Πάνω από 17.000 εγκαταστάσεις σε χώρες της ΕΕ έχουν συσσωρευμένες ποσότητες επικίνδυνων χημικών ουσιών που χρειάζονται πολλά χρόνια για να εξουδετερωθούν ή δεν μπορούν να εξουδετερωθούν καθόλου καθώς θεωρούνται «άφθαρτες» επισημαίνει πολύμηνη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από 17 ευρωπαϊκά ΜΜΕ όπως η βρετανική Guardian και η γαλλική Le Monde.

Η έρευνα έχει τον τίτλο «Forever Pollution Project» και παραπέμπει σε χημικές ενώσεις που έχουν αναπτυχθεί από τη δεκαετία του 1940 με σχεδόν άφθαρτη σύνθεση ώστε να ανθίστανται στο νερό και στη θερμότητα. Πρόκειται για τις ουσίες που είναι γνωστές στους χημικούς ως υπερφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (PFAS). Πρόκειται για πάνω από 4.700 χημικές ουσίες, που αποτελούν ομάδα ανθρωπογενών ουσιών που χρησιμοποιούνται ευρέως και συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου στους ανθρώπους και στο περιβάλλον. Οι ουσίες αυτές είναι γνωστές και ως «παντοτινά χημικά» καθώς είναι εξαιρετικά ανθεκτικές όταν βρίσκονται στο περιβάλλον και στους οργανισμούς. Μπορούν επίσης να προκαλέσουν προβλήματα υγείας όπως βλάβη στο ήπαρ, παθήσεις του θυρεοειδούς, παχυσαρκία, προβλήματα γονιμότητας και καρκίνο.

Σε ό,τι αφορά χημικές ουσίες που δε διασπώνται ποτέ και εντοπίστηκαν σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις, αυτές εντοπίστηκαν σε τουλάχιστον 300 περιοχές όπου έχουν την έδρα τους μεγάλες βιομηχανικές μονάδες.

Όπως επισημαίνεται στην έρευνα, η Ευρώπη έχει πάνω από 17.000 μολυσμένες εγκαταστάσεις σε επίπεδα που απαιτούν την προσοχή των δημόσιων αρχών (πέρα από 10 νανογραμμάρια το λίτρο). Η μόλυνση φθάνει δηλαδή σε επικίνδυνα επίπεδα (περισσότερα από 100 νανογραμμάρια το λίτρο) σε περισσότερα από 2.100 σημεία.

Οι δημοσιογράφοι εντόπισαν επίσης 20 εργοστάσια παραγωγής υπερφθοριωμένων αλκυλιωμένων ουσιών PFAS, εκ των οποίων πέντε στη Γαλλία. Σε 230 εργοστάσια  επιβεβαιώθηκε πως χρησιμοποιούν PFAS, χημικές ουσίες με αντικολλητικές και αδιαπερατές ικανότητες που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία και βρίσκονται σε αντικείμενα της καθημερινής ζωής, όπως είναι προϊόντα με αντικολλητικό τεφλόν, συσκευασίες τροφίμων, υφάσματα και αυτοκίνητα.Τα εργοστάσια παραγωγής βρίσκονται κυρίως στη Γερμανία, λίκνο της χημικής βιομηχανίας με την εγκατάσταση κυρίως των επιχειρήσεων Archroma και των αμερικανικών 3M Dyneon και W.L. Gore, και στη Γαλλία με την Arkema και την Daikin νότια της Λιόν αλλά και τις Chemours και Solvay.

Επίσης, οι δημοσιογράφοι εντόπισαν 21.500 εγκαταστάσεις που φέρεται να έχουν μολυνθεί στην Ευρώπη, κυρίως σε ζώνες γύρω από αεροδρόμια, που χρησιμοποιούν αντιπυρικούς αφρούς που περιλαμβάνουν PFAS.

Στα μέσα Ιανουαρίου 2023 οι αρμόδιες αρχές Γερμανίας, Δανίας, Ολλανδίας, Νορβηγίας, και Σουηδίας κατέθεσαν σχέδιο στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (ECHA) που προβλέπει την απαγόρευση αυτών των συστατικών το οποίο στηρίζεται και από άλλες χώρες μεταξύ των οποίων η Γαλλία, η οποία παρουσίασε πρόσφατα το δικό της σχέδιο δράσης.

Τι αποκαλύπτει η έρευνα για την Ελλάδα

Ένα μέρος της έρευνας για την ανεπανόρθωτη βλάβη επικίνδυνων χημικών ουσιών PFAS  αφορά και την Ελλάδα.

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, η δημοσιογραφική συλλογικότητα Reporters United αποκάλυψε δεκάδες επιβεβαιωμένες και πιθανολογούμενες εστίες ρύπανσης στην Ελλάδα. Φέρνει επίσης στο φως μελέτη του Πανεπιστημίου Αθηνών που αποσιώπησε η Περιφέρεια Αττικής για 2,5 χρόνια στην οποία καταγράφονται «σοβαρές υπερβάσεις» των ορίων ρύπανσης από PFAS στον Ασωπό ποταμό, αλλά και υπερβάσεις που «υποδεικνύουν κύκλους βιομηχανικής δραστηριότητας / ρίψεις».

Δεν τους απάντησε κανείς…

Σε ό,τι αφορά το σκέλος της έρευνας που αφορά την Ελλάδα, οι Έλληνες ερευνητές-δημοσιογράφοι επιχείρησαν να επικοινωνήσουν με τις αρμόδιες υπηρεσίες των υπουργείων και εταιριών δίχως κανένα αποτέλεσμα.

Μεταξύ άλλων κρούσεις έγιναν στην Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, στη Fraport στα αεροδρόμια, στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας για τις στρατιωτικές βάσεις, στις εταιρείες Motor Oil και ΕΛΠΕ για τα διυλιστήρια, στην εταιρεία Ηλέκτωρ για τους βιολογικούς καθαρισμούς και στις βιομηχανίες ElvalHalcor και ΛΑΡΚΟ.

Από κανέναν δεν πήραν απάντηση…