Για πρώτη φορά, δύο κυβερνήσεις θα βρεθούν στο εδώλιο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κατηγορούμενες για αποτυχία στην προστασία του περιβάλλοντος.
Η ιστορική, πρώτη κλιματική υπόθεση μετά από προσφυγή πολιτών, κατά της Γαλλίας και της Ελβετίας φτάνει στο Στρασβούργο, σήμερα Τετάρτη, και αναμένεται να αποτελέσει σταθμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κίνημα κατά της κλιματικής αλλαγής.
Η υπόθεση κατά της Ελβετίας βασίζεται σε καταγγελία μιας ένωσης ηλικιωμένων — που αυτοαποκαλούνται «Λέσχη Ηλικιωμένων για το Κλίμα» (Senior Women for Climate Protection) — που ανησυχεί για τις συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη στις συνθήκες διαβίωσης και στην υγεία τους.
Οι ηλικιωμένοι κατηγορούν τις ελβετικές αρχές για αποτυχία στην προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής κάνοντας λόγο για αθέτηση της υποχρέωσης της κυβέρνησης να προστατεύει τη ζωή και τα σπίτια και τις οικογένειες των πολιτών.
«Πρόκειται για ένα ιστορικό γεγονός», λέει η 64χρονη Anne Mahrer, μέλος της ελβετικής λέσχης, που υποστηρίζεται από την Greenpeace της Ελβετίας δηλώνει στο Γαλλικό Πρακτορείο πως περίπου από 50 από τα 2.000 μέλη της Λέσχης, στην οποία ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα 73 έτη, θα βρεθούν σήμερα στο Στρασβούργο για την ακρόαση. «Έχουμε καταθέσει μήνυση επειδή η Ελβετία κάνει πολύ λίγα πράγματα για να περιορίσει την κλιματική καταστροφή. Οι θερμοκρασίες που αυξάνονται έχουν ήδη σοβαρές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική μας υγεία. Η μεγάλη αύξηση των κυμάτων καύσωνα κάνει εμάς τις μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες να αρρωσταίνουμε», προσθέτει.
Η Rosmarie Wydler-Wälti, συν-πρόεδρος των Senior Women for Climate Protection, είπε: «Η απόφαση να γίνει η ακροαματική διαδικασία από το Τμήμα Μείζονος Συνθέσεως τονίζει τη σημαντικότητα της υπόθεσης. Το Δικαστήριο αναγνώρισε το πόσο επείγον και σημαντικό είναι να απαντηθεί το ερώτημα σχετικά με το αν οι χώρες παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των ηλικιωμένων γυναικών με το να μην παίρνουν τα απαραίτητα μέτρα προστασίας από την κλιματική αλλαγή».
Η Cordelia Bähr, συνήγορος των Senior Women for Climate Protection, ανέφερε: «Οι γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στις επιπτώσεις της ζέστης. Υπάρχουν αρκετά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι αντιμετωπίζουν το ρίσκο του θανάτου ή της ασθένειας ως αποτέλεσμα της ζέστης. Επίσης, το κακό και οι απειλές που δημιουργούνται από την κλιματική αλλαγή είναι αρκετά ώστε η πολιτεία να τηρήσει τις υποχρεώσεις της για την προστασία του δικαιώματός μας στη ζωή, την υγεία και την ευημερία μας, όπως τα ορίζουν τα άρθρα 2 και 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου».
Η υπόθεση κατά της Γαλλίας
Η υπόθεση κατά της Γαλλίας ασκήθηκε από τον Damien Careme, πρώην δήμαρχο του Grande-Synthe, προάστιο της Δουνκέρκης στη βόρεια Γαλλία, ο οποίος επίσης υποστηρίζει ότι η κεντρική κυβέρνηση δεν εκπλήρωσε την υποχρέωσή της να προστατεύσει την ανθρώπινη ζωή λαμβάνοντας ανεπαρκή μέτρα για την πρόληψη της κλιματικής αλλαγής.
Όταν ήταν δήμαρχος, ο Careme έφερε την υπόθεσή του στη γαλλική δικαιοσύνη για λογαριασμό της πόλης του αλλά και για λογαριασμό του ιδίου. Το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο της Γαλλίας έκρινε υπέρ της πόλης και κατά της κεντρικής κυβέρνησης το 2021, αλλά απέρριψε τη μεμονωμένη υπόθεση που άσκησε ο Careme, για την οποία στη συνέχεια προσέφυγε στο ΕΔΑΔ.
«Το διακύβευμα είναι εξαιρετικά μεγάλο», δήλωσε η Corinne Lepage, πρώην υπουργός Οικολογίας της Γαλλίας και ένας από τους δικηγόρους του Careme στην υπόθεση. «Εάν το ευρωπαϊκό δικαστήριο αναγνωρίσει ότι η αποτυχία των κυβερνήσεων να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή παραβιάζει τα δικαιώματα των πολιτών στη ζωή, τότε αυτό γίνεται προηγούμενο σε όλα τα κράτη μέλη του συμβουλίου και ενδεχομένως σε ολόκληρο τον κόσμο», ανέφερε μιλώντας.
Μια τρίτη εκκρεμής υπόθεση, χωρίς ημερομηνία για ακρόαση μέχρι στιγμής, έχει υποβληθεί από νεαρούς Πορτογάλους που υποστηρίζουν ότι η κυβερνητική για την κλιματική αλλαγή συμβάλει σε καύσωνες στην Πορτογαλία που επηρεάζουν τα δικαιώματά τους.
Αν και οι υποθέσεις είναι οι πρώτες που φτάνουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κυβερνήσεις έχουν στο παρελθόν προσαχθεί σε εθνικά δικαστήρια.
Το 2019, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ολλανδίας διέταξε την κυβέρνηση να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μετά από καταγγελία περιβαλλοντικής οργάνωσης, ενώ δύο χρόνια αργότερα, δικαστήριο στο Παρίσι έκρινε ένοχη τη γαλλική κυβέρνηση για αδράνεια για το κλίμα και την διέταξε να πληρώσει για τις προκύπτουσες ζημίες μετά την υποβολή αγωγής από τέσσερις ΜΚΟ.
