Η Unita’, η ιστορική εφημερίδα του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος θα επανέλθει στα περίπτερα της Ιταλίας στις 18 Απριλίου. Μόνο που δεν θα είναι η ίδια εφημερίδα που ιδρύθηκε από τον Αντόνιο Γκράμσι και δόξασε στις σελίδες της τις μεγάλες στιγμές του αριστερού κινήματος.
Γιατί η νέα Unita’ δεν θα έχει καμία σχέση με την Αριστερά, πολύ περισσότερο με το ΙΚΚ, το οποίο δεν υπάρχει ως κόμμα πλέον και το διάδοχο σχήμα, υπό τη σημερινή του μετάλλαξη ως Δημοκρατικό Κόμμα (Pd), απέχει πολύ από καθετί αριστερό. Αλλά και για έναν επιπλέον λόγο: στη νέα της έκδοση η Unita’ όπως καταγγέλλουν οι δημοσιογραφικές ενώσεις και οι ίδιοι, δεν θα έχει κανέναν από τους ιστορικούς δημοσιογράφους και συντακτική ομάδα της. Όλοι τους παραμένουν άνεργοι από το 2017, οπόταν την είχε κλείσει οριστικώς (αρχικά το είχε προσπαθήσει το 2014) ο τότε γενικός γραμματέας του κόμματος, Ματέο Ρέντσι.
Η νέα, κατ’ όνομα μόνον, Unita’ αποτελεί ακόμη ένα πολύκροτο επιχειρηματικό εγχείρημα του εκδότη Αλφρέντο Ρομέο, που αγόρασε τον τίτλο της ένδοξης εφημερίδας της Αριστεράς, χωρίς όμως να την στελεχώσει με ανάλογα ονόματα της δημοσιογραφίας του χώρου. Το φύλλο της εφημερίδας θα αναλάβει να βγάζει η ίδια συντακτική ομάδα του άλλου τίτλου της εκδοτικής του επιχείρησης, του Il Riformista (Ο Μεταρρυθμιστής).
Μάλιστα, το εκδοτικό εγχείρημα του Ρομέο εμπεριέχει και μία δόση ειρωνείας. Ο νέος αρχισυντάκτης της Unita’ θα είναι ο Πιέρο Σανσονέτι, αρχισυντάκτης έως σήμερα του Il Riformista και που κάποτε είχε περάσει, νεαρός, και από τη σύνταξη της αριστερής εφημερίδας. Ο Σανσονέτι θα είναι αρχισυντάκτης στην Unita’ γιατί πλέον αρχισυντάκτης στον Il Riformista θα είναι ο ίδιος ο Ματέο Ρέντσι, που ως γ.γ. του Pd είχε «βάλει» ταφόπλακα στην εφημερίδα του κόμματος στέλνοντας στο ταμείο ανεργίας τους δημοσιογράφους της!
Ο Ματέο Ρέντσι κατέχει το θλιβερό ρεκόρ ότι έκλεισε την εφημερίδα l’Unità δύο φορές: την πρώτη το 2014, όταν ως νέος γραμματέας του Δημοκρατικού Κόμματος τάχθηκε υπέρ της εκκαθάρισης της εκδοτικής εταιρείας για τη δημιουργία μιας ολοκαίνουργιας, στην οποία το κόμμα είχε το μειοψηφικό πακέτο μαζί με τον όμιλο Pessina. Το δεύτερο λουκέτο, ο Ρέντσι το έβαλε τελεσίδικα τον Ιούνιο του 2017 : όταν η εφημερίδα κατέρρευσε εξαιτίας των «επιτυχημένων» μεταρρυθμίσεων που εισήγαγε ο αρχηγός (που ήθελε να «αποσύρει» το πολιτικό σύστημα και τις παρωχημένες δομές του κόμματός του). Τότε ο Ρέντσι θέλησε να προωθήσει ένα νέο κομματικό έντυπο, τη Democratica, με διευθυντή τον Αντρέα Ρομάνο, που κυκλοφόρησε τελικά μόνο διαδικτυακά και σε σύντομο χρονικό διάστημα βυθίσθηκε, έχοντας αφήσει ένα εκδοτικό κενό με το κλείσιμο της Unita’. Στο τελευταίο φύλλο της μάλιστα η Unita’ είχε κυκλοφορήσει με λευκές σελίδες και τίτλο «έβαλαν ταφόπλακα στην Unita’». Πλέον, ο Ρέντσι με το λαμπρό εκδοτικό και πολιτικό βιογραφικό, επιστρέφει τρόπον τινά στον τόπο του εγκλήματος. Ως αρχισυντάκτης του ενός από τα έντυπα του ιδιοκτήτη που ξαναβγάζει στα περίπτερα και την Unita’.
