«Με καταδίκασαν σε είκοσι χρόνια πλήξης, γιατί προσπάθησα να αλλάξω το σύστημα από τα μέσα». Με αυτόν το στίχο ξεκινά το «First we take Manhattan» (Πρώτα, θα κατακτήσουμε το Μανχάταν) ένα από τα πιο διάσημα τραγούδια του Λέοναρντ Κοέν – και παρότι δεν έχουν περάσει ακόμα είκοσι χρόνια από τη σύσταση της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών (LIBE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αναρωτιέται κανείς πως είναι δυνατόν τα μέλη της να μην έχουν πεθάνει ακόμα από τη βαρεμάρα.
Οι αγαπητοί ευρωβουλευτές της LIBE, που μόλις επισκέφτηκαν ξανά την Ελλάδα για να ελέγξουν την κατάσταση της δημοκρατίας μας, έκαναν για μια ακόμα φορά μια επίσημη δήλωση, που τη διακρίνει ο γνωστός, προκάτ λόγος των επιτροπών. Δια στόματος της επικεφαλής Σόφι ιν’τ Βελντ ακούσαμε πάλι για «κράτος δικαίου» που απειλείται, «θεμελιώδη δικαιώματα» που παραβιάζονται, «πολιτειακές ασφαλιστικές δικλείδες, που είναι απαραίτητες για μια ισχυρή δημοκρατία», αυτή δηλαδή που εδράζεται σε «κοινές σε όλα τα κράτη μέλη αρχές» (το τελευταίο, από τη δήλωση αποστολής της LIBE για τις αρμοδιότητές της).
Μάταια ψάχνει κανείς για άλλες λέξεις, όπως για παράδειγμα τη λιτότητα που σκοτώνει, τις ιδιωτικοποιήσεις που ξεπουλάνε, την τρόικα που εκβιάζει, ή το Σύμφωνο Σταθερότητας, που κακά τα ψέματα, μόλις συμμορφωθεί το κράτος σε αυτό, δεν ‘πα να έχει όσες «πολιτειακές ασφαλιστικές δικλείδες» θέλει, το τρένο της δημοκρατίας έχει φύγει ήδη από τον σταθμό. Ίσως επειδή βαριούνται να λένε αυτά τα πιο πεζά, οι ευρωβουλευτές υιοθετούν μεγαλόσχημες εκφράσεις. Ίσως να τους οδηγεί ένα, κατά τον Κοέν, «σημάδι από τους Ουρανούς». Εξού και η πίστη στον θεό του Βορρά και οι ουράνιες καταδίκες των Νότιων.
Κατανοώ φυσικά τον συμβολισμό που εμπεριέχει η παρουσία της LIBE στην Ελλάδα. Είναι ανακουφιστικό, στη χώρα της Λίστας Πέτσα, να ακούς από επίσημο όργανο για τις παρακολουθήσεις και τις απειλές κατά δημοσιογράφων, την παρενόχληση της εισαγγελέως Ελένης Τουλουπάκη, τη δολοφονία Καραϊβάζ και τις επαναπροωθήσεις προσφύγων – ακόμα και αν τελικά οι δηλώσεις δεν ακούγονται στα δελτία της Λίστας. Μιας και μιλάμε όμως για συμβολισμούς, και όχι για ουσία, το μόνο για το οποίο μπορούμε να ευχαριστήσουμε τη LIBE τελικά, είναι για τα δώρα που μας φέρνει: «μια μαϊμού», όπως λέει το τραγούδι, «και ένα βιολί από καπλαμά».
Υποψιάζομαι, παρόλα αυτά, ότι τα μέλη της LIBE νιώθουν κάποτε την παρόρμηση να ψιθυρίσουν διακριτικά στην καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου πως οι πολιτικές των ευρωπαϊκών θεσμών που εκπροσωπούν συνέβαλαν στα ελληνικά δεινά που καταδικάζουν. Κάποιος ας τους βοηθήσει την επόμενη φορά που θα έρθουν, ρωτώντας, για παράδειγμα, αν γίνεται το κράτος δικαίου να μην καταρρακώνεται σε μια χώρα που έχασε το δικαίωμα να χαράσσει τη δική της δημοσιονομική πολιτική. Και αν υποψιάζονται πως η «διαφθορά που διαβρώνει τα κοινά αγαθά» εντείνεται σε ένα πλαίσιο υποταγής στον ισχυρότερο, αυτόν με τις «κοινές αρχές».
Εάν είναι δε αφελές να περιμένει κανείς από ευρωβουλευτές να κάνουν κάτι άλλο από το να συντηρούν το αφήγημα πως ο αυταρχισμός στην Ελλάδα συνιστά παρέκκλιση από τις ευρωπαϊκές αξίες, εξίσου αφελές δεν είναι να περιμένουν εκείνοι πως όταν έρθουν στην Ελλάδα θα τους συναντήσουν ο Μητσοτάκης, ο Γεραπετρίτης ή ο Ντογιάκος, για να απαντήσουν σε ερωτήσεις για ανθρώπινα δικαιώματα; Αν υπήρχαν πράγματι αυτές οι περιβόητες «κοινές αρχές» της Ένωσης που εκπροσωπούν, δεν θα χρειαζόταν να μπουν καν στον κόπο να έρθουν εδώ. Θυμάμαι μια φορά και έναν καιρό διαδοχικούς υπουργούς και πρωθυπουργούς της Ελλάδας να πηγαίνουν οι ίδιοι, γονυπετείς στο εξωτερικό, για έκτακτα Eurogroup, τα οποία ακόμα δεν έχω καταλάβει ποιες κοινές αρχές τα νομιμοποίησαν.
Πίσω στο τραγούδι του σπουδαίου Κοέν, λοιπόν: μια ειρωνική ελεγεία για το τέλος του κόσμου. Ο μακαρίτης το τραγουδά χαιρέκακα (σε κάποια στιγμή γελώντας), ως κάποιος που σχεδόν επιθυμεί την καταστροφή. Στον απόηχο των Τεμπών (για τα οποία η επιτροπή LIBE εξέφρασε συλλυπητήρια) και εν μέσω προκάτ θρήνων σε υπουργικά συμβούλια, η καταστροφή μοιάζει όντως αναπόφευκτη και μερικές στιγμές σαν ένα αστείο.
Αστείοι όμως είναι και οι διαλεκτικοί ελιγμοί της LIBE. Αντί οι ευρωβουλευτές της να μπαίνουν σε αεροπλάνα για να έρθουν να κατακτήσουν την Αθήνα, γιατί δεν κατακτούν τις Βρυξέλλες πρώτα; Εκεί δεν διαμένουν; Ας πάρουν ένα ταξί να πάνε στους εκεί αρμόδιους να ρωτήσουν αν έχουν ποινικές ευθύνες για τις θανατηφόρες περικοπές στις χώρες του Νότου, για τις παρακολουθήσεις ευρωβουλευτών ή για το φονικό φρούριο των κοινών συνόρων της ευρωπαϊκής μας πατρίδας. Ας πάνε στα κεντρικά της Ε.Ε. να χαρίσουν μια μαϊμού και ένα εύκαμπτο βιολί.
Δεν το κάνουν όμως. Η ζωή του ευρωβουλευτή χρειάζεται φαίνεται ενίοτε και ένα ταξιδάκι, έτσι, για να διασκεδάζεται η πλήξη.
