«Σου γαμώ το σύνταγμα και το κοινοβούλιο»
Πρόεδρος Τζόνσον προς τον ‘Ελληνα Πρέσβη στην Ουάσινγκτον, Ιούνιος 1964, I Should Have Died (1977) by Philip Deane, pp. 113-114.
«O Παπαδόπουλος είναι γνωστός σαν ο πρώτος πράκτορας της CIA που έγινε πρωθυπουργός ευρωπαϊκής χώρας»
Observer, 1-7-1973
«O Παπαδόπουλος ήταν έμμισθος πράκτορας της CIA από το 1952» New York Times, 2-8-1974
Ένας πολύ αγαπητός φίλος μου έστειλε προ ημερών ένα άρθρο, γραμμένο την εποχή και με αφορμή το ξεπούλημα της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, ζητώντας τη γνώμη μου. Το άρθρο διεκτραγωδούσε την κατάσταση της χώρας και τη συμπεριφορά των πολιτικών δυνάμεων, καταλήγοντας:
Αυτή είναι η τραγική ιστορία αυτής της χώρας. Αυτή είναι η ταμπέλα της καταραμένης μεταπολίτευσης. Ασυδοσία, κατάλυση της έννομης τάξης, κομματοκρατία και φαυλοκρατία. Μία Ελλάδα που δεν παράγει τίποτα, που ζει στα καφενεία, στα μπαρ και στα σουβλατζίδικα, μία Ελλάδα που οι πνευματικοί και θρησκευτικοί της ηγέτες κρατούν τα στόματά τους ερμητικά κλειστά -γιατί άραγε ;- μία Ελλάδα που κάθε μέρα χάνει την εθνική της περιουσία και επομένως την εθνική της κυριαρχία.
Του απήντησα ότι δεν έχω ουσιαστικά αντίρρηση στην περιγραφή της τραγωδίας που ζει η χώρα, αμφιβάλλω όμως για το ότι όλα αυτά οφείλονται στην «καταραμένη μεταπολίτευση». Οι ιδιότητες της χώρας που περιγράφει είναι ιδιότητες του ειδικού ελληνικού συστήματος «κλεπτοκρατικού καπιταλισμού», που δεν δημιουργήθηκε μετά το 1974, αλλά χαρακτήρισε όλη την περίοδο μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και που υπήρξε και επιλογή της αμερικανικής πολιτικής για την Ελλάδα (ανάπτυξη της μικρής ιδιοκτησίας και όχι της βιομηχανίας). Η διαφθορά ακόμα και σε επίπεδο κοινωνικής βάσης ήταν απαραίτητη σε αυτό το σύστημα ώστε, σε αντάλλαγμα της ανοχής από το κράτος των ημετέρων, να εξασφαλίζεται η νομιμότητα τμήματος του κοινωνικού σώματος προς αυτή.
Μετά το 1974, δυστυχώς, το σύστημα δεν άλλαξε. Απλώς γενικεύτηκε και μαζικοποιήθηκε, λόγω της άρσης των πολιτικών περιορισμών που ίσχυαν για τους μισούς Έλληνες.
Σε όλη τη μεταπολεμική περίοδο κυβερνάνε – όπως και σήμερα συμβαίνει – οι εργολάβοι οικοδομών και δημοσίων έργων και οι εισαγωγείς αυτοκινήτων. Γι’ αυτό η Ελλάδα είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα ουσιαστικά χωρίς τρένα και γι’ αυτό καταστρέψαμε την πιο όμορφη και ιστορική πόλη του κόσμου την Αθήνα (επί Καραμανλή αυτό, αλλά και κανείς από τους επόμενους δεν έκανε τίποτα), που είναι σήμερα μια δυνάμει οικολογική βόμβα για τον μισό πληθυσμό της χώρας.
Μάλλον λοιπόν δεν πρέπει να θεωρήσουμε τη μεταπολίτευση, αλλά την αποτυχία της ως πηγή όλων των ελληνικών κακών.
Κυπριακό
Τη δικτατορία άλλωστε δεν την ανέτρεψε κανένας. Μόνη της κατέρρευσε όταν ολοκλήρωσε τη δουλειά που ήρθε να κάνει. Και η δουλειά αυτή δεν ήταν άλλη από το να καταλύσει την Κυπριακή Δημοκρατία και να βάλει την Τουρκία στην Κύπρο.
