Το άρωμα του αναμμένου κεριού αναδύει την δεντρόφυτη πλαγιά της οδού Svetozar Markovic στην κεντρική συνοικία Vracar του Βελιγραδίου. Τελικά, η πηγή του αρώματος εμφανίζεται: αναθηματικά κεριά, τοποθετημένα σε έναν τοίχο από λευκά λουλούδια.
Τα φωτισμένα αφιερώματα εκτείνονται σε μεγάλο μέρος της περιμέτρου του Δημοτικού Σχολείου Vladislav Ribnikar και του γειτονικού λυκείου.
Στα φράγματα μπροστά από την κύρια είσοδο, υπάρχουν φωτογραφίες των οκτώ παιδιών που έχασαν τη ζωή τους στους πυροβολισμούς της Τετάρτης, μαζί με χειρόγραφα μηνύματα από φίλους και συγγενείς.
Τρία κορίτσια κάθονται στο πεζοδρόμιο, κρατώντας το ένα το άλλο σιωπηλά. Λίγο πιο κάτω, ένας πατέρας μιλάει ήσυχα στις τρεις κόρες του καθώς αυτές βάζουν λουλούδια. Υπάρχουν δεκάδες άνθρωποι στο σημείο, με μια σταθερή ροή αφίξεων και αναχωρήσεων, αλλά δεν υπάρχει βουή – μόνο σιωπή, αναφέρει το BBC.
Η αντίθεση με την τελευταία μου επίσκεψη στον Vladislav Ribnikar δύσκολα θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη. Το 2013, γύρισα παραδοσιακούς εορτασμούς Σλάβα στο σχολείο, μια χαρούμενη περίσταση αποτίοντας φόρο τιμής στον Άγιο Σάββα μέσα από τραγούδι, χορό και δράμα.
Τώρα, το Σαββατοκύριακο μιας από τις μεγαλύτερες γιορτές της Σερβίας – η Σλάβα για τον Άγιο Γεώργιο – η χώρα είναι σε πένθος. Όχι μόνο για εκείνους που έχασαν τη ζωή τους την Τετάρτη, αλλά για τα θύματα ενός άλλου μαζικού πυροβολισμού κοντά στο Mladenovac την Πέμπτη.
Υπάρχει επίσης ένα πένθος για τη Σερβία όπως το είχε καταλάβει ο κόσμος. Σε αυτή τη χώρα, τα σχολεία ήταν ασφαλή και τα εγκλήματα με όπλα σπάνια. Τώρα, οι δύο μαζικοί πυροβολισμοί έχουν κλονίσει τις μακροχρόνιες πεποιθήσεις των Σέρβων για την κοινωνία τους.
«Ένα μέρος του σοκ οφείλεται στο ότι κανείς δεν πίστευε ότι θα μπορούσε να συμβεί εδώ», λέει η γραφίστρια Άνα Ντζόρντζεβιτς. Έχει έναν γιο 14 ετών και η ανιψιά της είναι μαθήτρια στο Vladislav Ribnikar.
«Ο γιος μου μου είπε ότι δεν αισθάνεται πια ασφαλής στο σχολείο ή στο δρόμο και ότι δεν μπορεί να κοιμηθεί. Πρέπει να τους δώσουμε χρόνο και χώρο για να το επεξεργαστούν και να θεραπευτούν – και στους δασκάλους επίσης.»
Για τους περισσότερους Σέρβους, το business as usual ήταν εκτός συζήτησης. «Το Βελιγράδι δεν κοιμάται ποτέ» είναι συνήθως ένα περήφανο καύχημα για την τάση της πόλης για πάρτι. Αυτό το Σαββατοκύριακο, η διάθεση είναι αισθητά συγκρατημένη.
«Μπορείς να νιώσεις την περίεργη ατμόσφαιρα – οι άνθρωποι κάθονται χωρίς μουσική ή γέλιο. Αν δεν ήταν οι ξένοι πελάτες, θα είχαμε πολύ λίγες δουλειές», λέει ο Βότζα Τσέκιτς, σερβιτόρος σε ένα δημοφιλές μπαρ και εστιατόριο στην Παλιά Πόλη του Βελιγραδίου. .
