«Θερμή» υποδοχή επιφύλαξαν την Πέμπτη 20 Απριλίου οι εργαζόμενοι στην πρώτη απόπειρα να εμφανιστούν στα μουσεία που με τον Ν. 5021/2023 μετατρέπονται σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) των διορισμένων από την Λίνα Μενδώνη Διοικητικών Συμβουλίων (ΔΣ).
Στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο οι εργαζόμενοι υποδέχτηκαν τον «εκλεκτό» της Λίνας Μενδώνη νεοδιορισθέντα πρόεδρο του ΔΣ, Γιώργο Πανέτσο, με συγκέντρωση, πανό και τα συνθήματα «Τα μουσεία είναι του λαού και όχι σαλονάκι του κάθε αυλικού» και «Έξω οι Τσάτσοι της Μενδώνη». Η αντίστοιχη συγκέντρωση των εργαζομένων στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη οδήγησε στη ματαίωση της πανηγυρικής πρώτης συνεδρίασης του ΔΣ, που είχε προγραμματιστεί για το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, παρουσία της υπουργού Πολιτισμού.
Αλγεινή εντύπωση είχε προκαλέσει, άλλωστε, η ανακοίνωση έναν μήνα περίπου πριν από τις εκλογές, τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ, του διορισμού ΔΣ και Γενικών Διευθυντών στα πέντε μουσεία της χώρας που, σύμφωνα με τον πρόσφατα ψηφισμένο με μόνες τις ψήφους της κυβερνητικής πλειοψηφίας ν. 5021/2023, πρόκειται να μετατραπούν από δημόσιες υπηρεσίες που είναι μέχρι σήμερα σε ΝΠΔΔ με διορισμένες από τον εκάστοτε υπουργό διοικήσεις. Δεν είναι μόνο η επιλογή του χρόνου ή το γεγονός ότι η ανακοίνωση έγινε μέσω ενός δελτίου τύπου του υπουργείου Πολιτισμού που προκάλεσε αντιδράσεις.
Από το Costa Navarino και το Sani Beach μέχρι τα τσιμέντα ΤΙΤΑΝ και την Aegean
Είναι και η σύνθεση των ΔΣ που επιβεβαιώνει τους φόβους που έχουν διατυπωθεί από πολλούς για εκχώρηση των μεγάλων κρατικών μουσείων, του Εθνικού Αρχαιολογικού, του Βυζαντινού και Χριστιανικού, των Αρχαιολογικών Θεσσαλονίκης και Ηρακλείου και του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, σε ιδιωτικά συμφέροντα, με έντονη της παρουσία στα ΔΣ επιχειρηματιών κυρίως του τουριστικού τομέα, αλλά όχι μόνον αυτού.
Έτσι, βλέπουμε, για παράδειγμα, επικεφαλής του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης να τοποθετείται η κ. Νίκη Μάνου-Ανδρεάδη, της οικογένειας Ανδρεάδη που έχει τον ξενοδοχειακό όμιλο «ΣΑΝΗ ΑΕ», στο ΔΣ του Εθνικού Αρχαιολογικού να τοποθετείται η κ. Κωστάντζα Σμπώκου- Κωνσταντακοπούλου, της οικογένειας Κωνσταντακόπουλου, με το «Costa Navarino» και το «Hilton Αθηνών», στο Βυζαντινό και Χριστιανικό τον κ. Νέλλο Κανελλόπουλο της βιομηχανίας τσιμέντων «ΤΙΤΑΝ ΑΕ», στο Βυζαντινού Πολιτισμού τον κ. Βαγγέλη Γεροβασιλείου της ομώνυμης εταιρείας κρασιών, στο Αρχαιολογικό Ηρακλείου τον κ. Ευτύχη Βασιλάκη, πρόεδρο της «Aegean» και διευθύνοντα σύμβουλο της «Autohellas».
Ας σημειωθεί, επιπλέον, πως στους ανωτέρω συγκαταλέγονται και πρόσωπα που, εκτός των άλλων, κατέχουν και ιδιωτικές αρχαιολογικές συλλογές, γεγονός που δημιουργεί πρόσθετα ερωτηματικά για τις προθέσεις της υπουργού που τους διόρισε.
