(αναδημοσίευση από reportersunited.gr)

Στον απόηχο του σκανδάλου «Qatargate», η ολλανδική πλατφόρμα Follow the Money σε συνεργασία με Reporters United και ΕφΣυν εξέτασαν τα πρόσφατα επαγγελματικά ταξίδια του Έλληνα Επιτρόπου στις χώρες του Κόλπου: Από το μυστικό γεύμα με Μπιν Σαλμάν, Μητσοτάκη, Καϊλή στην Αθήνα ως τα πληρωμένα ταξίδια στον Κόλπο, τις μπίζνες της ελληνικής κυβέρνησης με τα Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία και την εκκωφαντική σιωπή του για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην περιοχή.

Το αναρτημένο πρόγραμμα του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτη Σχοινά στην ιστοσελίδα της Κομισιόν περιλαμβάνει μια καταχώρηση για ένα ταξίδι «αστραπή» στην Αθήνα στις 27 Ιουλίου 2022. Αιτία; «Συναντήσεις με την ελληνική κυβέρνηση που οργανώθηκαν από τον Πρωθυπουργό».

Στήριξε την ανεξάρτητη δημοσιογραφία του Reporters United εδώ!

Στον επίσημο λογαριασμό του στο Twitter εκείνη την ημέρα υπάρχει μόνο μια ανάρτηση για το πρόγραμμα Erasmus+ και μία απάντηση σε σχόλια του Ούγγρου προέδρου Όρμπαν. Στο πρόγραμμα του Έλληνα πρωθυπουργού για την ίδια ημέρα δεν υπάρχει αναφορά στην επίσκεψη του εκπροσώπου της Κομισιόν. Τι έκανε λοιπόν στην Αθήνα ο κ. Σχοινάς;

Η απάντηση κρύβεται σε άρθρο της ιταλικής εφημερίδας Domani που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο και εξετάζει την επίσκεψη του πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι στην Αθήνα με αφορμή ένα ιδιωτικό γεύμα προς τιμήν του Πρίγκιπα της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ μπιν Σάλμαν, ο οποίος μία ημέρα πριν πραγματοποίησε την πρώτη επίσημη επίσκεψή του στη χώρα μας. Ήταν μάλιστα το πρώτο επίσημο ταξίδι του στην Ευρώπη μετά τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι στο σαουδαραβικό προξενείο στην Κωνσταντινούπολη το 2018, η οποία, σύμφωνα με τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, διαπράχθηκε με την έγκριση του Μπιν Σαλμάν. 

Ο Σαουδάραβας ηγέτης, που είχε υποδεχθεί στο Ριάντ τον Κυριάκο Μητσοτάκη τον Φεβρουάριο του 2020 και τον Οκτώβριο του 2021, δεν ήρθε στην Αθήνα με άδεια χέρια, καθώς εκτιμάται στα 4 δισ. ευρώ τουλάχιστον η αξία των συμφωνιών που υπεγράφησαν στο ταξίδι αυτό. Στις «αποσκευές» του ο Μπιν Σαλμάν φέρεται να είχε ακόμη μια πρόταση δισεκατομμυρίων που συζήτησε ιδιωτικά με τον Έλληνα πρωθυπουργό. Όπως αποκάλυψε πρόσφατα το Politico, ο «MBS» φέρεται να πρότεινε να πληρώσει την κατασκευή νέων γηπέδων σε Ελλάδα και Αίγυπτο, με την προϋπόθεση να συμφωνήσουν να συμμετέχουν μαζί με τη Σαουδική Αραβία στη διεκδίκηση του Μουντιάλ 2030.

Στον ξενοδοχείο Four Seasons, στον Αστέρα Βουλιαγμένης, παρατέθηκε γεύμα προς τιμήν του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, παρουσία του Θοδωρή Κυριακού (προέδρου του ΑΝΤΕΝΝΑ), του Κυριάκου Μητσοτάκη, του Μαργαρίτη Σχοινά και της Εύας Καΐλή. Όλα αυτά, λίγους μήνες πριν ξεσπάσει το QatarGate.

