Πίστευα ότι τα είχα δει και τα είχα ακούσει όλα, μελετώντας την ελληνική εξωτερική και εσωτερική πολιτική. Έλα ντε που ενώ πιστεύω συνέχεια ότι δεν θα εκπλαγώ με τίποτα, νά’σου και εμφανίζεται μια καινούρια απίστευτη έκπληξη.
Μιλώντας προ ολίγου καιρού για τον αγωγό EastMed με έναν πολύ σημαντικό πολιτικό παράγοντα (από τους ελάχιστους που διατηρούν ένα μίνιμουμ σοβαρότητας στη δυστυχή χώρα μας και που δεν είναι σήμερα στο προσκήνιο), μου αποκάλυψε ότι οι Ισραηλινοί οι ίδιοι είχαν διαμηνύσει προ ετών στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, όταν τους επισκέφθηκε, την εκτίμησή τους ότι ο αγωγός EastMed (Ισραήλ-Κύπρος-Ελλάδα-Ιταλία), που οι ίδιοι προωθούσαν, δεν επρόκειτο να φτιαχτεί τελικά.
«Καλά, και τότε γιατί τον προχωρούσαμε κάνοντας μάλιστα και όλη αυτή τη φασαρία, με συνέπεια να οδηγήσουμε στα άκρα τις ελληνοτουρκικές σχέσεις;», ρώτησα τον συνομιλητή μου. «Ξέρω γω;», μου απάντησε, σηκώνοντας κάπως ενοχλημένος τους ώμους του, «για επικοινωνιακούς λόγους ή κάτι τέτοιο, τέλος πάντων».
Ένα σχέδιο καταδικασμένο εκ των προτέρων
Δεν ξέρω τι σόι «επικοινωνιακοί λόγοι» ήταν αυτοί, ξέρω όμως ότι ο EastMed, προσωπική πρωτοβουλία και σχέδιο του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου, ουδέποτε είχε την παραμικρή πιθανότητα να κατασκευαστεί και αυτό για λόγους που ήταν εξαρχής εντελώς προφανείς, για όποιον ξόδευε έστω και ελάχιστη φαιά ουσία στη μελέτη του θέματος:
1. Δεν είχαν, ούτε έχουν ανακαλυφθεί κοιτάσματα ικανά να χρηματοδοτήσουν το τεράστιο κόστος του (αν φτιαχνόταν θα ήταν ο μακρύτερος και βαθύτερος αγωγός στον κόσμο),
2. Δεν έχουν οριοθετηθεί, ούτε φαίνεται πιθανό να μπορέσουν να οριοθετηθούν, οι θαλάσσιες ζώνες της ανατολικής Μεσογείου, μέσω των οποίων διέρχεται ο αγωγός (τουλάχιστο στην αρχική χάραξή του). Πώς να οριοθετηθούν άλλωστε όταν η Τουρκία ισχυρίζεται ότι υπάρχουν δύο κράτη στην Κύπρο (ενίοτε και ότι τα νησιά δεν διαθέτουν καν θαλάσσιες ζώνες);
3. Η Ιταλία, που θα ήταν ο αποδέκτης του φυσικού αερίου, δεν συνυπέγραψε ποτέ τη συμφωνία Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ.
Και, το σπουδαιότερο:
4. Ουδέποτε εξασφαλίσθηκε η πολιτικο-στρατιωτική κάλυψη του σχεδίου έναντι του αναπόφευκτου και απολύτως προβλέψιμου «μπούλινγκ» της Τουρκίας, από το Ισραήλ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες ή κάποιον/κάποιους από αυτούς.
Όταν μας προέκυψε το «τουρκο-λιβυκό μνημόνιο», ως απάντηση στον EastMed, οι υπουργοί του Ισραήλ έσπευσαν να δηλώσουν, για να μην έχει καμία αμφιβολία η Άγκυρα, ότι δεν πρόκειται να στείλουν τον ισραηλινό στόλο να αντιμετωπίσει τον τουρκικό στη Μεσόγειο.
Και για αυτό βρεθήκαμε με τον ελληνικό και μόνο στόλο να αντιμετωπίζει την Τουρκία το καλοκαίρι του 2020 στην ανατολική Μεσόγειο.
