Λίγες ώρες πριν η χώρα βυθιστεί στο πένθος, λίγες στιγμές πριν η οργή για την καταστροφή στα Τέμπη κυριεύσει όσους δεν έμειναν αποσβολωμένοι να κοιτούν το τοπίο της φρίκης μετά τη σύγκρουση των αμαξοστοιχιών, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας άνοιγε διάπλατα το παραθυράκι της ιδιωτικοποίησης του νερού.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, στις 28 Φεβρουαρίου 2023 κι ενώ είχε μεσολαβήσει η αργία της Καθαρά Δευτέρας το υπουργείο Περιβάλλοντος κατέθεσε στη Βουλή νομοσχέδιο με 263 άρθρα και 357 σελίδες, υπό τον τίτλο: «Μετονομασία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων, και διεύρυνση του αντικειμένου της με αρμοδιότητες επί των υπηρεσιών ύδατος και της διαχείρισης αστικών αποβλήτων, ενίσχυση της υδατικής πολιτικής – Εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας για τη χρήση και παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μέσω της ενσωμάτωσης των Οδηγιών Ε.Ε. 2018/2001 και 2019/944 – Ειδικότερες διατάξεις για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος».
Το εν λόγω νομοσχέδιο, καρπός της συνένωσης τριών επιμέρους νομοσχεδίων, καθώς ρυθμίζει το καθεστώς των ΑΠΕ και αλλάζει άρδην το κανονιστικό πλαίσιο διαχείρισης των υδάτινων πόρων της χώρας, κατέβηκε από την επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου ενώ οι πολίτες σοκαρισμένοι παρακολουθούσαν τη μακάβρια απόληξη της ιδιωτικοποίησης των σιδηροδρόμων.
Θα είχαν τους λόγους τους εκεί στο υπουργείο…
Στα αμιγώς του νομοσχεδίου τώρα, διαβάζουμε στο άρθρο 7 ότι η νέα Ρυθμιστική Αρχή θα «απαρτίζεται από 13 μέλη, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου και 3 αντιπροέδρων, τα οποία εκτός των επιστημονικών γνώσεων διαθέτουν τα εχέγγυα ανεξαρτησίας και αμεροληψίας».
Βέβαια, είναι απορίας άξιο πόσο ανεξάρτητη θα είναι αυτή η νέα αρχή, όταν, βάσει του ίδιου άρθρου, τα μέλη της (θα) προτείνονται από κοινού από τους υπουργούς Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εσωτερικών και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Ακόμη, τίθεται το ερώτημα ποιος εγγυάται ότι δε θα υπάρξει αύξηση των καταναλωτικών τιμολογίων όταν προβλέπεται τέλος της τάξης του 6% επί του τζίρου για την εξασφάλιση της λειτουργίας της ΡΑΑΕΥ. Είναι απολύτως βέβαιο ότι για μια δημοτική επιχείρηση που λειτουργεί υπό τις δυσκολίες του ηλεκτρικού ρεύματος, αν έχει να διαχειριστεί κι αυτό το τέλος, αναγκαστικά θα πρέπει να αυξήσει τις τιμές, όπως προφανώς θα γίνει σε ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, αναφέρουν καλοί γνώστες του θέματος, δηλώνοντας παράλληλα την ανησυχία τους καθώς βλέπουν πως πίσω από την επιβολή αυτού του νέου ετσιθελικού τέλους, κρύβεται μια καινούρια εκδοχή οργάνωσης των τιμολογίων κατά πως θα θέλουν οι μελλοντικοί ιδιωτικοί πάροχοι.
Στο θέμα αναφέρθηκε διεξοδικά ο Πρόεδρος του Επιστημονικού Συλλόγου της ΕΥΔΑΠ, κ. Ηλίας Κορλός, ο οποίος μιλώντας στο The Press Project ανέδειξε τη λυσσαλέα προσπάθεια ιδιωτικοποίησης αυτού του δημόσιου-κοινωνικού αγαθού. «Είναι προφανής ο λόγος -διεύρυνσης των αρμοδιοτήτων της ΡΑΕ- θέλουν λυσσαλέα (…) να μπουν στην αγορά του νερού, να ελέγξουν και άλλο ένα κοινωνικό αγαθό. (…) Αυτή η συγκεκριμένη αρχή, με ένα ελάχιστο προσωπικό, δύο, τριών ατόμων θα προσπαθεί να ελέγχει και να πιστοποιεί το σύνολο των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο χώρο του νερού».
Σ’ αυτόν τον διευρυμένο ρόλο της ΡΑΕΕΥ αναφέρεται το άρθρο 12 του νομοσχεδίου, σύμφωνα με το οποίο η Αρχή ήρθε για να αναδιοργανώσει πλήρως το πλαίσιο λειτουργίας των υφιστάμενων παρόχων υπηρεσιών ύδατος. Για την ακρίβεια, μέχρι τις 31/1/2024, η ΡΑΑΕΥ οφείλει να «υποβάλλει στους υπουργούς Περιβάλλοντος και Ενέργειας πρόταση ολοκληρωμένης δέσμης μέτρων (…) για τη διασφάλιση της επιχειρησιακής λειτουργίας του συνόλου των παρόχων υπηρεσιών ύδατος». Έτσι, προβλέπεται η «αναδιοργάνωση των υφιστάμενων παρόχων (…) με συνενώσεις ή συγχωνεύσεις, προς ενίσχυση της διαχειριστικής τους ικανότητας».
