Η Ολομέλεια της Ευρωβουλής υιοθέτησε σήμερα με συντριπτική πλειοψηφία μια νομοθετική πρόταση για τα ηλεκτρονικά δεδομένα.

Η «Data Act» είναι μια νομοθετική πρόταση που αποσκοπεί στην άρση των φραγμών στην κυκλοφορία δεδομένων, ρυθμίζοντας τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις όλων των οικονομικών παραγόντων που εμπλέκονται στην κοινή χρήση δεδομένων από προϊόντα Διαδικτύου των πραγμάτων (IoT) – συνδεδεμένες συσκευές ικανές να συλλέγουν και να ανταλλάσσουν δεδομένα .

Η έγκριση του κειμένου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανοίγει το δρόμο για διοργανικές διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο της Ε.Ε. και την Κομισιόν. Η πρώτη πολιτική συνάντηση έχει ήδη προγραμματιστεί για τις 28 Μαρτίου.

Για τον ευρωβουλευτή Νταμιάν Μπούσελαγερ, ο νόμος δεδομένων αφορά «τη μετάβαση από έναν κόσμο σήμερα, όπου τα δεδομένα διατηρούνται κυρίως κρυμμένα σε ιδιωτικούς διακομιστές, σε ένα μέλλον όπου τα δεδομένα μοιράζονται ευρέως και χρησιμοποιούνται περαιτέρω για καινοτόμα επιχειρηματικά μοντέλα, πιο αποτελεσματικές διαδικασίες και καλύτερο σχεδιασμό πολιτικής».

Πεδίο εφαρμογής

Ο νέος νόμος για τα δεδομένα εισάγει την αρχή ότι οι χρήστες συνδεδεμένων συσκευών έχουν το δικαίωμα πρόσβασης και κοινής χρήσης των δεδομένων που συνέβαλαν στη δημιουργία τους. Ωστόσο, το είδος των δεδομένων που θα έπρεπε να καλύπτονται από τις υποχρεώσεις κοινής χρήσης δεδομένων ήταν ένα εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα.

Οι νομοθέτες της Ε.Ε. συμφώνησαν για τα μη προσωπικά δεδομένα που έχουν συλλέξει τα προϊόντα IoT. Αυτό αποκλείει τυχόν δεδομένα που προκύπτουν από την επεξεργασία και την εξαγωγή συμπερασμάτων «σύνθετων ιδιόκτητων αλγορίθμων», οι οποίοι, για παράδειγμα, συνδυάζουν μετρήσεις από διαφορετικούς αισθητήρες.

Καταναλωτές, επιχειρήσεις και κυβερνήσεις

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διευκρίνισε τα σενάρια όπου οι χρήστες που εμπλέκονται είναι πελάτες ή επιχειρήσεις. Ένα σενάριο Business to Consumer (B2C) μπορεί να αφορά κάποιον που αγόρασε ένα έξυπνο ψυγείο και θέλει να μοιραστεί τα δεδομένα με μια εναλλακτική υπηρεσία επισκευής φθηνότερη από τον κατασκευαστή του ψυγείου.

Όταν ο παραλήπτης δεδομένων είναι καταναλωτής, οι οργανισμοί που ελέγχουν τα δεδομένα, ο κάτοχος των δεδομένων, εν ολίγοις, δεν θα είναι σε θέση να χρεώσει τον καταναλωτή άμεσα ή έμμεσα. Με τη σειρά τους, οι ευρωβουλευτές επέτρεψαν στους καταναλωτές να πουλήσουν τα δεδομένα που έλαβαν βάσει του νόμου για τα δεδομένα.

Επιπλέον, οι νομοθέτες της Ε.Ε. εισήγαγαν περισσότερες υποχρεώσεις διαφάνειας για τους κατασκευαστές που θα πρέπει να περιγράφουν το είδος των δεδομένων που συλλέγουν οι συσκευές τους.

Ωστόσο, το πιο σημαντικό μέρος της νομοθετικής πρότασης είναι η κοινή χρήση δεδομένων από επιχείρηση σε επιχείρηση (Business to Business ή B2B), καθώς οι περισσότεροι χρήστες συνδεδεμένων προϊόντων είναι εταιρείες. Οι εταιρείες δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα δεδομένα που λαμβάνουν για να αναπτύξουν ένα ανταγωνιστικό προϊόν, αλλά μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν για να ενημερώσουν μια εναλλακτική υπηρεσία.

Όσον αφορά την κοινή χρήση δεδομένων B2B, ο κάτοχος δεδομένων μπορεί να ζητήσει αποζημίωση. Εάν η παραλήπτρια εταιρεία είναι ΜΜΕ, η αποζημίωση δεν θα μπορούσε να υπερβαίνει το τεχνικό κόστος για τη διάθεση των δεδομένων.

Αντίθετα, οι μεγάλες εταιρείες θα χρεώνονται επίσης με περιθώριο κέρδους για να δημιουργηθεί ένα οικονομικό κίνητρο για τους κατόχους δεδομένων να συλλέγουν επιχειρησιακά δεδομένα. Ομοίως, οι κάτοχοι δεδομένων δεν μπορούν να δημιουργήσουν χρήματα από αναλυτικά δεδομένα ως χρήστες, αλλά οι ευρωβουλευτές αποφάσισαν να τους επιτραπεί να πωλούν συγκεντρωτικά δεδομένα.

