Το ιστορικό και πολιτικό επίδικο του ζητήματος της Ταϊβάν από κινεζικής πλευράς είναι η επανένωση και ολοκλήρωση της Σινικής Σφαίρας (μετά από την επιστροφή των Χονγκ Κονγκ και Μακάο στην κυριαρχία της Κίνας), το τέλος του ιστορικού κύκλου που ξεκίνησε με τον Αιώνα της Ταπείνωσης, και η επιστροφή της Κίνας ως υποκειμένου της παγκόσμιας ιστορίας.
Από αμερικανική σκοπιά, η Ταϊβάν ως εμπόδιο στην ολοκλήρωση της Σινικής Σφαίρας προφανώς εξυπηρετεί ευρύτερους σκοπούς: τη διατήρηση μιας μονοπολικής ηγεμονικής τάξης στον Ειρηνικό Ωκεανό, που έχει ως κέντρο τη Βόρεια Αμερική, και τη διαφύλαξη της παγκόσμιας αγγλοσαξωνικής κυριαρχίας στις ανοιχτές θάλασσες.
Η υπογραφή του Τριμερούς Συμφώνου του Αγγλοσαξωνικού Άξονα (AUKUS) μεταξύ Η.Π.Α, Ηνωμένου Βασιλείου και Αυστραλίας, αποτελεί αδιάψευστη μαρτυρία και παραδοχή μιας τέτοιας επιδίωξης.
Η αποτυχημένη ιαπωνική προσπάθεια για ηγεμονία στην Ανατολική Ασία και η ήττα της αυτοκρατορικής Ιαπωνίας είχε ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση της Ανατολικής Ασίας και τη μετατροπή του Ειρηνικού Ωκεανού σε «Αγγλοσαξονική λίμνη», όπως θα χαρακτηρίσουν τον μεγαλύτερο ωκεανό του πλανήτη ο στρατηγός ΜακΆρθουρ και ο Ντιν Άτσεσον.
Επιπλέον, η ιαπωνική ήττα οδήγησε στον μεταπολεμικό ετεροκαθορισμό από τη Βόρεια Αμερική και την Ευρασία, όχι μόνο του μεγάλου νησιωτικού κράτους, αλλά και ολόκληρης της Ανατολικής Ασίας στο πλαίσιο του ψυχροπολεμικού ανταγωνισμού ΗΠΑ-ΕΣΣΔ και της ηγεμονικής επιρροής του διπολικού συστήματος, το οποίο, παρόλο που είχε ως πυρήνα του τον πλανητικό Βορρά ετεροκαθόρισε σε μεγάλο βαθμό τον πλανητικό Νότο (Κίνα, Ινδία, Μέση Ανατολή, Αφρική, Λατινική Αμερική).
Από διηπειρωτική σκοπιά, το νόημα της επανόδου της Κίνας πρέπει να ενταχθεί στα συμφραζόμενα του λόγου που εξετάζει τη γενικότερη μεταβολή που λαμβάνει χώρα στους συσχετισμούς δύναμης σε πλανητική κλίμακα: της επιστροφής της Ασίας σε σχέση με τη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική – η άνοδος των οποίων κορυφώθηκε με την κινεζική παρακμή κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα και την ήττα της Ιαπωνίας στα μέσα του 20ου.
Το γεγονός ότι στις αρχές του 21ου αιώνα Κίνα και Ιαπωνία αποτελούν τις δύο από τις τρεις μεγαλύτερες οικονομίες στον πλανήτη (με τις Η.Π.Α στη Βόρεια Αμερική να ολοκληρώνουν την τριάδα), μαζί με τη σταδιακή επανένωση και ολοκλήρωση της Σινικής Σφαίρας σηματοδοτεί την επιστροφή αρχικά της Ανατολικής Ασίας, η οποία αποτελεί το ανατολικό άκρο της μιας και μόνης Παγκόσμιας Ηπείρου: της Αφροευρασίας. Η ήπειρος της Αμερικής είναι περιφερειακή ως προς αυτήν. Εξ ου και όταν δεν υπάρχει έλεγχος σε κάποια κεντρική περιοχή της παγκόσμιας ηπείρου (π.χ. Μέση Ανατολή) ή όταν κυριαρχεί έντονος ανταγωνισμός (π.χ. Ιαπωνία της δεκαετίας του 1980 στην Ανατολική Ασία), επιδιώκεται κάποιας μορφής υποβάθμιση ή και πολυδιάσπαση, προκειμένου οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βόρεια Αμερική να παραμείνουν στο επίκεντρο της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων (με παρόμοιο τρόπο μπορεί να δει κανείς και μια ενδεχόμενη αποβιομηχάνιση της Ευρώπης).