Το προσπάθησε αυτό και υπό τις δύο μορφές της, του Παπαδόπουλου και του Ιωαννίδη. Με τον Παπαδόπουλο απέσυρε τη μεραρχία από την Κύπρο και εξαπέλυσε τον εμφύλιο κατά του Μακαρίου. Με τον Ιωαννίδη οργάνωσε το πραξικόπημα και την απόπειρα δολοφονίας κατά του Μακαρίου – με πρότυπο μάλιστα το πραξικόπημα κατά του Αλιέντε στη Χιλή που είχε προηγηθεί κατά ένα χρόνο. Κι όταν μπήκαν οι Τούρκοι στο νησί, οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις, ελεγχόμενες σε όλη την ιεραρχία τους από τη CIA, δεν κούνησαν ούτε το μικρό τους δαχτυλάκι για να την αποτρέψουν ή να αντισταθούν.
Οι Αμερικανοί δεν είχαν κανένα εσωτερικό λόγο να επιβάλουν τη δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967. Δεν απειλούνταν η Ελλάδα με κάποιου είδους «κομμουνιστική επανάσταση» όπως ισχυρίζονταν οι δικτάτορες. Ούτε ο Γεώργιος Παπανδρέου συνιστούσε ασφαλώς απειλή για το αστικό καθεστώς ή για τον έλεγχο της χώρας από τους ίδιους.
Η Ουάσινγκτον επέβαλε τη δικτατορία και τοποθέτησε έναν έμμισθο πράκτορα της ίδιας της CIA ως «Πρωθυπουργό», γιατί δεν μπορούσε διαφορετικά να «λύσει» το Κυπριακό, όπως η ίδια αντιλαμβανόταν το Κυπριακό. Γιατί, πολύ προτού γίνει ελληνοτουρκική διαφορά, το κυπριακό υπήρξε – και παραμένει και σήμερα εν πολλοίς – ένα αποικιακό πρόβλημα.
Η Κύπρος στους σχεδιασμούς της συλλογικής Δύσης
Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βρετανία και το Ισραήλ δεν θα έπρεπε ποτέ (και το έχουν πει οι κατά καιρούς εκπρόσωποί τους) να επιτραπεί στον πληθυσμό του νησιού να ασκήσει έστω και κολοβή κυριαρχία στον τόπο του. Είτε με τη μορφή της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, είτε με τη μορφή ενός πραγματικά ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους. Γιατί το νησί βρίσκεται σε μια από τις πιο σημαντικές στρατηγικές περιοχές της υφηλίου, έξω από τις ακτές της Ισραήλ, απέναντι από τον Λίβανο, τη Γάζα, τη διώρυγα του Σουέζ και το λιμάνι του Τσεϊχάν, ελέγχοντας την πρόσβαση της Δύσης στην Ανατολή, της Τουρκίας και των Αράβων στη Μεσόγειο και του Ισραήλ στη Δύση και επιτρέποντας την παρακολούθηση όλης της τότε σοβιετικής Κεντρικής Ασίας.
Αυτό το «πρόβλημα» ήρθε να «λύσει» η δικτατορία των επίορκων συνταγματαρχών. Γιατί ακόμα και ένας αστός, αγγλόφιλος και φιλοαμερικανός πολιτικός όπως ο Γεώργιος Παπανδρέου δεν μπορούσε να κάνει όσα του ζητούσαν να κάνει.
Του ζήτησαν το 1964 να αποδεχθεί το σχέδιο Άτσεσον για την Κύπρο, που προέβλεπε, εκτός των άλλων, την παραχώρηση του Καστελόριζου στην Τουρκία, ώστε να αποκοπεί οποιαδήποτε επαφή του εθνικού κορμού με την Κύπρο. Όπως και δεν μπορούσε να κάνει πραξικόπημα στην Κύπρο για να ανατρέψει τον Μακάριο (ήταν στην προοπτική αυτή που οι Αμερικανοί δέχτηκαν να πάει η ελληνική μεραρχία στο νησί αλλά δεν ήταν ασφαλώς αυτή η προοπτική του Παπανδρέου).
Λίντον Τζόνσον
Όταν ο Πρέσβης της Ελλάδας στην Ουάσινγκτον προσπάθησε το 1964 να εξηγήσει στον πρόεδρο Λίντον Τζόνσον τη θέση της κυβέρνησης Παπανδρέου, ότι αυτά τα πράγματα (όπως η παραχώρηση του Καστελόριζου στην Τουρκία) δεν μπορούν να γίνουν, ότι η χώρα έχει σύνταγμα και κοινοβούλιο, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών του απήντησε επί λέξει:
Σου γαμώ το κοινοβούλιό σου και το σύνταγμά σου. Η Αμερική είναι ένας ελέφαντας. H Κύπρος είναι ένας ψύλλος. Η Ελλάδα είναι ένας ψύλλος. Αν αυτοί οι δύο ψύλλοι εξακολουθήσουν να ξύνονται στον ελέφαντα μπορεί να τσακιστούν… Πληρώνουμε πολλά από τα όμορφα αμερικανικά μας δολάρια στους Έλληνες κύριε Πρέσβη. Αν ο Πρωθυπουργός σας μου μιλάει για δημοκρατία, κοινοβούλιο και σύνταγμα, ο ίδιος, το κοινοβούλιό του και το σύνταγμά του μπορεί να μη διαρκέσουν πολύ.