«Μέσω των προτάσεών μας, καταφέραμε να θέσουμε τους χρήστες στο επίκεντρο της οικονομίας δεδομένων, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αποκτήσουν μεγαλύτερη πρόσβαση και [τη δυνατότητα] να κερδίζουν χρήματα από τα δεδομένα που παρήγαγαν», δήλωσε στο EURACTIV η φιλελεύθερη ευρωβουλεύτρια Αλίν Μιτούτα.

«Πιστεύουμε ότι αυτό θα αποκαταστήσει την ισορροπία στη σχέση με τον κατασκευαστή και θα υποστηρίξει την εμφάνιση μιας γνήσιας ευρωπαϊκής αγοράς δεδομένων».

Ο νόμος για τα δεδομένα εξουσιοδοτεί επίσης φορείς του δημόσιου τομέα να ζητούν δεδομένα από ιδιωτικές εταιρείες (Business to Goverment ή B2G) σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως για την απόκριση μια κατάσταση δημόσιας έκτακτης ανάγκης ή για την πρόληψη της.

Οι νομοθέτες της Ε.Ε. περιόρισαν αυτές τις διατάξεις σε μη προσωπικά δεδομένα και εισήγαγαν αυστηρότερους όρους για τις δημόσιες αρχές, όταν ζητούν πρόσβαση σε ιδιωτικά δεδομένα και ισχυρότερη προστασία για την οικονομική αξία των δεδομένων μετά την κοινοποίησή τους.

«Πρέπει να βρούμε τρόπους με τους οποίους ο δημόσιος τομέας μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει τα δεδομένα που πραγματικά χρειάζεται προς όφελος της κοινωνίας, διατηρώντας παράλληλα τους κανόνες προστασίας δεδομένων της Ε.Ε. σε ισχύ», δήλωσε η ευρωβουλεύτρια Μιαπέτρα Κουμπούλα-Νάτρι.

Εμπορικά μυστικά

Ένα κρίσιμο σημείο στην κοινή χρήση δεδομένων B2B είναι σε ποιο βαθμό θα πρέπει να περιοριστούν με την προστασία ευαίσθητων εμπορικών πληροφοριών, καθώς οι ευρωβουλευτές προσπάθησαν να εξισορροπήσουν τον σεβασμό για τις επενδύσεις των καθιερωμένων οικονομικών φορέων και την καινοτομία των αναδυόμενων ανταγωνιστών.

Μεγάλοι διεθνείς κατασκευαστές όπως η Airbus έλαβαν αρκετές επιφυλάξεις σχετικά με τις υποχρεώσεις κοινής χρήσης δεδομένων B2B, επικαλούμενοι εμπορικά μυστικά που αποκτώνται από Κινέζους ανταγωνιστές ή υπονομεύουν την ασφάλεια ενός προϊόντος.

Ειδικότερα, όσοι λαμβάνουν τα δεδομένα θα ευθύνονται για τις ζημίες που προκλήθηκαν στον κάτοχο των δεδομένων για οποιαδήποτε παράνομη αποκάλυψη.

Cloud switching

Ο νόμος δεδομένων εισάγει επίσης μέτρα που αποσκοπούν στη διευκόλυνση της δυνατότητας για τους πελάτες να αλλάξουν παρόχους cloud. Στο κέντρο αυτού του μέρους της πρότασης βρίσκεται η έννοια της λειτουργικής ισοδυναμίας, η ιδέα ότι ο ιστότοπος ή η εφαρμογή πρέπει να διατηρεί τις ίδιες λειτουργίες στο νέο περιβάλλον.

Αρχικά, η εισήγηση για αυτό το μέρος της πρότασης στην Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών (IMCO) πρότεινε την πλήρη κατάργηση της λειτουργικής ισοδυναμίας. Ωστόσο, η ιδέα επανεισήχθη, αλλά η συμβατική ισχύς των κατεστημένων παρόχων ενισχύθηκε σημαντικά.

Διεθνείς μεταφορές δεδομένων

Μια αμφιλεγόμενη διάταξη του νόμου περί δεδομένων είναι ότι εμποδίζει τις υπηρεσίες cloud να μοιράζονται μη προσωπικά δεδομένα της Ε.Ε. με τις αρχές τρίτης χώρας. Οι νομοθέτες της Ε.Ε. τροποποίησαν αυτό το μέρος για να απαιτήσουν από τους παρόχους cloud να εγκαταστήσουν την υποδομή δεδομένων τους στην Ευρώπη.

Αθέμιτοι συμβατικοί όροι

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επέκτεινε την απαγόρευση των καταχρηστικών όρων της σύμβασης σχετικά με την κοινή χρήση δεδομένων σε όλες τις εταιρείες, σε αντίθεση με την αρχική πρόταση που προστάτευε μόνο τα ΜΜΕ.

(Πηγή: Euractiv)