Οι συνταξιούχοι που θα φέρουν την… «ανανέωση»
Δεν είναι άνευ ενδιαφέροντος και το γεγονός πως για την συγκρότηση των ΔΣ των πέντε μουσείων, αλλά και για την κάλυψη θέσεων Γενικών Διευθυντών σε αυτά, η Λίνα Μενδώνη, προχώρησε στην επαναφορά στην ενεργό δράση μιας σειράς υπηρεσιακών στελεχών του υπουργείου Πολιτισμού που έχουν αφυπηρετήσει, μερικά δε από αυτά και… προ πολλών ετών.
Έτσι, διορίζει τον κ. Χαράλαμπο Μπακιρτζή ως πρόεδρο του ΔΣ του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, με αντιπρόεδρο τον επίσης συνταξιούχο κ. Γιάννη Κανονίδη, που έγινε ευρύτερα γνωστός, όταν τον επέλεξε η Λίνα Μενδώνη για Διευθυντή της Εφορείας Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης, μετά την απομάκρυνση του κ. Γιώργου Σκιαδαρέση, ο οποίος είχε εισηγηθεί, παρά τις πιέσεις, να παραμείνουν στη θέση του οι μοναδικές αρχαιότητες που αποκαλύφθηκαν στον σταθμό Βενιζέλου στο Μετρό της πόλης.
Διορίζει επίσης τις συνταξιούχους: Μαρία Λαγογιάννη-Γεωργακαράκου ως αντιπρόεδρο του ΔΣ στο Εθνικό Αρχαιολογικό, Βασιλική Μισαηλίδου-Δεσποτίδου ως αντιπρόεδρο στο ΔΣ του Αρχαιολογικού Θεσσαλονίκης, Πέπη Μαυρουδή- Ταβλαρίδου στο ΔΣ του Αρχαιολογικού Ηρακλείου, Στέλλα Χρυσουλάκη ως Γενική Διευθύντρια στο Αρχαιολογικό Ηρακλείου και Κατερίνα Δελλαπόρτα ως Γενική Διευθύντρια στο Βυζαντινό και Χριστιανικό. Η τελευταία, μάλιστα, πηγαίνει στη νέα της θέση απευθείας από το Γραφείο Υπουργού, όπου και είχε διοριστεί από την Λίνα Μενδώνη, αμέσως μετά την συνταξιοδότησή της… Οι εργαζόμενοι στο Βυζαντινό Μουσείο, στην ανακοίνωση την οποία συνέταξαν μετά την «υποδοχή» που όπως είδαμε ετοίμασαν στον διορισμένο πρόεδρο του ΔΣ του μουσείου, σημειώνουν χαρακτηριστικά για τον συγκεκριμένο διορισμό: «Οι εργαζόμενοι δήλωσαν ρητά στον κ. Πανέτσο ότι ο διορισμός μιας Γενικής Διευθύντριας που επί επταετία (όσο υπηρετούσε ως Διευθύντρια) ξεθεμέλιωσε σχεδόν κάθε προηγούμενη κατάκτηση του μουσείου και κακομεταχειρίστηκε τους υπαλλήλους αποκαλύπτει ξεκάθαρα τις προθέσεις του νέου, δοτού διοικητικού σχήματος».
Για την πιθανότητα τοποθέτησης σε κομβικές θέσεις στα νέα μουσεία – ΝΠΔΔ των κ.κ. Μπακιρτζή, Λαγογιάννη και Δελλαπόρτα είχαμε αναφερθεί και σε προηγούμενο δημοσίευμα μας.
Ωστόσο, είναι απορίας άξιον πώς θα επιτευχθεί το ζητούμενο της «ανανέωσης», του «εκσυγχρονισμού» και της «εξωστρέφειας», που υποτίθεται πως ήταν το πρωτεύον για την αλλαγή νομικού καθεστώτος λειτουργίας των μουσείων, με στελέχη που έχουν ολοκληρώσει τον υπηρεσιακό τους βίο. Πολλώ δε μάλλον, όταν στις συνθέσεις των νεοδιορισμένων ΔΣ δεν υπάρχει ούτε ένας μουσειολόγος ούτε ένας επικοινωνιολόγος ούτε ένας που να έχει σπουδάσει πολιτιστική διαχείριση ή κάτι συναφές.
