Η Τουρκία αναδεικνύεται σε πολιτικο-διπλωματική «υπερδύναμη», την ίδια ώρα που η Ελλάδα έχει καθηλωθεί δυστυχώς σε ρόλο ασήμαντου δορυφόρου της Δύσης, γεγονός που κινδυνεύει να έχει βαρύτατες συνέπειες στη χώρα και όχι μόνο στα ελληνοτουρκικά.
Χάρη στο σημαντικό βαθμό ανεξαρτησίας και κυριαρχίας της η Άγκυρα είναι τώρα το προνομιακό κανάλι επικοινωνίας μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας-ΝΑΤΟ, βασικός διαμετακομιστικός σταθμός του ρωσικού αερίου στη ΝΑ Ευρώπη, δραστηριοποιείται διπλωματικά σε όλες τις ηπείρους σχεδόν, θέλει να μεσολαβήσει στις διαφορές Αλβανοκοσοβάρων και Σέρβων, πουλάει drones Μπαϊρακτάρ στην Αλβανία, ενώ επιχειρεί (δύσκολες είναι η αλήθεια) προσεγγίσεις με το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα, την ανάπτυξη των σχέσεων με τις οποίες διαφήμιζε τα προηγούμενα χρόνια η Αθήνα.
Ένα από τα πιο φιλόδοξα σχέδια τώρα της Τουρκίας, με ρώσικη πρωτοβουλία και μεσολάβηση, είναι η συμφιλίωση με τον Σύρο πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ, που προχωράει, αν και προσκρούει σε σοβαρά εμπόδια «επί του εδάφους», αλλά και στην έντονη αμερικανική αντίθεση.
Αν ευοδωθεί, η προσέγγιση αυτή θα εντείνει την ιστορικά πρωτοφανή γεωπολιτική απομόνωση και υποβάθμιση της Αθήνας προς όλες τις κατευθύνσεις. Κάποτε, θυμίζουμε, η Ελλάδα ήταν προνομιακός εταίρος και της Μόσχας και της Δαμασκού. Τώρα την έχει αντικαταστήσει στον ρόλο αυτό, όπως και πολλούς άλλους, η Άγκυρα. Πρόκειται για πολύ μεγάλη απομείωση του όλου διεθνούς ειδικού βάρους της χώρας.
Μια από τις συνέπειες μιας τουρκο-συριακής προσέγγισης, θα είναι, σύμφωνα με διεθνείς επιχειρηματικούς κύκλους, ότι θα καταστήσει πιθανότερη την κατασκευή ενός αγωγού «EastMed», όχι όμως αυτού που θα συνέδεε υποτίθεται το Ισραήλ, την Κύπρο, την Ελλάδα και την Ιταλία, αλλά αυτού που θα συνδέσει Ισραήλ και Τουρκία, διερχόμενος από τις θαλάσσιες ζώνες Λιβάνου και Συρίας. Αυτό το σχέδιο υπήρχε πάντα εν υπνώσει, ακόμα και όταν «έπαιζε» ο αρχικός EastMed. (Υπέρ άλλωστε της μεταφοράς μέσω Τουρκίας ενδεχόμενων κυπριακών κοιτασμάτων είχαν ταχθεί κατά καιρούς, συνδέοντάς την με την «λύση» του Κυπριακού, και ορισμένοι πολιτικοί στη Λευκωσία). Το ενδιαφέρον για έναν τουρκο-ισραηλινό αγωγό έχει ενταθεί με την έκρηξη της ουκρανικής κρίσης και με επίκληση της περίφημης απεξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία, σύμφωνα με διεθνείς οικονομικούς κύκλους, αλλά και σχετικά δημοσιεύματα διεθνών μέσων ενημέρωσης.
Βέβαια, πρέπει να σημειώσουμε πως άλλοι διπλωματικοί παρατηρητές εκτιμούν (ή ελπίζουν) ότι ο επανελθών στη θέση του πρωθυπουργού του Ισραήλ, Βενιαμίν Νετανιάχου, παρόλο που και ο ίδιος έχει αφήσει στο παρελθόν να «κινείται» αυτό το σχέδιο, εξακολουθεί να μη βλέπει με καλό μάτι τη μεταφορά του ισραηλινού (και κυπριακού, αν υπάρξει) αερίου στην Τουρκία και προτιμά να το εξάγει στην Ευρώπη μέσω Αιγύπτου, παρόλο που υπήρξε ο «αρχιτέκτονας» του υποτιθέμενου σχεδίου μεταφοράς μέσω Κύπρου και Ελλάδας, που προώθησαν βέβαια οι ενταύθα φίλοι του ως δική τους ιδέα.
