτίωση της μεταχείρισης των αυτόχθονων πληθυσμών και των μεταναστών και η προσπάθεια για μεγαλύτερη αποδοχή των LGBTQ+ ατόμων θα συνεχιστούν επίσης. Η πεποίθηση ότι τα πράγματα θα αλλάξουν θα κρατήσει ζωντανές αυτές τις διαμαρτυρίες.
Το Παγκόσμιο Κύπελλο του Κατάρ ήταν μια επίκαιρη υπενθύμιση ότι το ποδόσφαιρο είναι μεγάλη επιχείρηση. Ο αρχηγός της Αργεντινής, Λιονέλ Μέσι, έλαβε το Παγκόσμιο Κύπελλο από τον εργοδότη του, τον Εμίρη του Κατάρ Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι. Ο Εμίρης είναι ιδιοκτήτης της Παρί Σεν Ζερμέν, του συλλόγου στον οποίο αγωνίζεται ο Μέσι. Αυτό δείχνει ότι το μέλλον του ποδοσφαίρου δεν ανήκει στους οπαδούς του, αλλά σε ευρωπαϊκές και αμερικανικές εταιρείες, πλούσια σε πετρέλαιο κράτη του Κόλπου και ολιγάρχες, οι οποίοι υποστηρίζονται από τη FIFA – το άπληστο κυβερνητικό σώμα του παγκόσμιου ποδοσφαίρου. Η FIFA πήρε 7,5 δισ. δολάρια από το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022, $1 δισ. περισσότερα από το αναμενόμενο – όχι κακό για έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό. Η FIFA θα έπρεπε να χρησιμοποιήσει μερικά από αυτά τα χρήματα για να αποζημιώσει οικογένειες μεταναστών εργαζομένων που τραυματίστηκαν ή σκοτώθηκαν κατά την προετοιμασία του Παγκοσμίου Κυπέλλου του Κατάρ, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει πει τίποτα.
Ωστόσο, η FIFA ανακοίνωσε ένα νέο Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων ανδρών με 32 ομάδες, που ξεκινά το 2025 και θα διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια. Επί του παρόντος, επτά σύλλογοι παίζουν σε μια ετήσια διοργάνωση. Αλλά περισσότερο ποδόσφαιρο σημαίνει περισσότερα χρήματα. Παρόλο που οι οπαδοί, οι παίκτες και ορισμένοι σύλλογοι έχουν επιφυλάξεις για περισσότερες και μεγαλύτερες διοργανώσεις, οι μεγάλοι σύλλογοι των οποίων οι προτεραιότητες είναι το κέρδος και η δημοσιότητα, θα ακολουθήσουν το χρήμα, στην παγκόσμια βάση φιλάθλων που παρακολουθούν ποδόσφαιρο, όχι στα γήπεδα, αλλά στην τηλεόραση.
Τα ίδια κίνητρα προσφέρει και η Ευρωπαϊκή Σούπερ Λίγκα (ESL). Παρά το γεγονός ότι οι οπαδοί απέρριψαν το ESL το 2021, το πραγματικό ερώτημα δεν είναι το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα, αλλά ποιος θα το ελέγξει. Το 2024/25, η UEFA, η οποία εποπτεύει το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, θα αλλάξει τη μορφή του Ευρωπαϊκού Τσάμπιονς Λιγκ και θα το επεκτείνει από 32 σε 36 ομάδες. Περισσότερο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο σημαίνει περισσότερα χρήματα για τους μεγάλους συλλόγους.
Τα χρήματα μιλάνε, αλλά δεν μπορούν να πετύχουν το νικητήριο γκολ στο τελευταίο λεπτό. Το ποδόσφαιρο είναι πολλά πράγματα για πολλούς ανθρώπους. Δεν εμπλέκονται πολλά χρήματα σε έναν αγώνα ανάμεσα στη Στόουκ Σίτι με το Πορτ Βέιλ ή στη Λούτον Τάουν με τη Μάντσεστερ Σίτι, αλλά υπάρχει μια μαγεία στην τοπική αντιπαλότητα και η μικρή πιθανότητα ένας μικρός σύλλογος να νικήσει έναν γίγαντα σε έναν αγώνα νοκ άουτ. Υπάρχει ένα κομμάτι του ποδοσφαίρου που δεν αγοράζεται με χρήματα.
Ήταν το Παγκόσμιο Κύπελλο του Κατάρ του 2022 μια «απίστευτη» επιτυχία; Σε ποδοσφαιρικούς όρους, ναι. Ήταν ένα υπέροχο τουρνουά, με ένα παραμυθένιο τέλος καθώς ο Λιονέλ Μέσι εκπλήρωσε τη μοίρα του να μιμηθεί τον Ντιέγκο Μαραντόνα, κερδίζοντας το Παγκόσμιο Κύπελλο με την Αργεντινή. Ήταν επίσης μια επιτυχία για τους ανθρώπους, με δεκάδες χιλιάδες στο Κατάρ και εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, να μοιράζονται και να απολαμβάνουν το ποδόσφαιρο είτε ζωντανά, είτε στην τηλεόραση. Όμως, συνολικά, το Παγκόσμιο Κύπελλο του Κατάρ ήταν μια νίκη των οικονομικών συμφερόντων έναντι του ποδοσφαίρου, του κέρδους και της εξουσίας πάνω στους ανθρώπους. Το ποδόσφαιρο δεν είναι πιο σημαντικό από τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο αγώνας για να βρεθεί μια καλύτερη ισορροπία ως προς το ποιος ελέγχει το ποδόσφαιρο είναι ένας αγώνας που πρέπει να συνεχιστεί, και μια μάχη που πρέπει να δοθεί.