Μηχανικοί για όλες τις δουλειές
Αντίθετα, πολλά είναι τα πρόσωπα που προέρχονται από πολυτεχνικές σχολές, με γνωστικά αντικείμενα που ουδεμία σχέση έχουν με τα μουσεία. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει, ασφαλώς, το όνομα του μαθηματικού κ. Ιωακείμ Γρυσπολλάκη, πρώην πρύτανη του Πολυτεχνείου Κρήτης, που διορίζεται πρόεδρος στο ΔΣ του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου. Ο κ. Γρυσπολλάκης έχει συνδέσει το όνομά του με σειρά «εκσυγχρονιστικών» μεταρρυθμίσεων στα πανεπιστήμια, με έμφαση στην εντατικοποίηση των σπουδών, την πάταξη της… «εγκληματικότητας» και την πειθάρχηση των φοιτητών, προκαλώντας εκτεταμένες και σφοδρές αντιδράσεις στην πανεπιστημιακή κοινότητα.
Μιλώντας σε τοπική εφημερίδα του Ηρακλείου, αμέσως μετά τον διορισμό του, ο κ. Γρυσπολάκης σχολίασε τις αντιδράσεις των εργαζομένων ενάντια στην μετατροπή του Μουσείου Ηρακλείου σε ΝΠΔΔ ως εξής: «Οι αντιδράσεις δεν έχουν βάση καταρχάς. Μου θυμίζουν τις αντιδράσεις για τη δήθεν ιδιωτικοποίηση του νερού». Οι εργαζόμενοι δεν άφησαν αναπάντητη την πρόκληση. Σε ανακοίνωσή τους με τίτλο «Λαλίστατος», αναφέρουν: «Δυστυχώς ο κ. “πρόεδρος”, πριν αλέκτορα φωνήσαι, έσπευσε να διαβεβαιώσει τους εργαζομένους ότι οι διεκδικήσεις τους “καταρχάς δεν έχουν βάση”. Αλήθεια, εκπληκτική μέθοδος ειλικρινούς προσεγγίσεως των εργαζομένων του ΑΜΗ! Στη συγκεκριμένη, εξοργιστικά υποτιμητική πρόκληση, οφείλουμε να ενημερώσουμε τον νεοδιορισθέντα ότι καταρχάς η αντίληψη που θεωρεί μονόδρομο τη συστηματική εκποίηση ΚΑΙ των πνευματικών θεσμών και ιδρυμάτων αυτής της χώρας, με λανθάνοντα σκοπό την πλήρη ιδιωτικοποίησή τους, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αποτελεί τη μοναδική λύση, εφόσον εδράζεται σε ιδεολογικές αγκυλώσεις οι οποίες ναι μεν μπορεί να εκφράζουν τον νεοδιορισθέντα “πρόεδρο”, αλλά ενδέχεται να μην εκφράζουν τη συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων του ΥΠΠΟΑ, μεταξύ αυτών και των εργαζομένων όλων των κλάδων του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου».
Αντιπρόεδρος του ΔΣ στο ίδιο μουσείο διορίζεται ο κ. Κωνσταντίνος-Αλκέτας Ουγγρίνης, επίσης από το Πολυτεχνείο Κρήτης. Στο ΔΣ του Εθνικού Αρχαιολογικού συναντάμε το όνομα του καθηγητή Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ κ. Ανδρέα Κούρκουλα, που είχε διοριστεί από την Λίνα Μενδώνη και πρόεδρος της «Επιτροπή Αξιολόγησης της μελέτης αρχιτεκτονικού προσχεδίου για την αναβάθμιση και υπόγεια επέκταση του κτηρίου του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου», όπως και του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Κολούμπια, Πολιτικού Μηχανικού κ. Γεώργιου Δεοδάτη, μέλους της ίδια επιτροπής. Πρόεδρος στο ΔΣ του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου ορίζεται, όπως είδαμε, ο κ. Γιώργος Πανέτσος, καθηγητής Αρχιτεκτονικής και Αστικού Σχεδιασμού στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο που είχε παλαιότερα εισηγηθεί να πληρώνουν δίδακτρα οι προπτυχιακοί φοιτητές, ενώ εργάστηκε και ως σύμβουλος της «ΤΑΙΠΕΔ-Ελληνικό ΑΕ», για να συνδράμει την «Lamda Development» στην αντίκρουση των επιχειρημάτων που είχαν διατυπωθεί εναντίον της ανέγερσης ουρανοξυστών στην περιοχή. Έχει διοριστεί από την Λίνα Μενδώνη και στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Σύμφωνα με την ανακοίνωση των εργαζομένων στο Βυζαντινό Μουσείο: «Ο κ. Πανέτσος, απευθυνόμενος σε αντιπροσωπία εργαζομένων, δήλωσε ότι το όραμά του για το μουσείο είναι η εξωστρέφεια, η διενέργεια εκθέσεων, εκδηλώσεων, κ.λπ. Οι εργαζόμενοι του επισήμαναν ότι το μουσείο ήδη έχει κατακτήσει αυτούς τους στόχους και εξέφρασαν την ανησυχία τους μήπως τώρα απλώς δοθεί έμφαση στους γάμους και στα βαφτίσια. «Γιατί όχι», απάντησε ο κ. Πανέτσος… .