Η αποστολή του Μπιν Σαλμάν αποτελούνταν από 700 άτομα που έφτασαν στην Αθήνα με 7 αεροσκάφη και διέμειναν στο πολυτελές ξενοδοχείο Four Seasons στον Αστέρα Βουλιαγμένης. Εκεί φέρεται να παρατέθηκε και ιδιωτικό γεύμα προς τιμήν του «MBS» με «οικοδεσπότη», κατά το ιταλικό δημοσίευμα, τον Θοδωρή Κυριακού, πρόεδρο του ομίλου ANTENNA, του οποίου το 30% των μετοχών αποκτήθηκε τον περασμένο Μάρτιο έναντι 225 εκατ. ευρώ από έναν από τους μεγαλύτερους ομίλους μέσων ενημέρωσης στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική: το MBC Group, με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, γειτονική χώρα και στρατηγικό σύμμαχο του σαουδαραβικού βασιλείου.

Στο γεύμα αναφέρεται ότι συμμετείχαν ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι, ο πρωθυπουργός της Αλβανίας Έντι Ράμα -που δήλωσε στους Ιταλούς δημοσιογράφους ότι βρέθηκε στην Αθήνα ελπίζοντας σε μια ενεργειακή συμφωνία καθώς «o MBS είναι φίλος»- ο πρωθυπουργός του Μαυροβουνίου Ντρίταν Αμπάζοβιτς, ο Σαουδάραβας υπουργός Ενέργειας, αλλά και δύο ακόμη πρόσωπα: Ο επιφορτισμένος με το χαρτοφυλάκιο της «προστασίας του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής» Επίτροπος Μαργαρίτης Σχοινάς και η τότε αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Εύα Καϊλή. Κανένας από τους δύο δεν είχε δηλώσει τη συγκεκριμένη δραστηριότητα στο επίσημο πρόγραμμά τους.

To Reporters United απέστειλε ερωτήματα σχετικά με το γεύμα στον Αστέρα προς τον κ. Μητσοτάκη, τον κ. Σχοινά και τον κ. Κυριακού. Μέχρι τη στιγμή της δημοσίευσης, δεν είχαμε λάβει κάποια απάντηση.

Όλα αυτά συνέβησαν μόλις πέντε μήνες προτού ξεσπάσει το σκάνδαλο Qatargate που ανέδειξε τις υπόγειες και εκτός νόμου διαδρομές που εξυπηρετούν την αγορά επιρροής στα κέντρα αποφάσεων σε Βρυξέλλες και Στρασβούργο. Στο επίκεντρό του, η Ελληνίδα πρώην ευρωβουλευτής Εύα Καϊλή που παραμένει προφυλακισμένη από τον περασμένο Δεκέμβριο και κατηγορείται ότι συμμετείχε σε μία ομάδα που λάμβανε χρήματα και δώρα από Κατάρ και Μαρόκο, με αντάλλαγμα ψήφους σε κοινοβουλευτικά ψηφίσματα. 

Μπορεί στο παζλ αυτό να εμπλέκεται και η Σαουδική Αραβία; 

Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του περιοδικού Spiegel, ο σύντροφος της Καϊλή Φραντσέσκο Τζιόρτζι, φέρεται να είπε στις βελγικές αρχές ότι μαζί με τον πρώην ευρωβουλευτή Πιερ Αντόνιο Παντσέρι είχαν εξετάσει, μόλις μία εβδομάδα πριν συλληφθούν, το ενδεχόμενο συνεργασίας με εκπρόσωπο της Σαουδικής Αραβίας. Σύμφωνα με τον Τζιόρτζι, «συνάντησαν τον Σαουδάραβα πρέσβη στην αποστολή της Μαυριτανίας στην ΕΕ, ο οποίος ήθελε πληροφορίες για το τι λέγεται για τη χώρα του στο Ευρωκοινοβούλιο». Απευθύναμε ερώτημα για όλα τα παραπάνω προς την Εύα Καϊλή μέσω του δικηγόρου της, ωστόσο δεν λάβαμε απάντηση. 

Πολυτέλεια στα ταξίδια, εκπτώσεις στα δικαιώματα

Πολλά βλέμματα συγκέντρωσε με το ξέσπασμα του Qatargate και ο Μαργαρίτης Σχοινάς που βρέθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2022 στη Ντόχα για την έναρξη του Παγκοσμίου Κυπέλλου και είχε τότε μόνο καλά λόγια για τη διοργανώτρια χώρα. «Το Κατάρ, η πρώτη αραβική και η πιο μικρή χώρα που διοργάνωσε ποτέ το Παγκόσμιο Κύπελλο, ολοκλήρωσε μεταρρυθμίσεις και αξίζει παγκόσμια επιτυχία», δήλωνε ο Ευρωπαίος επίτροπος, που γνωστοποιούσε μέσω Twitter ότι είχε συναντήσεις με τον υπουργό Εξωτερικών και τον υπουργό Εργασίας του Κατάρ, πρόσωπο που είχε δεχθεί διεθνώς τη μεγαλύτερη κριτική για τις τραγικές συνθήκες εργασίας χιλιάδων εργαζομένων μεταναστών κατά την κατασκευή των γηπέδων για τις ανάγκες του Μουντιάλ.Tweet του Μ. Σχοινά για τις συναντήσεις του με αξιωματούχους του Κατάρ αναφέρει πως «η ΕΕ και το Κατάρ θα συνεχίσουν να διευρύνουν τη σχέση τους προς την κινητικότητα, τις δεξιότητες, τις εργασιακές μεταρρυθμίσεις, την ασφάλεια και τις διαπροσωπικές επαφές».