Όπως είναι φυσικό, η είδηση για έκδοση της εφημερίδας χωρίς την παλιά και ακόμη άνεργη, συντακτική της ομάδα ξεσήκωσε μεγάλες αντιδράσεις. Τόσο από τον συνδικαλιστικό κόσμο των δημοσιογράφων, από πολιτικούς, αλλά και από το ίδιο το όργανο εκπροσώπευσης της συντακτικής ομάδας της, η οποία εξέδωσε μια δριμεία ανακοίνωση με τις υπογραφές όλων των δημοσιογραφικών ενώσεων της Ιταλίας. «Στις 18 Απριλίου – αναφέρει το δελτίο Τύπου – η Unita’ θα επιστρέψει στα περίπτερα. Χωρίς όμως τους εργαζόμενους και τους δημοσιογράφους που υπερασπίσθηκαν και ζωντάνεψαν την ιστορική αριστερή εφημερίδα ακόμη και στα σκοτεινά και επώδυνα χρόνια του κλεισίματος της. Σε αυτό το νέο εκδοτικό έργο εμείς, οι εργαζόμενοι της Unita’, που απολύθηκαν τις τελευταίες μέρες από τον πτωχευτικό νόμο, απλά δεν υπάρχουμε. Διαγραφτήκαμε».
Ο διορισμένος διευθυντής Πιέρο Σανσονέτι, συνεχίζουν οι δημοσιογράφοι, «θα διευθύνει μια εφημερίδα που δημιουργήθηκε, τόσο στο έντυπο όσο και στο διαδικτυακό μέρος, από τους συντάκτες του Il Riformista. Οι δημοσιογράφοι και οι τεχνικοί της Unita’ δεν θα συμμετέχουν στην έκδοση. Στην πραγματικότητα, ένα κρίσιμο ζήτημα αγνοείται, το οποίο επικυρώνεται με αποφάσεις που αποτελούν νομικό προηγούμενο: η εφημερίδα είναι και οι εργαζόμενοί της. Ένας αρραγής δεσμός. Στις 18 Απριλίου το Il Riformista θα αλλάξει απλώς το όνομά του και θα ονομαστεί l’Unità. Αυτό το έργο, σίγουρα δεν το έχουμε ξαναδεί».
Όπως σημειώνουν οι πρώην εργαζόμενοι στην Unita’, στις 3 Ιουνίου 2017, «η Unità έκλεισε λόγω των δόλιων επιλογών του εκδότη Πεσίνα και τη συνένοχη σιωπή του Δημοκρατικού Κόμματος που κατείχε μερίδιο στο μετοχικό κεφάλαιο, από το οποίο στη συνέχεια παραιτήθηκε, δίχως καν να ενημερώσει τη συντακτική ομάδα. Στο μεταξύ, και μιλάμε για μια περίοδο 6 ετών, έχουν χαθεί τα ίχνη των ιστορικών και φωτογραφικών αρχείων της εφημερίδας, που αποτελούν κληρονομιά για τη χώρα ολάκερη, και τα οποία χάρη στη συνεργατική δουλειά και τη δέσμευσή μας, τους τελευταίους μήνες έχουμε εντοπίσει στους επιμελητές της πτώχευσης και τα αποκτήσαμε εκ νέου. Τωρα, μαθαίνουμε πως το διαδικτυακό αρχείο έχει πουληθεί μαζύ με τον τίτλο και ανήκει στον νέο εκδότη».
Εν κατακλείδι, οι ιστορικοί συντάκτες της Unita’ διαμηνύουν πως αυτή «η ιστορία δεν είναι καλή και λέμε ένα δυνατό, εν χορώ, ΟΧΙ σε παλιούς και νέους μάνατζερ. Δεν υφίσταται μία τέτοια κατάσταση, να σαρώνεται ολόκληρη συντακτική ομάδα, το αναπόσπαστο κομμάτι μιας εφημερίδας που πάντα μιλούσε στην αριστερά, η οποία έδωσε φωνή στα αιτήματά της. Και όλα αυτά τώρα με μια δεξιά κυβέρνηση τόσο επιθετική απέναντι στους ευάλωτους. Συγγνώμη Σανσονέτι, αλλά αυτό πραγματικά δεν λειτουργεί. Και το λέμε δυνατά, άφοβα, με αλύγιστη κορμοστασιά, έτσι ακριβώς όπως μας έχει μάθει η Unita’».
Αλλά και η Εθνική Ομοσπονδία Δημοσιογράφων παίρνει ανεπιφύλακτα θέση στο πλευρό των εργαζομένων. Μάλιστα εκφράζονται διαρρήδην ανησυχίες, συμμεριζόμενοι όλοι τις υποθέσεις της συντακτικής ομάδας, για το περιεχόμενο της έκδοσης. Όλοι φοβούνται πως θα χαθεί μία χρυσή ευκαιρία για να ανακτηθεί -στο πνεύμα και στο γράμμα της- μια ιστορική εφημερίδα που με την κληρονομιά που έχει αφήσει στον χώρο, έχει συμβάλει στη δημοκρατία και τον πλουραλισμό στην Ιταλία. Ανησυχίες που συμμερίζονται πολλοί δημοσιογραφικοί και πολιτικοί κύκλοι, που βλέπουν πίσω από τη διπλή τούτη κίνηση του Ρομέο ένα απλό εκδοτικό τέχνασμα.