Οι άνθρωποι της Lamda Development
Πέρα από τον κ. Πανέτσο, ειδικές σχέσεις με την «Lamda Development» είχε αναπτύξει και ο κ. Δημήτρης Οικονόμου, ομότιμος καθηγητής Χωροταξίας-Πολεοδομίας, ο οποίος διορίζεται τώρα ως πρόεδρος του ΔΣ στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Ο κ. Οικονόμου διατέλεσε μέλος της διαπραγματευτικής ομάδας της «Lamda Development» με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ για την επένδυση στο πρώην αεροδρόμιου του Ελληνικού. Μετά τις εκλογές του 2019 κατέλαβε τη θέση του υφυπουργού Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος στην κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, με αρμοδιότητες που άπτονταν απολύτως των ενδιαφερόντων της επενδύτριας εταιρίας, γεγονός που καταγγέλθηκε ως σκανδαλώδες, με την αξιωματική αντιπολίτευση να ζητά την αποπομπή του από την κυβέρνηση.
Τέλος, ας σημειωθεί πως ο κ. Ευτύχης Βασιλάκης της «Aegean», που όπως είδαμε διορίζεται στο ΔΣ του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου, είναι, εκτός των άλλων ιδιοτήτων του, και μη εκτελεστικό μέλος του ΔΣ της «Lamda Development».
«Πόρτα» από τους αρχαιολόγους των Πανεπιστημίων
Πενιχρή είναι η συμμετοχή στις συνθέσεις των ΔΣ που ανακοινώθηκαν αρχαιολόγων από τα πανεπιστήμια. Περιορίζεται σε τρία μόλις πρόσωπα, προερχόμενα, μάλιστα, αποκλειστικά από τους Βυζαντινολόγους ενός και μόνο πανεπιστημιακού τμήματος, του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Το πρώτο είναι η καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας κ. Ναταλία Πούλου, που διορίζεται στο ΔΣ του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου. Από την Λίνα Μενδώνη έχει επίσης διοριστεί στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, όπου δεν είχε κανέναν ενδοιασμό, παρά την ειδικότητά της, να υπερψηφίσει για την αποξήλωση των αρχαιοτήτων στο σταθμό Βενιζέλου του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κατόπιν διορίστηκε, και πάλι από την Λίνα Μενδώνη, πρόεδρος του ΔΣ του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων (ΕΚΒΜΜ), ενός φορέα που, μέχρι τον διορισμό της κ. Πούλου, ήταν στην πρωτοπορία της προσπάθειας να παραμείνουν οι αρχαιότητες στις οποίες αναφερθήκαμε in situ.
Οι επόμενοι δύο της κατηγορίας αυτής είναι οι επίκουροι καθηγητές Βυζαντινής Αρχαιολογίας στο ίδιο Τμήμα, οι κ.κ. Πασχάλης Ανδρούδης και Αναστάσιος Τάντσης. Είναι αξιοσημείωτο πως αμφότεροι έχουν πρώτο πτυχίο Αρχιτεκτονικής και ασχολούνται κυρίως με την βυζαντινή αρχιτεκτονική. Παρά ταύτα, ο πρώτος εξ αυτών διορίζεται στο ΔΣ του Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης, ενώ ο δεύτερος στο περισσότερο συναφές Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού.