Πρόκειται όμως για… απλή αναδιοργάνωση; Μάλλον όχι, καθώς όπως αναφέρει ο πρόεδρος του Επιστημονικού Συλλόγου της ΕΥΔΑΠ «θα προσπαθήσουν μέσα από τις πιστοποιήσεις να βάλουν πλώρη για τους ιδιώτες παρόχους».
Στο δεύτερος μέρος αυτού του νομοσχεδίου-πρόκληση, που θέτει προ των πυλών την ιδιωτικοποίηση του νερού, παρότι έχει «απορριφθεί» ήδη τρεις φορές από το Συμβούλιο της Επικρατείας, μετά και την απόφασή του για τον αδιαμφισβήτητα δημόσιο χαρακτήρα του, διαβάζουμε (αρ. 27) για τη μεταφορά εποπτείας των «ΕΥΔΑΠ ΑΕ» και «Εταιρεία Παγίων ΕΥΔΑΠ» στο υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Επίσης έχει σημασία να αναφερθεί ότι η νέα ρυθμιστική Αρχή μπορεί να εκδίδει άμεσες εκτελεστέες αποφάσεις, χωρίς να υπάγεται στον έλεγχο του κράτους. «Είναι βέβαιο ότι θα χρησιμοποιηθεί – αυτή η μνεία- από τους μελλοντικούς ιδιώτες παρόχους, σαν ένα εργαλείο για να αυξάνουν τις τιμές», λέει ο κύριος Κορλός, τονίζοντας παράλληλα πως πρόκειται για έναν διακαή πόθο της σημερινής διοίκησης της ΕΥΔΑΠ προκειμένου να αυξηθεί η κερδοφορία αυτών των επιχειρήσεων, επομένως και τα μερίδια των μετόχων. Χαρακτηριστικό το κερδοσκοπικού παιχνιδιού με όχημα το νερό είναι το γεγονός «ότι στην περσινή χρήση η ΕΥΔΑΠ έβγαλε τριάντα εκατομμύρια κέρδη και το 97% των κερδών επιστράφηκαν- ως μερίσματα- στους μετόχους».
Με τα κέρδη των μετόχων ως κύριο γνώμονα, το νομοσχέδιο έρχεται να κάνει λιανά το νέο καθεστώς κοστολόγησης των παρεχόμενων υπηρεσιών. Πρέπει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο άρθρο 34 (Αντικατάσταση του άρθρου 12 ν. 3199/2003 περί ανάκτησης των υπηρεσιών ύδατος), γίνεται σαφές ότι «για τον καθορισμό των γενικών κανόνων κοστολόγησης και τιμολόγησης υπηρεσιών ύδατος, λαμβάνονται υπόψη η αρχή ανάκτησης του κόστος, συμπεριλαμβανομένου του περιβαλλοντικού και σε επίπεδο φυσικών πόρων, καθώς και η οικονομική ανάλυση που διεξάγεται σύμφωνα με την παρ. 3 και την αρχή ο ‘ρυπαίνων πληρώνει’». Το τι ακριβώς σημαίνει αυτό διευκρινίζεται μερικές γραμμές πιο κάτω, αφού μεταξύ άλλων τονίζεται ότι οι πολιτικές κοστολόγησης και τιμολόγησης των υπηρεσιών ύδατος, καθώς και τα μέτρα βελτίωσης αυτών, αλλά και οι διαδικασίες και η μέθοδος ανάκτησης του κόστος των υπηρεσιών ύδατος στις διάφορες χρήσεις (θα) καθορίζονται «με κοινή απόφαση των υπουργείων Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Οικονομικών και Εσωτερικών, κατόπιν γνώμης της Γνωμοδοτικής Επιτροπής του άρθρου 4 και εισήγησης της ΡΑΑΕΥ προς την Επιτροπή».
Οι της κυβέρνησης τηρούν σιγήν ιχθύος για το θέμα. Όπως και για την ποιότητα του νερού σε περίπτωση που το δίκτυο ύδατος περάσει αποκλειστικά στα χέρια κερδοσκοπικών ομίλων. «Το νερό – της ΕΥΔΑΠ- στην Αθήνα έρχεται από τις λίμνες της Υλίκης, του Μόρνου», λέει ο κ. Κορλός και συνεχίζει: «κατεβαίνει από το κανάλι, φτάνει στα διυλιστήριά μας και καθαρίζεται. Ένα από τα μεγάλα κόστη, μετά το μισθολογικό, είναι εκείνο της διύλισης και του καθαρισμού του νερού. Εκεί, δεν μπορεί να σκεφτεί κανένας το μέλλον, τι μπορεί να γίνει σε σχέση με την ποιότητα», όπως την απολαμβάνουμε σήμερα, για αυτό και είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι αυτή η κρίσιμη διαδικασία είναι κομβικής σημασίας να παραμείνει υπό δημόσιο έλεγχο, να μην λειτουργεί η ΕΥΔΑΠ και οι υπόλοιπες επιχειρήσεις στη λογική του κόστους, καθώς μόνο έτσι μπορεί να παρέχει την «ποιότητα που πρέπει και θέλει ο πολίτης». Άλλωστε, το ΣτΕ έχει επανειλημμένα τονίσει ότι « το νερό δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο κερδοσκοπίας, γιατί αν γίνει θα φτάσουμε στις εκπτώσεις και στην ποιότητα και στην ποσότητα» , όπως έχουμε δει να συμβαίνει και σε άλλες χώρες, οδηγώντας εν συνεχεία στην επαναδημοτικοποίηση των επιχειρήσεων ύδρευσης.