Δεν ήταν μια κούφια απειλή. Ήταν η εντελώς ακριβής περιγραφή των όσων επρόκειτο να γίνουν στην Ελλάδα και την Κύπρο, το 1965, το 1967 και το 1974.Ένα χρόνο μετά από αυτή τη συνομιλία, κατ’ εντολή των Αμερικανών, ο βασιλιάς απαγορεύει στον Παπανδρέου να αντικαταστήσει τον Γαρουφαλιά, αναλαμβάνοντας ο ίδιος το υπουργείο Άμυνας και προκαλεί την παραίτηση του λαοπρόβλητου Πρωθυπουργού.
Αλλά δεν γίνονται εκλογές όπως θα επέβαλε η δημοκρατική και συνταγματική τάξη. Σχηματίζονται οι κυβερνήσεις της Αποστασίας, εξαγοράζει η αμερικανική πρεσβεία τους βουλευτές της Ένωσης Κέντρου, ώστε να δοθεί χρόνος στους συνταγματάρχες να ετοιμάσουν το πραξικόπημα, υπό την καθοδήγηση του μεγαλοπράκτορα της CIA Γκαστ Αβρακώτου, του ίδιου που καθοδήγησε το πραξικόπημα της Χούντας στην Κύπρο και την «παράλυση» των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων όταν εισέβαλε η Τουρκία στο νησί.
Τα γνωρίζουμε όλα αυτά, αλλά βεβαίως αυτό δεν εμποδίζει επί δεκαετίες τους ιθαγενείς «ιστορικούς», «δημοσιολογούντες», «διανοουμένους» (αυτοί κι αν είναι ανέκδοτο) και πανεπιστημιακούς της χώρας να βομβαρδίζουν τον ελληνικό λαό και τους ταλαίπωρους αναγνώστες τους με σελίδες επί σελίδων, να μας λένε ότι ψάχνουνε τα αρχεία, και δεν βρίσκουνε πρωτοκολλημένη εντολή να γίνει πραξικόπημα στην Ελλάδα ή εισβολή στην Κύπρο, να παίρνουν μία μαρτυρία από δω και μία από κει, για να προσπαθήσουν να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα, ισχυριζόμενοι ότι να, η Ουάσινγκτον δεν ήξερε τι ακριβώς γινόταν στην Αθήνα, της «ξέφυγε η κατάσταση» και άλλα παρόμοια. Και όλα αυτά τα κάνουν, βασιλικότεροι του Βασιλέως, όταν ο ίδιος ο πρόεδρος Κλίντον αναγκάστηκε, το 1999, να ζητήσει συγγνώμη κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα, μπας και σπάσει τον «ενδημικό» και απολύτως λογικό και εξηγήσιμο «αντιαμερικανισμό» μας. (Όπως και ο Χόλμπρουκ τα παραδέχτηκε σε ό,τι αφορά την Κύπρο).
Ο λόγος που έγινε η δικτατορία ήταν το Κυπριακό. Γιατί μόνο μια κυβέρνηση που δεν θα έδινε κανένα λογαριασμό στον λαό, μόνο μια κυβέρνηση που θα είχε φιμώσει τον τύπο και κάθε πολιτικό αντίπαλο και θα είχε καταργήσει και τις πιο στοιχειώδεις δημοκρατικές ελευθερίες, θα μπορούσε να αναλάβει να βγάλει από τη μέση τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και το κράτος του, χωρίς μάλιστα να αντιδράσει στρατιωτικά στην τουρκική εισβολή που αναπόφευκτα ακολούθησε. Χάσαμε τότε τη μισή Κυπριακή Δημοκρατία και θα την είχαμε χάσει και ολόκληρη, αν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο Βάσος Λυσσαρίδης δεν γλίτωναν από τις εναντίον τους δολοφονικές απόπειρες.
Η αποτυχία της «Δημοκρατίας»
Η πηγή των κακών, έγραψα στον φίλο μου εν καταλήξει, δεν είναι ότι κάναμε, αλλά μάλλον ότι αποτύχαμε να κάνουμε μεταπολίτευση, ή, αν θέλετε, ότι την κάναμε «σαν τα μούτρα μας».