Όπως είχαμε επισημάνει η έντονη σύγκρουση που αναπτύχθηκε το προηγούμενο διάστημα για το θέμα των μουσείων και της μετάβασής τους σε ένα νέο νομικό καθεστώς λειτουργίας, καθώς και η προεκλογική περίοδος κατά την οποία επιχειρείται να εφαρμοστεί η κομβική αυτή αλλαγή καθεστώτος στα μουσεία, ήταν ορατό πως θα δημιουργούσε δυστοκία στην τελική επιλογή των προσώπων που θα καλούνταν να διαχειριστούν μια δύσκολη μετάβαση.
Ιδιαίτερα εμφανές είναι αυτό το στοιχείο στον χώρο των πανεπιστημιακών δασκάλων των αρχαιολογικών τμημάτων, που είχαν, άλλωστε, αντιταχθεί δημόσια στο εγχείρημα της κυβέρνησης, συντασσόμενοι επί της ουσίας στο πλευρό των εργαζομένων στα μουσεία που από την πρώτη στιγμή είχαν εκφράσει την απόλυτη διαφωνία τους με τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς.
Σε επόμενο κείμενό μας, στα τέλη Μαρτίου, με αφορμή και την παράταση 30 ημερών για τον διορισμό ΔΣ και Γενικών Διευθυντών στα Μουσεία που πέρασε η Λίνα Μενδώνη με τροπολογία στην Βουλή, σημειώναμε χαρακτηριστικά: «Φαίνεται πως πράγματι η υπουργός Πολιτισμού εισπράττει αλλεπάλληλες αρνήσεις από σημαντικά πρόσωπα, ιδίως πανεπιστημιακούς, που δεν επιθυμούν, τουλάχιστον στην παρούσα φάση, να εμπλακούν σε ένα εγχείρημα που φέρει αποκλειστικά την σφραγίδα της τωρινής κυβερνητικής πλειοψηφίας της Νέας Δημοκρατίας και ενδεχομένως καταρρεύσει ολοσχερώς την επαύριο των επικείμενων εθνικών εκλογών».
Ο εκπρόσωπος της Εκκλησίας και η… εγκληματολόγος
Καμία έκπληξη δεν προκαλεί ο διορισμός από την Λίνα Μενδώνη στο ΔΣ του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου ενός ανθρώπου της Εκκλησίας, σε πείσμα των ιδρυτών του και όλων των στελεχών που κατά καιρούς υπηρέτησαν σε αυτό οι οποίοι το ήθελαν ένα εθνικό μουσείο για την βυζαντινή και μεταβυζαντινή τέχνη, ένα μουσείο κοσμικό που να μην σχετίζεται οργανικά ή με άλλον τρόπο με την Εκκλησία. Το πρόσωπο που επελέγη είναι ο Θωμάς Συνοδινός, που σύμφωνα με το βιογραφικό που διένειμε το υπουργείο Πολιτισμού είναι Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου, ήταν πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών επί μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, υπηρετεί ως Προϊστάμενος του Μητροπολιτικού Ναού της Αθήνας και κατέχει την θέση τού Ειδικού Συμβούλου στο Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος». Πρόκειται, ασφαλώς, για έναν ικανότατο και πανέξυπνο ιερωμένο, με πολλές και ισχυρές διασυνδέσεις εντός και εκτός Εκκλησίας, που ως λαϊκός ήταν διευθυντικό στέλεχος σε μεγάλη ναυτιλιακή εταιρεία.
