Μια εξέχουσα ομάδα Αφγανών και Ιρανών γυναικών υποστηρίζει μια εκστρατεία που ζητά να αναγνωριστεί το έμφυλο απαρτχάιντ ως έγκλημα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Η εκστρατεία, που ξεκίνησε την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, αντανακλά την πεποίθηση ότι οι ισχύοντες νόμοι που καλύπτουν τις διακρίσεις κατά των γυναικών δεν αποτυπώνουν τη συστηματική φύση των πολιτικών που επιβάλλονται στο Αφγανιστάν και το Ιράν για την υποβάθμιση της θέσης των γυναικών στην κοινωνία.
Μεταξύ των υπογραφόντων της ανοιχτής επιστολής είναι η Ιρανή βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης Σιρίν Εμπαντί, η πρώτη γυναίκα αντιπρόεδρος του αφγανικού κοινοβουλίου, Φαουζία Κούφι και η Επίτροπος της Αφγανικής Ανεξάρτητης Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Μπέναφσα Γιακούμπι, καθώς και πολλοί ακτιβιστές που εξακολουθούν να αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους στο Αφγανιστάν και το Ιράν.
Ενώ το απαρτχάιντ ορίζεται ως έγκλημα στο διεθνές δίκαιο, ισχύει μόνο για φυλετικές ομάδες και όχι για το φύλο. Η λέξη απαρτχάιντ προέρχεται από την αφρικανική λέξη «apart» και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά για να περιγράψει τη μεταχείριση των μαύρων στη Νότια Αφρική υπό την κυριαρχία της λευκής μειονότητας από το 1948 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Οι συντάκτες της ανοιχτής επιστολής, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών νομικών, υποστηρίζουν ότι ο νομικός ορισμός του απαρτχάιντ ως εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας, που υιοθετήθηκε από τον ΟΗΕ το 1973 και υποστηρίχθηκε από το Καταστατικό της Ρώμης του 1998, δεν ταιριάζει στην περίπτωση του Αφγανιστάν και του Ιράν, ακόμη και αν ταιριάζει ο περιγραφικός όρος.
«Είναι υψίστης σημασίας να κατανοήσουμε ότι το έμφυλο απαρτχάιντ έχει επί του παρόντος ισχύ μόνο ως περιγραφικός όρος», είπε η Γκισού Νία, ένας από τους δικηγόρους για τα ανθρώπινα δικαιώματα που υποστηρίζει την εκστρατεία.
«Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, το έγκλημα του απαρτχάιντ ισχύει μόνο για φυλετικές ιεραρχίες, όχι ιεραρχίες με βάση το φύλο. Αυτή η εκστρατεία θα επιδιώξει να επεκτείνει το σύνολο των ηθικών, πολιτικών και νομικών εργαλείων που είναι διαθέσιμα για να κινητοποιήσει τη διεθνή δράση και τελικά να τερματίσει τα συστήματα του έμφυλου απαρτχάιντ» πρόσθεσε.
Η επιστολή υποστηρίζει ότι υπό τους Ταλιμπάν, οι γυναίκες στο Αφγανιστάν απαγορεύονται από την εκπαίδευση, την απασχόληση σε ΜΚΟ και την κυβέρνηση, όπως και να ταξιδεύουν μεγάλες αποστάσεις χωρίς άνδρα κηδεμόνα, ενώ πρέπει να τηρούν αυστηρό κώδικα ενδυμασίας.
Λέει: «Στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, οι γυναίκες απαγορεύονται από πολλούς τομείς σπουδών, αθλητικές εκδηλώσεις, να ταξιδεύουν χωρίς άνδρα κηδεμόνα, αξίζουν μισό άνδρα σύμφωνα με το νόμο και αναγκάζονται να φορούν υποχρεωτικό χιτζάμπ. Αυτές οι απαγορεύσεις, και τα ευρύτερα νομικά συστήματα στα οποία ανήκουν, επιδιώκουν να εδραιώσουν και να διατηρήσουν την υποταγή των γυναικών στους άνδρες και το κράτος. Η παραβίαση αυτών των νόμων μπορεί να οδηγήσει σε βία, φυλάκιση και θάνατο».
Οι συντάκτες της επιστολής λένε ότι δεν κάνουν διακρίσεις κατά των κανόνων των μουσουλμανικών κοινωνιών, ούτε επιδιώκουν να επιβάλουν δυτικές πολιτιστικές αξίες, αλλά αντιμετωπίζουν συστηματικές προσπάθειες υποταγής των γυναικών που δεν έχουν θέση σε καμία κοινωνία, ανεξαρτήτως θρησκείας.
Το Καταστατικό της Ρώμης ορίζει το απαρτχάιντ στο άρθρο 7, παράγραφος 2 στοιχείο η), ως «απάνθρωπες πράξεις … που διαπράττονται στο πλαίσιο ενός θεσμοθετημένου καθεστώτος συστηματικής καταπίεσης και κυριαρχίας από μια φυλετική ομάδα σε οποιαδήποτε άλλη φυλετική ομάδα ή ομάδες και διαπράττονται με πρόθεση διατήρηση αυτού του καθεστώτος».
Όλο και περισσότερο, κορυφαίοι μουσουλμάνοι πολιτικοί και κληρικοί σε κράτη του Κόλπου και πολυπληθή μουσουλμανικά κράτη όπως η Ινδονησία είναι πρόθυμοι να επικρίνουν την άρνηση των Ταλιμπάν να επιτρέψουν σε κορίτσια να πηγαίνουν σχολείο άνω της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, λέγοντας ότι δεν υπάρχει τίποτα στο Κοράνι ή στη μουσουλμανική θρησκευτική διδασκαλία που να το επιτρέπει οι γυναίκες να συγκρατούνται με αυτόν τον τρόπο.