Ένα τέχνασμα που, εμμέσως πλην σαφώς, επιβεβαιώνει και ο πρώην διευθυντής του Il Riformista και τώρα της Unita’: «Αυτή τη στιγμή η ισορροπία στη σύνταξη μετατοπίζεται προς τα δεξιά. Τώρα τα πράγματα αλλάζουν». Δεν είναι τυχαίο πως τα πρώτα συγχαρητήρια στον Ρέντσι για την ανάληψη της συντακτικής διεύθυνσης του Il Riformista προήλθαν από τη νεοφασίστρια πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι, η οποία ενημερώθηκε πρώτη από τον ίδιο τον Ρέντσι.
Από την πλευρά του ο Il Riformista με ένα καυστικό κείμενό του εκτόξευσε μύδρους κατά των «δημοσιογραφίσκων», που τολμούν να καταγγείλουν μια προσπάθεια να διευρυνθεί ακριβώς ο πλουραλισμός. Τόσο ο εκδότης, όσο και ο ίδιος ο Ρέντσι διέψευσαν τις υποθέσεις που διατυπώθηκαν σχετικά με τη σχέση τους -καθώς ο ίδιος ο Ρομέο ήταν συγκατηγορούμενος με τον πατέρα Τιτσιάνο Ρέντσι για το σκάνδαλο Consip, για το οποίο η αθώωσή του έχει προκαλέσει πολλά σχόλια.
Κανείς ωστόσο δεν γνωρίζει ποιος πρόκειται να είναι ο «οδηγός» του Ρέντσι, καθώς ο πολυκινητικός πολιτικός δεν έχει ιδέα από δημοσιογραφία. Όπως δήλωσε με φαιδρότητα ο Σανσονέτι, κάνοντας λογοπαίγνια με παλιές δηλώσεις του Ρέντσι «ο Ματέο με ‘απέσυρε’, αλλά τις προάλλες τον συνάντησα και μου είπε ‘μείνε ήσυχος’ (όπως είχε δηλώσει καθησυχαστικά στον Ενρίκο Λέτα σχετικά με την πρωθυπουργία, που τελικά του την πήρε). Πιστεύω ότι η επιλογή του Ρομέο ήταν λαμπρή».
Ο Ρέντσι, γνωστός μακιαβελικός πολιτικός (άλλωστε από την πόλη του γνωστού πολιτικού φιλοσόφου προέρχεται) μάλλον δεν είναι τυχαίο που μεταπηδά στον χώρο της δημοσιογραφίας. Έστω κι εάν ο ίδιος διατείνεται πως θα μείνει στη θέση μόνο για έναν χρόνο. Ίσως για το διάστημα όπου θα μπορέσει να δει πού αλλού θα μεταπηδήσει, αλλά και για να ξεχασθούν οι απανωτές πολιτικές του αποτυχίες.
Τα οικτρά αποτελέσματα του Τρίτου Πόλου (της δικής του Ιtalia Viva και των «κεντρώων» του Καλέντα) στις περιφερειακές εκλογές στο Ούντινε, σε συνδυασμό με τις δημοσκοπικές ενδείξεις, υποδεικνύουν πως η τυχάρπαστη πολιτική σύμπραξη δεν πείθει. Βέβαια ο ίδιος δεν το παραδέχεται, τονίζοντας «δεν φεύγω, αλλά διπλασιάζομαι, θα συνεχίσω να είμαι βουλευτής, αλλά θα βάλω ακόμη ένα φορτίο στην πλάτη μου». Κάτι που σχολίασε ο διευθυντής της Corriere della Sera Λουτσάνο Φοντάνα με εύστοχο τρόπο: «με εκπλήσσει που θέλει να κάνει τρεις χιλιάδες δουλειές και όχι τη μόνη δουλειά για την οποία εξελέγη από τον ιταλικό λαό». Αλλά και ο σύμμαχός του Καλέντα εξέφρασε επίσης την έκπληξή του και έσπευσε να τονίσει πως ο Il Riformista «δεν θα είναι η εφημερίδα μας».
Ο ίδιος ο Ρέντσι πάντως διαμηνύει πως δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την πολιτική, στοχεύοντας σε εκείνη τη μαγματική περιοχή ανάμεσα στους μετριοπαθείς ψηφοφόρους της Forza Italia, και σε εκείνο το τμήμα του Δημοκρατικού Κόμματος που «δεν ταυτίζεται με την (νυν γ.γ. του) Έλι Σλάιν. Όπως διατείνεται «θα είμαστε η φωνή όλων των μεταρρυθμιστών, ακόμη και του τρίτου πόλου. Ανάμεσα στους εθνικιστές κάθε είδους και μιας ριζοσπαστικής αριστεράς υπάρχει μια σιωπηλή πλειοψηφία που όταν πήγε καλά πήρε το 40%». Βέβαια, όπως δείχνουν τα αποτελέσματα τούτη η σιωπηλή πλειοψηφία προτιμά να μένει σπίτι της παρά να εμπιστεύεται τον Ρέντσι.