Αντίθετα, πολλοί εξεπλάγησαν με την παρουσία μιας… εγκληματολόγου στο ΔΣ του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου. Πρόκειται για την επίκουρη καθηγήτρια εγκληματολογίας και σωφρονιστικής της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ κ. Τόνια Τζανετάκη, που σύμφωνα και πάλι με το βιογραφικό που έδωσε στην δημοσιότητα το υπουργείο, ασχολείται κυρίως με την θεωρία της ποινής και την αντεγκληματική πολιτική, ενώ έχει διατελέσει μέλος καθώς και σύμβουλος επί των ποινών σε επιτροπές αναθεώρησης του ποινικού κώδικα, μέλος επιτροπών αναθεώρησης του σωφρονιστικού κώδικα, πρόεδρος και μέλος του Κεντρικού Επιστημονικού Συμβουλίου Φυλακών κοκ. Εκείνο που δεν αναφέρει το βιογραφικό της είναι πως είναι η θυγατέρα του κ. Τζανή Τζανετάκη, πρώην πρωθυπουργού και αντιπροέδρου της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη… Αναλυτικότερα στοιχεία για το who is who των προσώπων που επέλεξε η Λίνα Μενδώνη προκειμένου να στελεχώσουν τα ΔΣ των μουσείων και να καλύψουν τις θέσεις Γενικών Διευθυντών σε αυτά έδωσε στην δημοσιότητα η Ενωτική Αγωνιστική Κίνηση (ΕΑΚ), συνδικαλιστική παράταξη εργαζομένων στο υπουργείο Πολιτισμού, με εκτενή ανάρτησή της στο διαδίκτυο που στοχεύει, όπως σημειώνει η ίδια, στο να «καταλάβουν όλοι και όλες πώς στήνονται οι κομματικές δουλειές από την απερχόμενη υπουργό, ποια είναι τα οικονομικά συμφέροντα που βρίσκονται πίσω από την επιχειρούμενη ιδιωτικοποίηση των κρατικών μουσείων, ποια είναι τα μωροφιλόδοξα πρόσωπα που αναζητούν διακαώς ρόλο ακόμη και μετά τη συνταξιοδότηση, ποια είναι τα ενεργούμενα εντός της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας της Λίνας Μενδώνη και του Γιάννη Τσακοπιάκου, που θα μείνουν στην ιστορία ως κομματικά «βύσματα» που δεν θα διοικήσουν ποτέ τα μουσεία. Γιατί, φυσικά, η αντίδραση των εργαζομένων δεν θα επιτρέψει σε κανένα διορισμένο ΔΣ να προχωρήσει στην ενεργοποίηση του απαράδεκτου νόμου 5021/2023, που θα καταργηθεί με την αποχώρηση αυτής της κυβέρνησης».
Πολιτικές αντιδράσεις
Ακαριαία ήταν η αντίδραση του γραφείου τύπου του ΣΥΡΙΖΑ στην ανακοίνωση της Μεγάλης Πέμπτης, ήδη από το ίδιο βράδυ. Σε ανακοίνωσή του με τίτλο «Η υπουργός Πολιτισμού των σκανδάλων Λίνα Μενδώνη υλοποιεί μια επιχείρηση τακτοποίησης ημετέρων στα μεγαλύτερα μουσεία της χώρας», καλεί «τον κ. Μητσοτάκη και την κα Μενδώνη να πάρουν πίσω τα ρουσφέτια της τελευταίας στιγμής, να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων έστω και την ύστατη ώρα και να αφήσουν την επιλογή των επικεφαλής των μουσείων στην κυβέρνηση που θα εκλέξει σε λίγες εβδομάδες ο κυρίαρχος ελληνικός λαός». Την κάπως «θολή» διατύπωση για τις προθέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για τα μουσεία, στην περίπτωση που αναλάβει την διακυβέρνηση της χώρας, διευκρίνισε, επίσης άμεσα, η τομεάρχης Πολιτισμού της ΚΟ ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.
Με χωριστή δήλωσή της η κ. Σία Αναγνωστοπούλου σημείωσε πως «Μόνο ντροπή προκαλεί ο διορισμός Διοικητικών Συμβουλίων στα εμβληματικά Μουσεία της χώρας, Μεγάλη Πέμπτη βράδυ, βράδυ των Παθών και 10 μέρες πριν την προκήρυξη των εκλογών. Η κυρία Μενδώνη», συνεχίζει η δήλωση της κ. Αναγνωστοπούλου, «η Υπουργός που λεηλάτησε τον πολιτισμό, που άλλαξε τις προθεσμίες διορισμού των διοικητικών συμβουλίων που η ίδια νομοθέτησε, θα μείνει στην ιστορία ως η κατεξοχήν Υπουργός της χειρότερης πολιτιστικής διαχείρισης και της αθλιότερης νομοθέτησης, που γνώρισε ο τόπος και το Υπουργείο Πολιτισμού. […] Στην εκπνοή της θητείας της, θέλησε να ολοκληρώσει το αντιμεταρρυθμιστικό και εμμονικά νεοφιλελεύθερο σχέδιο της για την ιδιωτικοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, βολεύοντας κυρίως όσες «προσωπικότητες» την βόλεψαν στην καταστροφική μανία της για τον πολιτισμό».