Μια νέα «Μεγάλη Ιδέα»
Και όμως: Αυτός ο αγωγός-φάντασμα, χωρίς εξαρχής καμιά πιθανότητα πραγματοποίησης, έγινε για ένα μεγάλο διάστημα η νέα «μεγάλη ιδέα» του έθνους.
Υποτίθεται ότι το κύριο γεωπολιτικό πλεονέκτημα ενός τέτοιου αγωγού είναι ότι οι δυνάμεις που εξυπηρετούνται από αυτόν θα ενδιαφερθούν να υπερασπιστούν την Ελλάδα.
Στην πραγματικότητα έγινε το αντίθετο. Ο αγωγός, σε συνδυασμό με διάφορες συνοδές πολιτικές και τριμερείς και τετραμερείς δήθεν συμμαχίες, που έχουν την ιδιότητα να εξαφανίζονται όταν τις χρειαζόμαστε, ενέτεινε το πρόβλημα ασφάλειας για τη χώρα και συνέβαλε σημαντικά στο να βρεθούμε στα πρόθυρα πολέμου με την Τουρκία το 2018 και ιδίως το 2020, όσο και στο να αρχίσουμε μια κούρσα εξοπλισμών που μπορεί να καταστρέψει την Ελλάδα, χωρίς να χρειαστεί να ρίξει κανείς ούτε μία ντουφεκιά εναντίον της.
Προβοκάτσιες και χρήσιμοι ηλίθιοι
Σημειωτέον ότι πριν από την υπόθεση EastMed είχε επιχειρηθεί να «ανατιναχθούν» οι ελληνοτουρκικές σχέσεις μέσω της μονομερούς ανακήρυξης ΑΟΖ, που δεν προσέφερε κανένα απτό νομικό ή πραγματικό πλεονέκτημα στην Ελλάδα. Τότε, κατάλαβαν, προς τιμήν τους, την προβοκάτσια και ο τότε πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς και ο τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας και η Ελλάδα δεν παρασύρθηκε. Παρασύρθηκαν όμως μερικά χρόνια αργότερα με τον EastMed και η ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ λόγω και της όλο και πιο κυριαρχικής επιρροής που απέκτησε στα ελληνικά πράγματα και στην πολιτική των περισσοτέρων ελληνικών κομμάτων ο πρωθυπουργός του Ισραήλ κ. Νετανιάχου.
Το παράλογο του σχεδίου του EastMed δεν το εμπόδισε να υποστηριχτεί ενθουσιωδώς από τα περισσότερα ελληνικά κόμματα και από το 99% των άρθρων στα μέσα ενημέρωσης και τα συμβατικά μέσα (πού’σαι «Πράβντα» να χαρείς!). Όταν μάλιστα ο Αντώνης Λιάκος εξέφρασε μερικές μάλλον λογικές αντιρρήσεις, έφαγε μια επίθεση από τον Πολάκη και κατέβασε την σχετική ανάρτησή του από το διαδίκτυο (ΣΥΡΙΖΑ: Σύγκρουση Πολάκη – Λιάκου με αφορμή τον EastMed)…
Τελικά, ήρθε ο Νετανιάχου στην Αθήνα, υπεγράφη διακρατική συμφωνία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ (όχι όμως και Ιταλίας, όπου υποτίθεται θα κατέληγε ο αγωγός) και επικυρώθηκε από τη Βουλή των Ελλήνων. Τι ίδιο έργο παίχτηκε στην Κύπρο και το Ισραήλ.
Σημειωτέον ότι δεν υπήρχε κανένας λόγος να γίνουν τέτοιες επίσημες συμφωνίες, επικυρώσεις και τελετές. Το ζήτημα θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί με ιδιωτικές συμφωνίες των εμπλεκομένων ιδιωτικών εταιρειών.