Ερωτηθείσα τον Δεκέμβριο εάν οι δικαστικές αρχές στο Βέλγιο ερευνούν στο πλαίσιο του Qatargate μέλη της Κομισιόν και αν υποστηρίζει τις δημόσιες δηλώσεις του Σχοινά, η επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε αποφύγει να απαντήσει, προκαλώντας την αντίδραση των παριστάμενων δημοσιογράφων. 

Μία ημέρα μετά ο ίδιος ο Έλληνας Επίτροπος επιχειρούσε να δώσει τη δική του απάντηση λέγοντας: «Σε όλες τις δημόσιες δηλώσεις μου για το Κατάρ, κάθε λέξη είναι απολύτως, 100 τοις εκατό συμβατή με τις πολιτικές της Επιτροπής. Μετά από 32 χρόνια δημόσιας υπηρεσίας υπάρχει μόνο φως. Τουιτάρω και θα συνεχίσω να το κάνω ως ένδειξη διαφάνειας». 

Η ολλανδική ερευνητική ομάδα Follow the Money ανέλυσε τις δηλωμένες αποστολές και τα έξοδα των Ευρωπαίων επιτρόπων από το 2020 ως το 2023, για να διαπιστώσει ότι ο Μαργαρίτης Σχοινάς ήταν εκείνος που πέρασε τις περισσότερες νύχτες στην αραβική χερσόνησο, πραγματοποιώντας επίσημα 11 διανυκτερεύσεις σε τρία διαφορετικά ταξίδια. 

Ο Σχοινάς έκανε το πρώτο του επίσημο ταξίδι στην περιοχή επισκεπτόμενος το Ντουμπάι στο πλαίσιο της έκθεσης «Expo 2020 Dubai» το φθινόπωρο του 2021. Για την τετραήμερη επίσκεψή του μεταξύ 21-25 Οκτωβρίου, ο Έλληνας Επίτροπος δήλωσε 4.421,50 ευρώ ως έξοδα ταξιδιού στην Επιτροπή. Όμως στην κατηγορία ξενοδοχειακών εξόδων εμφανίζεται ένα μηδενικό. 

Απαντώντας σε ερωτήσεις του Follow the Money, η Κομισιόν παραδέχεται ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κάλυψαν αυτές τις δαπάνες: «Ο Αντιπρόεδρος [Σχοινάς] κλήθηκε από την Πρόεδρο [Φον Ντερ Λάιεν] να εκπροσωπήσει την Επιτροπή στην Expo 2020 στο Ντουμπάι / Ημέρα Τιμής της ΕΕ. Σύμφωνα με την καθιερωμένη πρακτική και την κουλτούρα της φιλοξενίας, τα ΗΑΕ παρείχαν κατάλυμα σε όλους τους VIP που παρευρέθηκαν στην Έκθεση».  

Η Επιτροπή επιβεβαίωσε επίσης ότι ο Σχοινάς διέμεινε στο ξενοδοχείο St. Regis στο Ντουμπάι και στο Emirates Palace στο Άμπου Ντάμπι, το οποίο περιγράφει στον ιστότοπό του ότι βρίσκεται σε μια «παρθένα ιδιωτική παραλία» και αποτελεί την «επιτομή της πολυτέλειας».

Με ανάλυση των δηλώσεων του Σχοινά το Follow the Money συμπέρανε ότι ο Έλληνας Επίτροπος δεν έχει κάνει καμία επικριτική δήλωση για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε Κατάρ και ΗΑΕ.