Τονίζει δε πως «έχουμε δεσμευθεί ρητά ως ΣΥΡΙΖΑ Π.Σ, για την άμεση κατάργηση μετά τις εκλογές, του συγκεκριμένου Νόμου που αποκόπτει τα μουσεία από την Αρχαιολογική Υπηρεσία». Στο ίδιο μήκος κύματος και ο βουλευτής Α’ Αθηνών Χριστόφορος Βερναρδάκης έγραψε την Μεγάλη Παρασκευή στον προσωπικό του λογαριασμό στο facebook τα εξής: «Η Λ. Μενδώνη έσπευσε χθες να στελεχώσει τα 5 μεγάλα Μουσεία της χώρας με Διοικήσεις και Διευθυντές, πιστεύοντας ότι θα δημιουργήσει τετελεσμένα ως προς την ιδιωτικοποίησή τους. Από τη μεριά του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και των άλλων κομμάτων της δημοκρατικής παράταξης μία είναι η θέση που πρέπει να διατυπωθεί σήμερα: το πρώτο – πρώτο νομοσχέδιο της νέας Υπουργείας Πολιτισμού θα είναι η ακύρωση της μετατροπής των Μουσείων σε ξεχωριστά Νομικά Πρόσωπα. Οι διορισμένες χθες βράδυ διοικήσεις και Διευθυντές να γράψουν και να έχουν έτοιμες από σήμερα τις παραιτήσεις τους».
Απεργία και προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ)
Επί ποδός πολέμου βρίσκονται και τα σωματεία των εργαζομένων στο υπουργείο Πολιτισμού. Άλλωστε, στην τελευταία έκτακτη Γενική Συνέλευση του Ενιαίου Συλλόγου Υπαλλήλων Υπουργείου Πολιτισμού Αττικής, Στερεάς και Νήσων, στις 22 Μαρτίου, η πρώτη-πρώτη από τις αποφάσεις έλεγε τα εξής: «Δεν εφαρμόζουμε τις διατάξεις του ν. 5021/2023 για την μετατροπή των Μουσείων σε ΝΠΔΔ και απαιτούμε την κατάργησή τους. Εξουσιοδοτούμε το ΔΣ να προκηρύξει απεργιακές κινητοποιήσεις και δράσεις διαμαρτυρίας, στην περίπτωση που η κυβέρνηση προχωρήσει στον διορισμό ΔΣ στα Μουσεία. Μπλοκάρουμε την λειτουργία των ΔΣ, αν αυτά διοριστούν».
Ο ίδιος σύλλογος, από κοινού με τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ), την Πανελλήνια Ένωση Συντηρητών Αρχαιοτήτων (ΠΕΣΑ) και τον Πανελλήνιο Σύλλογο Υπαλλήλων Πτυχιούχων Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης Υπουργείου Πολιτισμού, είχαν ήδη αποφασίσει πως συνεχίζεται μέχρι τις 28 Απριλίου η απεργία/αποχή που έχουν κηρύξει από τα καθήκοντα που σχετίζονται με την εφαρμογή του ν. 5021/2023 για τα Κρατικά Μουσεία. Στην ανακοίνωσή τους, τα σωματεία δήλωναν εμφατικά πως «Παλεύουμε για δημόσια Μουσεία ανοιχτά σε όλους και όχι μουσεία-κυβερνητικά υποχείρια, παραδομένα στην εμπορευματοποίηση και στην οικονομική ελίτ της χώρας.[…] Ο ν. 5021/2023 θα μείνει στα χαρτιά!»
Μετά τις τελευταίες εξελίξεις, με τον διορισμό ΔΣ και Γενικών Διευθυντών στα πέντε Μουσεία, και όπως ανακοινώθηκε ήδη από τον Ενιαίο Σύλλογο Υπαλλήλων ΥΠΠΟ Αττικής, Στερεάς και Νήσων προκηρύχθηκε 24ωρη απεργία για την Τρίτη 25 Απριλίου, με απεργιακή συγκέντρωση στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στις 12 το μεσημέρι. Στην απεργία αναμένεται να συμμετάσχουν επίσης ο ΣΕΑ, η ΠΕΣΑ, ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων (ΣΕΚΑ), ο Πανελλήνιος Σύλλογος Εκτάκτου Προσωπικού ΥΠΠΟ κ.ά.