Βάζοντας φωτιά στις ελληνοτουρκικές σχέσεις
Κάθε φορά που έπεφταν οι υπογραφές και γίνονταν οι κοινοβουλευτικές επικυρώσεις σε Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ, ο Ερντογάν έστελνε τη μισή αεροπορία του στο Αιγαίο και επανέφερε μια ολόκληρη σειρά από εδαφικές διεκδικήσεις και άλλες απαιτήσεις έναντι της Ελλάδας, που είχαν τεθεί εν υπνώσει επί δύο δεκαετίες. Στην πορεία άρχισε να εμφανίζει και καινούριες. Τη νύφη την πλήρωσε στο τέλος και η Αγία Σοφία, μετατρεπόμενη από μουσείο σε τζαμί.
Εγώ δεν λέω φυσικά να μην κάνουμε την α΄ ή τη β΄ πολιτική, επειδή δεν αρέσει στους Τούρκους ή γιατί θα αντιδράσει η Άγκυρα.
Αλλά λέω να την κάνουμε και να αναλάβουμε και τους κινδύνους της, εφόσον έχουμε μελετήσει σοβαρά τα πράγματα και αν έχουμε να κερδίσουμε και κάτι, όχι για να παίξουμε τον ρόλο χρήσιμων ηλίθιων τρίτων δυνάμεων, που, αν μεν τα βρουν με την Τουρκία, θα μας ζητήσουν να κάνουμε παραχωρήσεις ελληνικής κυριαρχίας και να μπούμε υπό τουρκική κηδεμονία, αν όμως δεν τα βρουν και κρίνουν ότι αυτό τους συμφέρει, μπορούν να μας οδηγήσουν ακόμα και σε πόλεμο μαζί της.
Ο αγωγός φυσικά δεν έγινε ποτέ. Και όταν στο τέλος έχασε ο Τραμπ (που τον είχε στο τσεπάκι της και τον καθοδηγούσε η ισραηλινή άκρα δεξιά του Νετανιάχου), ήρθαν με ένα non paper οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες και απέσυραν το σχέδιο του αγωγού-φάντασμα κηρύσσοντας και επισήμως το τέλος της ιστορίας αυτής.
Αυτή είναι η ποιότητα του ελληνικού κράτους, των ελληνικών πολιτικών κομμάτων και των ελληνικών μέσων ενημέρωσης, ποιότητα που διαπιστώσαμε εξάλλου και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, όπως στο Σχέδιο Ανάν για την αυτοδιάλυση του κυπριακού κράτους και στα Μνημόνια και τις Δανειακές, που απετέλεσαν κορυφαίες περιπτώσεις κατάργησης των πιο θεμελιακών διατάξεων του διεθνούς, ευρωπαϊκού και συνταγματικού δικαίου και της ίδιας της ελληνικής (και κυπριακής) κρατικής κυριαρχίας. Αν αυτά τα κείμενα είχαν δοθεί σε έναν επιμελή πρωτοετή φοιτητή νομικής και οικονομικών, θα τα είχε απορρίψει ως απαράδεκτα χωρίς άλλη συζήτηση. Στην Ελλάδα έγιναν αποδεκτά και υποστηρίχτηκαν από τη συντριπτική πλειοψηφία του πολιτικού προσωπικού.
Το παράξενο είναι ότι, παρόλα αυτά, το ελληνικό κράτος έχει επιβιώσει έως τώρα, έστω και στην «ερειπιώδη» μορφή που έχει επιβιώσει, έστω και διοικούμενο και καθοδηγούμενο από ξένους. Έχει επιβιώσει, αλλά δεν ξέρουμε αν θα τα καταφέρει επί πολύ ακόμα. Ακόμη και τίποτα άλλο να μη συμβεί, η δημογραφική συντριβή όπου το έχουν εγκλωβίσει οι συνεχιζόμενες μνημονιακές πολιτικές, σε συνδυασμό με τη λεηλασία της χώρας και την καταστροφή κάθε παραγωγικής βάσης, οδηγεί στο τέλος της Ελλάδας με μαθηματική ακρίβεια, εκτός αν μεσολαβήσει δηλαδή ένα «θαύμα». Προς το παρόν τέτοιο «θαύμα» δεν φαίνεται στον ορίζοντα.
Και τώρα πάλι EastMed!