Οι ίδιες ξένες δυνάμεις που κυβέρνησαν τη χώρα διαρκώς μετά την «Απελευθέρωση» του 1944 (ή μάλλον την αποτυχία μας τότε να απελευθερωθούμε, όπως εν τέλει και το 1974) την κυβερνάνε και σήμερα. Οι ίδιοι «Ολιγάρχες» που διέπρεψαν επί Κατοχής συνεργαζόμενοι με τους Γερμανούς, οι ίδιοι κυβέρνησαν και μέχρι το 1967, και επί δικτατορίας, και οι ίδιοι κυβερνάνε και σήμερα, οργανώνοντας την εξάρτηση και την απομύζηση της χώρας. Οι ιστορικοί τους πρόγονοι ήταν οι κοτζαμπάσηδες και γι’ αυτό λατρεύουν τόσο πολύ και εξωραΐζουν οι εκπρόσωποί τους τον Μαυροκορδάτο, που επανέφερε τη δική τους και μαζί την επιρροή των Άγγλων στη χώρα, εις βάρος του δημοκρατικού και λαϊκού κινήματος που πραγματοποίησε το ’21.
Η ρίζα του προβλήματος της χώρας δεν είναι η «μεταπολίτευση» αλλά η αποτυχία μας να κάνουμε «μεταπολίτευση». Να υπάρξει δηλαδή ένα καθεστώς στοιχειώδους λαϊκής και εθνικής κυριαρχίας, έστω και σχετικής, μετά το 1974 και ένα δημοκρατικό κράτος.
Γιατί αν υπήρχε ένα δημοκρατικό κράτος που να λειτουργεί κάπως εύρυθμα θα ήταν αδύνατη η καταλήστευση του δημόσιου πλούτου, η βασική δηλαδή πηγή συσσώρευσης του ελληνικού «κλεπτοκρατικού καπιταλισμού», που δεν είναι παρά ένα τεράστιο «Εργολαβιστάν, Λαμογιστάν, Ρουσφετιστάν».
Δεν μπόρεσε να το κάνει αυτό ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, στο μέτρο που ενδεχομένως το ήθελε, γιατί ήταν δέσμιος της παράταξής του που υπήρξε ο ιστορικός εκφραστής της ελληνικής ολιγαρχίας και της ξένης εξάρτησης.
Αλλά δεν μπόρεσαν να το κάνουν και οι πολιτικές δυνάμεις που ανεδείχθησαν μετά το 1974, το ΠΑΣΟΚ πρωτίστως και η Αριστερά στις διάφορες εκδοχές της δευτερευόντως. Δεν θα μηδενίσουμε την όποια προσφορά τους στη χώρα τον τελευταίο μισό αιώνα, ούτε δημιούργησαν αυτές το απέραντο «Εργολαβιστάν, Λαμογιστάν, Ρουσφετιστάν» που είναι η Ελλάδα, το κληρονόμησαν όμως και – παρά κάποιες προσπάθειες να αλλάξουν τα πράγματα – ουσιαστικά αφομοιώθηκαν τελικά σε πολύ μεγάλο βαθμό από αυτό, στο διάβα του μισού αιώνα που μεσολάβησε από την πτώση της Χούντας.
Ένας από τους κύριους λόγους που συνέβη αυτό ήταν ότι τα κόμματα αυτά ποτέ δεν οργανώθηκαν πραγματικά δημοκρατικά, ποτέ δεν κυριάρχησε στις τάξεις τους η αξιοκρατία, χρησιμοποίησαν την εύκολη δημαγωγία αντί της σοβαρής, σε βάθος μεταρρυθμιστικής δουλειάς και υπέκυψαν σε μεγάλο βαθμό σε ένα είδος «ηθικού σχετικισμού» που ήρθε να αναιρέσει, εν μέρει στην αρχή, πλήρως στη συνέχεια, το ηθικό πρόταγμα που ήταν το θεμέλιο του αριστερού κινήματος. Το ΠΑΣΟΚ με το όχι στερούμενο κάποιας βάσης επιχείρημα ότι έπρεπε να αντιμετωπίσει ένα «κράτος της δεξιάς» ακόμα παντοδύναμο το 1981 (μέχρι και με την ιδέα πραξικοπήματος φλέρταρε ακόμα). Η Αριστερά στις διάφορες εκδοχές της με το επιχείρημα ότι η ηθική είναι δευτερεύουσας σημασίας και το δόγμα «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», που κατέληξε τελικά να θέσει στην υπηρεσία των μέσων πολύ διαφορετικούς από τους αρχικούς σκοπούς.
Συνέβαλαν έτσι κι αυτοί στο να μειώσουν τη σημασία της ελευθερίας που κάπως αποκτήσαμε μετά την κατάρρευση του δήθεν «εθνικόφρονος» αυταρχισμού (1945-1974). Γιατί ελευθερία που δεν συνοδεύεται από ευθύνη ακυρώνει εν πολλοίς το περιεχόμενό της, αν δεν μπαίνει στο δρόμο του χαμού της.