Τα ΗΑΕ δεν απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με το ποιος άλλος βρισκόταν στη λίστα των «VIP» των οποίων η διαμονή χρηματοδοτήθηκε. Είναι εντυπωσιακό ότι δύο από τους συναδέλφους του Σχοινά, οι οποίοι επισκέφθηκαν την World Expo σε μεταγενέστερες ημερομηνίες, δεν απόλαυσαν τη διαμονή σε ξενοδοχεία με έξοδα των Εμιράτων. Ο Πολωνός Ευρωπαίος Επίτροπος Γιάνους Βοϊτσιεχόφσκι και η Φινλανδή Γιούτα Ουρπιλάινεν δήλωσαν στην Επιτροπή τις δαπάνες τους, συμπεριλαμβανομένων των διανυκτερεύσεων.

Η Κομισιόν υποστηρίζει ότι τα έξοδα για το ταξίδι του Σχοινά έχουν δηλωθεί κανονικά και έχουν καταχωρηθεί στην υπηρεσία πρωτοκόλλου. Ωστόσο, αυτά τα δεδομένα δεν είναι δημόσια. 

Στα Εμιράτα ο Έλληνας επίτροπος απέφυγε τότε να θίξει ζητήματα παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όπως το ζήτημα της φυλάκισης του πολιτικού κρατούμενου Αχμέντ Μανσούρ, ο οποίος το 2016 είχε αναδείξει στο μπλογκ του ότι οι αρχές χρησιμοποίησαν λογισμικό κατασκοπείας Pegasus για να χακάρουν το iPhone του, και καταδικάστηκε σε δεκαετή ποινή φυλάκισης σε μια «εξαιρετικά άδικη δίκη», όπως τονίζει η οργάνωση Human Rights Watch – ποινή την οποία εκτίει «χωρίς στρώμα και σχεδόν εντελώς σε απομόνωση». Μάλιστα ένα μήνα προτού ο Σχοινάς βρεθεί στα Εμιράτα, η συνάδελφός του Επίτροπος Ασφάλειας και Μετανάστευσης Ίλβα Γιόχανσον είχε δηλώσει πως «η ΕΕ θα συνεχίσει να συνεργάζεται ενεργά με τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα ΗΑΕ» και πως η Κομισιόν δεν θα πάψει να εγείρει το ζήτημα της απελευθέρωσης του Μανσούρ. 

Σε ανάλυση των δημόσιων δηλώσεων του Μαργαρίτη Σχοινά -26 tweets, 3 ομιλίες που προβλήθηκαν μέσω ίντερνετ και 9 συνεντεύξεις σε τοπικά μέσα σε Κατάρ και ΗΑΕ- το Follow the Money καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο Έλληνας Επίτροπος δεν έχει κάνει καμία επικριτική δήλωση για ζητήματα παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις χώρες αυτές. Αντίθετα, αναφέρεται πάντα και στις δύο χώρες ως «εταίρους» της ΕΕ. Μάλιστα σε συνέντευξη σε αγγλόφωνη εφημερίδα των ΗΑΕ, μιλά για τη χώρα αυτή ως «φάρο ισχύος, επιρροής και έμπνευσης». 

Ο τελευταίος καφές

Μόλις ένα μήνα μετά την επίσκεψή του στο Ντουμπάι, ο Έλληνας Επίτροπος επέστρεψε στη Μέση Ανατολή. Στο πλαίσιο της προσφυγικής κρίσης στη Λευκορωσία, πέταξε μεταξύ 10 και 12 Νοεμβρίου 2021 με ιδιωτικό τζετ -η Επιτροπή το αναφέρει ως «αεροταξί»- στο Ντουμπάι και τη Βηρυτό στον Λίβανο. Κόστος πτήσεων: 24.166 ευρώ, σε βάρος των Ευρωπαίων φορολογούμενων – έξοδα που δικαιολόγησε η Κομισιόν. 

Ο Μητσοτάκης επισκέφθηκε τον περασμένο Μάιο για τρίτη φορά το Άμπου Ντάμπι, όπου υπεγράφησαν εννέα στρατηγικές συμφωνίες συνεργασίας με την Ελλάδα. Τα ΗΑΕ ήταν η τιμώμενη χώρα στη ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο του 2022.

Για την πιο πρόσφατη περιοδεία του Μαργαρίτη Σχοινά από τις 14 έως τις 21 Νοεμβρίου 2022 σε Κουβέιτ, ΗΑΕ και Κατάρ, η Επιτροπή δεν έχει ακόμη δημοσιοποιήσει λεπτομέρειες για το κόστος του ταξιδιού, κάτι που προτίθεται να κάνει στα τέλη Φεβρουαρίου. Και σε αυτήν την περίσταση, όμως, ο Σχοινάς έκανε λόγο για σχέση «εξαιρετική», «φιλική», «δυναμική», για «συνεργάτες», «ενίσχυση δεσμών». Επίσης εκεί συνάντησε και ήπιε καφέ, ίσως για τελευταία φορά, με την Εύα Καϊλή, που πραγματοποιούσε παράλληλα επίσκεψη ως αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου…Η «απρόβλεπτη και ευχάριστη συνάντηση» του Μ. Σχοινά με την Εύα Καϊλή και τον Υφυπουργό Ανάπτυξης & Επενδύσεων Γιάννη Τσακίρη στο Άμπου Ντάμπι τον Νοέμβριο. Πηγή: Twitter Μ. Σχοινά.