Από αμερικανική σκοπιά, η πολυδιάσπαση της Σινικής Σφαίρας στα πρότυπα του μετασοβιετικού χώρου θα αποτελούσε ιδανική συνθήκη προκειμένου να παραμείνουν τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες ως κράτος, όσο και η Βόρεια Αμερική ως ηπειρωτικός χώρος στο κέντρο του παγκόσμιου συστήματος. Σιντζιάνγκ, Θιβέτ και Χονγκ Κονγκ, με διαφορετικούς τρόπους, εργαλειοποιούνται κατά καιρούς στο πλαίσιο μιας τέτοιας προσπάθειας πολυδιάσπασης.
Το δε ζήτημα της Ταϊβάν αποτελεί πρώτα και κύρια μετα-αυτοκρατορικό απομεινάρι της κατάρρευσης της ιαπωνικής ισχύος στην Ανατολική Ασία και υποπροϊόν της ήττας της αυτοκρατορικής Ιαπωνίας, και μόνο δευτερευόντως αποτέλεσμα του κινεζικού εμφυλίου.
Δίχως να εισέλθουμε σε ειδικότερα θέματα (τα οποία θα μας απασχολήσουν σε σειρά μελλοντικών κειμένων που θα έχουν ως αντικείμενό τους την Ανατολική Ασία), απλώς θα επισημάνουμε ότι η Ταϊβάν τελούσε υπό ιαπωνική κυριαρχία από τη λήξη του Α΄ Σινοϊαπωνικού πόλεμου το 1895 (Treaty of Shimonoseki/Maguan) μέχρι και το 1945.
Άραγε αποτελεί μόνο η Ταϊβάν ανεπίλυτο ζήτημα αυτοκρατορικής κατάρρευσης και αποτυχίας επιβολής ή διατήρησης μιας τάξης ή υπάρχουν και άλλα ανάλογα ζητήματα που απασχολούν την τρέχουσα πλανητική συγκυρία;
Το ερώτημα αυτό σε συνδυασμό με το γεγονός ότι
(1) οι «πολιτισμένοι και καλοί» του παρόντος είναι οι «βάρβαροι κακοί» του παρελθόντος (Γερμανία, Ιαπωνία) και αντίστροφα, οι βάρβαροι κακοί του σήμερα είναι οι καλοί σύμμαχοι του χθες (Σοβιετική Ρωσία, Κίνα),
(2) τα σημερινά επίδικα βρίσκονται σε περιοχές που αποτέλεσαν κεντρικά θέατρα του τελευταίου μεγάλου πολέμου (Ανατολική Ευρώπη και Ανατολική Ασία) και τέλος
(3) ότι η ευρωκεντρική και αμερικανοκεντρική ανάγνωση και ερμηνεία του «Β’ Παγκοσμίου Πολέμου» είναι εντελώς παραπλανητική, ειδικά σε ό,τι αφορά την Ανατολική Ασία.
Όλα τα προηγούμενα επιβάλλουν μια νέα ανάγνωση των ιστορικών γεγονότων, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις σχέσεις κυρίως της Ιαπωνίας, της Κίνας, της Ρωσίας και της Γερμανίας, την οποία θα επιχειρήσουμε σε σειρά επόμενων κειμένων.
Υ.Γ.: Προφανώς και δεν προκαλεί εντύπωση ότι το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες λείπουν από την προηγούμενη τετραπλή εξίσωση μεταξύ καλών και κακών, διότι είναι διαχρονικά και σταθερά πάντοτε αποκλειστικά και μόνο «καλές δυνάμεις», καθώς βρίσκονται «στη σωστή πλευρά της ιστορίας»: ήτοι στη δική τους, στην οποία απλώς αλλάζουν οι κακοί ανάλογα με τις ιδεολογικές και γεωπολιτικές ανάγκες της στιγμής.