Τα παραπάνω τα έγραψα τον περασμένο Δεκέμβρη, αλλά η επικαιρότητα είχε αφήσει το άρθρο μισοξεχασμένο σε ένα φάκελο του υπολογιστή. Ώσπου ξαφνικά διάβασα προχτές ότι πήγε ο Δένδιας στο Ισραήλ, όπου έχει «αναστηθεί» ο Νετανιάχου. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός δεν μπήκε στον κόπο να δεχτεί τον Έλληνα υπουργό, του έδωσε όμως τη «γραμμή» ο νέος υπουργός Εξωτερικών Ελί Κοέν (που, ειρήσθω εν παρόδω, θεωρείται εντυπωσιακά άσχετος με τα διεθνή θέματα για Ισραηλινό υπουργό Εξωτερικών): «Πάμε πάλι για EastMed» (δηλαδή αυξάνουμε την ένταση με την Τουρκία).
Tα νέα δεν τα μάθαμε από τον κ. Δένδια, αλλά από ανάρτηση του Κοέν μετά τη συνάντηση, όπου αναφέρει ότι «συμφωνήσαμε στην εξαγωγή ισραηλινού φυσικού αερίου μέσω Ελλάδας και Κύπρου, το οποίο θα φτάσει σε όλη την Ευρώπη. Σε μια περίοδο παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης, θα ενισχύσει τη διεθνή μας θέση και θα αποφέρει πολλά χρήματα στη χώρα».
Σε ανάλογο μοτίβο και ανάρτηση του πρωθυπουργού Νετανιάχου, ο οποίος ανακοίνωσε ότι έδωσε εντολή στον επικεφαλής στου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Ισραήλ να δρομολογήσει μια τριμερή συνάντηση των ηγετών της Ελλάδας του Ισραήλ και της Κύπρου για το ενεργειακό.
Δύο τινά συμβαίνουν. Είτε οι φίλοι μας από το Ισραήλ αποφάσισαν να ξαναβάλουν αυτή τη μηχανή, ώστε να πιέσουν και να εκβιάσουν την Τουρκία στην παρούσα φάση «ταραχώδους διαπραγμάτευσης» της Δύσης και του Ισραήλ μαζί της, ενδεχομένως ευνοώντας και αύξηση της έντασης στα ελληνοτουρκικά, με ό,τι ήθελε προκύψει, είτε (το λιγότερο πιθανό) θέλουν να φτιάξουν μεν τον αγωγό, αλλά με χάραξη πολύ νοτιότερα και πολύ πιο μακριά από την Τουρκία, ίσως και μέχρι Αίγυπτο και από κει Ελλάδα. Αμφιβάλλουμε για το κατά πόσο αυτό το δεύτερο σχέδιο έχει νόημα οικονομικά, αλλά αν ήταν να πάμε εκεί, γιατί δεν πηγαίναμε ευθύς εξ αρχής, ώστε να αποφύγουμε την κρίση στα ελληνοτουρκικά και τον εξοπλιστικό ανταγωνισμό;
Αν όμως είναι το πρώτο, τότε θα εμφανισθεί οσονούπω νέος μεγάλος κίνδυνος για την Ελλάδα. Τό’χουμε γράψει, το ‘χουμε ξαναγράψει. Ο Αλέξανδρος Κοτζιάς το’ χει διατυπώσει στο τόσο τραγικό μυθιστόρημά που αφιέρωσε στον εμφύλιο, την Πολιορκία. Δεν υπάρχει πιο σίγουρος τρόπος για να πεθάνει ένα έθνος από το να παραδώσει την πολιτική στους συμμάχους του.
Υ.Γ.: Όταν η Ελλάδα είχε ακόμα μερικά στοιχειώδη χαρακτηριστικά ανεξάρτητου κράτους φρόντιζαν όλοι οι επίσημοι να επισκέπτονται και την Παλαιστινιακή Αρχή, ώστε να διατηρείται μια ισορροπία στην ελληνική εξωτερική πολιτική. Κάτι που φυσικά δεν έκανε ο επικεφαλής του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών. Και ούτε και κανείς τον επέκρινε για αυτό. Αφού δεν μπορούμε να ζήσουμε όπως σκεπτόμαστε, θα καταλήξουμε να σκεφτόμαστε όπως ζούμε.