Στην ανακοίνωσή του ο Ενιαίος Σύλλογος επισημαίνει, μεταξύ άλλων, πως με την ανακοίνωση των συνθέσεων των ΔΣ των μουσείων επιβεβαιώνονται «οι λόγοι για τους οποίους από την πρώτη στιγμή ο Ενιαίος Σύλλογος τοποθετήθηκε, με τρόπο κατηγορηματικό και επί της αρχής, εναντίον της κυβερνητικής πρωτοβουλίας για την αποκοπή των πέντε Κρατικών Μουσείων από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, την μετατροπή τους σε ΝΠΔΔ, στην πραγματικότητα σε κυβερνητικά υποχείρια, και την παράδοσή τους σε ιδιωτικά συμφέροντα».
Επιπλέον, προαναγγέλλει την, από κοινού με τα άλλα σωματεία του Συντονισμού Σωματείων εργαζομένων στο ΥΠΠΟΑ, προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) για την αντισυνταγματικότητα του ν. 5021/2023.
Καλεί δε τα μέλη του «που αποδέχτηκαν τον πολιτικό διορισμό τους είτε exofficio (Διευθυντές Κεντρικών Υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ) είτε προτεινόμενοι από την ΠΟΕΥΠΠΟ, κόντρα στις ομόφωνες αποφάσεις της Έκτακτης Γενικής Συνέλευσης στις 22 Μαρτίου 2023, να αναλογιστούν τις ευθύνες τους απέναντι στους συναδέλφους τους των μουσείων και απέναντι στο συλλογικό συμφέρον προστασίας της αρχαιολογικής κοινότητας και της πολιτιστικής κληρονομιάς, και να υποβάλουν τις παραιτήσεις τους από τις θέσεις διορισμού τους».
Ο ΣΕΑ, σε δική του ανακοίνωση, αφού σχολιάζει καυστικά την σύνθεση των ΔΣ και τις επιλογές προσώπων για τις θέσεις Γενικών Διευθυντών στα μουσεία, τονίζει πως ο Ν. 5021/2023 «είναι ανεφάρμοστος, αντισυνταγματικός και δεν θα τον αφήσουμε να εφαρμοστεί». Σημειώνει, όμως, και ορισμένα επιπλέον ερωτήματα που προκύπτουν με τον διορισμό των ΔΣ:
«- Αφού τα Μουσεία δεν θα έχουν καμία οικονομική αυτοτέλεια για όλο το 2023, από πού θα πληρώνονται οι μισθοί των Προέδρων και των Γενικών Διευθυντών, οι αποζημιώσεις και τα έξοδα των Διοικητικών Συμβουλίων; Θα εκδοθεί η ΚΥΑ των παρ. 6 και 7 του άρθρου 33 του Ν. 5021 για τις αποζημιώσεις των δοτών διοικήσεων; Κι αν ναι, από ποιόν προϋπολογισμό; Έχει το θράσος η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ και του ΥΠΟΙΟ να βάλουν τα έξοδα αυτά στον κρατικό προϋπολογισμό του ΥΠΠΟΑ;
– Με δεδομένο ότι, σύμφωνα με τον Ν. 5039/2023, εκτελείται κανονικά ο προϋπολογισμός του 2023, αυτός που είχε σχεδιαστεί για τα Μουσεία-ειδικές περιφερειακές Υπηρεσίες της ΓΔΑΠΚ, ως τις 31/12/2023, ποιος θα υπογράφει τις δαπάνες των Μουσείων; Έχει το θράσος η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ να τοποθετήσει ως «διατάκτες» του κρατικού προϋπολογισμού του ΥΠΠΟΑ τους δοτούς προέδρους και τις δοτές Γενικές Διευθύντριες;»
Αναμένεται η συνέχεια σε μια υπόθεση που θα έχει σίγουρα νέα «θερμά» επεισόδια, σασπένς και ανατροπές.