Τουρκικές και ισραηλινές εταιρείες και στο βάθος Gazprom και Chevron
Το σχέδιο του EastMed, για λόγους που έχουμε εξηγήσει επανειλημμένως, δεν είχε εξαρχής καμιά πιθανότητα να ευδοκιμήσει και ήδη εξέπνευσε, με τις ΗΠΑ να αποσύρουν και επισήμως την υποστήριξή τους. Αν και «φάντασμα», όμως, ο αγωγός αυτός, θεωρηθείς από τον παρανοϊκό εθνικισμό της Άγκυρας, σε συνδυασμό με τις διάφορες τριγωνικές και τετραγωνικές συνεργασίες στην ανατολική Μεσόγειο, ως προσπάθεια «περικύκλωσης» της Τουρκίας και «απώθησής» της στην Ανατολία, είχε πολύ σημαντικές πολιτικές και γεωπολιτικές συνέπειες.
Συνέβαλε στον παροξυσμό της τουρκικής επιθετικότητας, την αφύπνιση των τουρκικών διεκδικήσεων εις βάρος της Ελλάδας, μετά από δεκαπέντε χρόνια σχετικής ηρεμίας, στο τουρκολιβυκό μνημόνιο, στην παρ’ ολίγον σύρραξη του 2020 και στην πυροδότηση μιας έντασης χωρίς προηγούμενο που συνεχίζεται, αλλά και ενός εξοπλιστικού ανταγωνισμού (με αμφίβολης αποτελεσματικότητας όπλα) ικανού να βουλιάξει την Ελλάδα χωρίς να πέσει ούτε ντουφεκιά. Και άντε να δεχτούμε τις συνέπειες για κάτι που είχε πιθανότητα να γίνει. Γιατί τις λουστήκαμε και τις λουζόμαστε άνευ αποχρώντος λόγου και πιθανού οφέλους;
Σύμφωνα πάντως με τις πληροφορίες των επιχειρηματικών κύκλων έχει τώρα επιταχυνθεί, με τις ευλογίες Ισραήλ και Τουρκίας, η εργασία σχεδιασμού ενός αγωγού αερίου που θα συνδέει απευθείας το ισραηλινό κοίτασμα Λεβιάθαν με το τουρκικό λιμάνι του Τζεϊχάν. Αν πραγματοποιηθεί (γιατί πολλά σχέδια διαφημίζονται και πολύ λίγα φτιάχνονται) θα είναι ένα είδος EastMed Ισραήλ-Τουρκίας!
Από την ισραηλινή πλευρά συμμετέχουν οι εταιρείες Delek, Avner και Ratio Oil, που συνεργάζονται και έχουν παραχωρήσει τμήματα των ισραηλινών κοιτασμάτων στη ρωσική Gazprom και την αμερικανική Chevron. Από την Τουρκία συμμετέχουν στο σχέδιο η Zorlu Enerji και η Turkas-Enerjisa.
Το σχέδιο του τουρκο-ισραηλινού αγωγού κινείται από τις εταιρείες, όπως είναι και φυσικό, αφού είναι ιδιωτικό σχέδιο, με τα κράτη να παραμένουν πίσω βέβαια, αλλά διακριτικά. Δεν ακολουθείται η μέθοδος της υπογραφής διακρατικών συμφωνιών με πολλαπλά «ταρατατζούμ», όπως έγινε μεταξύ Κύπρου, Ελλάδας και Ισραήλ. Αποδεικνύεται δηλαδή ξανά ότι όλος αυτός ο θόρυβος, με τις διακρατικές συμφωνίες και τις επικυρώσεις στα κοινοβούλια Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ (που οδήγησε ακριβώς στον παροξυσμό της ελληνοτουρκικής κρίσης) προκλήθηκε σε δεδομένη στιγμή για να μας «βγάλουν στη σέντρα», να προκληθεί η ελληνοτουρκική ένταση, που όντως προκλήθηκε, και ο συνακόλουθος κίνδυνος πολέμου, να διαπραγματευθούν από θέση ισχύος οι Ισραηλινοί με τους Τούρκους και να βυθιστεί ακόμα πιο άγρια η Ελλάδα και η Κύπρος στην πιο βαθιά ξένη εξάρτηση. Δεν θα τo ‘λεγε κανείς μεγάλη επιτυχία αυτό.