Ο Μιχίλ Φαν Χούλτεν (Michiel van Hulten), διευθυντής της Διεθνούς Διαφάνειας (Transparency International), διεθνούς μη κυβερνητικής οργάνωσης για την καταπολέμηση της διαφθοράς, δηλώνει πως επιτρέπεται να πληρώνονται ταξίδια από κυβερνήσεις τρίτων χωρών ή «οντότητες» υπό την προϋπόθεση ότι αυτά τα έξοδα καταγράφονται. Τονίζει όμως ότι αυτό επιφέρει το ρίσκο της δημιουργίας ενός «χρέους» προς τον εκάστοτε οικοδεσπότη, το οποίο «πρέπει στη συνέχεια να αποπληρωθεί με πολιτικές χάρες».

Δεν υπάρχει οικονομική ανάγκη για τα θεσμικά όργανα της ΕΕ ή τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να δέχονται ταξίδια που πληρώνονται από τρίτους, λέει ο Φαν Χούλτεν. «Κατά την άποψή μας, τέτοια ταξίδια θα πρέπει να απαγορευθούν, τόσο στο κοινοβούλιο όσο και στην Επιτροπή».

Η παρουσία του Έλληνα Επιτρόπου στα Εμιράτα μοιάζει πάντως να αντανακλά και την ιδιαίτερα θερμή σχέση της ελληνικής κυβέρνησης με τη χώρα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισκέφθηκε τον περασμένο Μάιο για τρίτη φορά το Άμπου Ντάμπι, επίσκεψη στην οποία υπεγράφησαν εννέα στρατηγικές συμφωνίες συνεργασίας μεταξύ των δύο κρατών. Παράλληλα τα ΗΑΕ ήταν η τιμώμενη χώρα στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο του 2022. Ο Μ. Σχοινάς έδωσε κι εκείνος το παρόν στη ΔΕΘ, στο περίπτερο της Κομισιόν.

Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι ο ίδιος ο Μαργαρίτης Σχοινάς έχει λάβει ποτέ οποιαδήποτε δωροδοκία και φυσικά η βελγική εισαγγελία δεν σχολιάζει εάν ερευνά ή έχει ερευνήσει τις δραστηριότητες του Ευρωπαίου Επιτρόπου. Όμως, η θερμή υποδοχή που έχει μέχρι τώρα λάβει κατά τα ταξίδια του στην αραβική χερσόνησο σε συνδυασμό με το θετικό πρόσημο των δηλώσεών του, αλλά και το ενδεχόμενο παρουσίας του σε γεύματα όπως αυτό προς τιμήν του ηγέτη της Σαουδικής Αραβίας – μιας χώρας με βαρύ ιστορικό στις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων – είναι σαφές ότι θολώνουν τα ηθικά όρια του χαρτοφυλακίου του. 

Σε απάντηση προς τη δημοσίευση της έρευνας από το Follow the Money (Prominent EU Commissioner gratefully accepted royal treatment in the Emirates), η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν στήριξε δημόσια τον Μαργαρίτη Σχοινά: «Η Πρόεδρος Φον Ντερ Λάιεν έχει πλήρη εμπιστοσύνη σε όλα τα μέλη του Κολλεγίου, συμπεριλαμβανομένου του αντιπροέδρου Σχοινά και κανένας ισχυρισμός σε βάρος του δεν επηρέασε αυτήν τη στήριξη», δήλωσε μέσω email ο εκπρόσωπος της Κομισιόν Έρικ Μάμερ. Επανέλαβε επίσης ότι «καθεμία από τις αποστολές που έκανε ο αντιπρόεδρος Σχοινάς στα κράτη του Κόλπου έγινε μετά από απαίτηση της προέδρου Φον Ντερ Λάιεν», ενώ σημείωσε ότι όλα τα tweets του Σχοινά σχετικά με το Κατάρ ήταν «σε πλήρη ευθυγράμμιση με τη θέση της Κομισιόν».