Στη συνέχεια, ο Βότζα αποκαλύπτει ότι έχει ένα όπλο στο σπίτι – ένα πιστόλι Beretta με νόμιμη άδεια που κουβαλούσε ο παππούς του όταν πολέμησε με τους Παρτιζάνους στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
«Το κρατάω ως ενθύμιο του παππού μου», λέει. «Ίσως θα μπορούσε να απενεργοποιηθεί, οπότε θα μπορούσα να το έχω ως αναμνηστικό. Αλλά πολλοί άνθρωποι στη Σερβία έχουν παράνομα όπλα.»
Το ερώτημα εάν η Σερβία έχει πρόβλημα με τα όπλα ήταν ένα καυτό θέμα μετά τους πυροβολισμούς. Μια έρευνα του 2018 από την Έρευνα Small Arms Survey με έδρα την Ελβετία έδειξε ότι η Σερβία είχε το τρίτο υψηλότερο ποσοστό κατοχής όπλων από πολίτες στον κόσμο, πίσω μόνο από την Υεμένη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο αναπληρωτής διευθυντής του Κέντρου Πολιτικής Ασφαλείας του Βελιγραδίου, Μπόγιαν Έλεκ, περιγράφει τον αριθμό των 39 όπλων ανά 100 κατοίκους της Έρευνας ως «μια άγρια υπερεκτίμηση». Πιστεύει όμως ότι οι προτάσεις της κυβέρνησης για «αφοπλισμό» στον απόηχο των πυροβολισμών θα έχουν θετική αποδοχή – αρχικά, τουλάχιστον.
«Οι άνθρωποι είναι ακόμα σοκαρισμένοι και θέλουν η κυβέρνηση να κάνει κάτι. Αλλά τελικά, οι άνθρωποι που κατέχουν νόμιμα όπλα θα θυμώσουν γιατί θα αισθανθούν ότι δεν έκαναν τίποτα κακό.»
Ορισμένες επίσημες αντιδράσεις για τους πυροβολισμούς έχουν προκαλέσει ανησυχία, όπως ο υπουργός Παιδείας Μπράνκο Ρούζιτς που εντόπισε τις «δυτικές αξίες» ως υποκείμενη αιτία. Αυτό φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με τη μακροχρόνια φιλοδοξία της Σερβίας να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Το να κατηγορείς τις δυτικές αξίες ήταν πολύ σοκαριστικό», λέει η Ζβεζντάνα Κόβατς, Γενική Γραμματέας του Ευρωπαϊκού Κινήματος στη Σερβία, που αγωνίζεται για ένταξη στην ΕΕ.
«Αν κάποιος θέλει ειλικρινά να ενταχθεί στην ΕΕ, δεν μπορεί να λέει τέτοια λόγια», λέει. «Είναι απαράδεκτο μια σοβαρή κυβέρνηση να χρησιμοποιεί ένα τέτοιο γεγονός για πολιτικούς σκοπούς».
Ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς απάντησε γρήγορα στους πυροβολισμούς. Εκτός από την πρόταση καταστολής των όπλων, προτείνει επίσης τη διασφάλιση της υπηρεσίας αστυνομικού σε κάθε σχολείο και τη μείωση της ηλικίας ποινικής ευθύνης από τα 14 στα 12.
Όμως τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν εντυπωσιάζονται. Θα πραγματοποιήσουν πορεία μέσω του Βελιγραδίου τη Δευτέρα, διαμαρτυρόμενοι για αυτό που θεωρούν ως απόπειρα της κυβέρνησης να λάβει καταπιεστικά μέτρα, ενώ ο κόσμος εξακολουθεί να είναι έκπληκτος από τους πυροβολισμούς.
«Δεν χρειαζόμαστε περισσότερη αστυνομία στα σχολεία», λέει η Ντομπρίκα Βεσελίνοβιτς από το κίνημα της πράσινης αριστεράς, Ne Davimo Beograd.
«Χρειαζόμαστε περισσότερους ψυχολόγους, περισσότερη εκπαίδευση και μια ειλικρινή συζήτηση με τον εαυτό μας για τη θέση μας στον κόσμο και τη σχέση μας με το παρελθόν. Χωρίς αυτό, θα κολλήσουμε – έχουμε 30 χρόνια βίαιης ιστορίας και πολέμων, που δεν έχουμε επεξεργαστεί .»
Προς το παρόν, η επεξεργασία των γεγονότων των τελευταίων ημερών είναι αρκετή πρόκληση. Η Σερβία σήμερα δίνει την αίσθηση ενός πολύ διαφορετικού μέρους από πριν από μια εβδομάδα.
